آنالیز تحولات در بورس تهران

بورس تهران در هفته‌ای که گذشت اگرچه با ارزش معاملات نازل مواجه بود، اما تحولات دلگرم‌کننده‌ای نیز به وقوع پیوست که فعالان بازار را به آینده امیدوار کرد. در هفته‌ای که گذشت کمترین رکوردهای ارزش روزانه معاملات در سال جاری ثبت شد. فعالان بازار همچنان با رکودی دست و پنجه نرم کردند که از اواسط اردیبهشت ماه آغاز شد و در هفته گذشته به اوج رسید. اما در همین روزهای رکودی، بیشترین ارزش معاملات به گروه‌های فلزات اساسی و محصولات شیمیایی اختصاص یافت و این گروه‌ها پذیرای تعداد قابل توجهی از سرمایه‌گذاران بودند. تحولات بازارهای جهانی باعث شد که گروه‌های وابسته به قیمت‌های جهانی بیشتر مورد توجه بازار قرار گیرند. این گروه‌ها که تقریبا 50 درصد از ارزش بورس را به خود اختصاص می‌دهند، حالا با پایان یافتن ماه مبارک رمضان، می‌توانند به موتور پیشران بورس بدل شوند. بخش عمده رشد قیمت‌های جهانی به دلیل افت شاخص دلار و رشد قابل توجه نرخ برابری یورو به دلار بود. حال سوال اینجاست که چه عواملی باعث افت شاخص دلار، رشد ارزش یورو و همچنین رشد قیمت‌های جهانی شد و این روند تا چه حد می‌تواند پایدار باقی بماند؟

 

اوج‌گیری ارزها در برابر دلار

در هفته‌ای که گذشت شاخص دلار (میانگین قدرت دلار در برابر سایر ارزها) با افت قابل توجهی مواجه شد. این شاخص که در زمان ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در محدوده 103 واحدی قرار گرفته بود، حالا به عدد 95 تا 96 واحد رسیده است. به عبارتی، شاخص دلار که نشان دهنده قدرت دلار در برابر ارزهای عمده جهان است در محدوده کف 6 ماهه قرار گرفته است. دلیل اصلی افت شاخص دلار، نه تضعیف اقتصاد دلاری، بلکه تقویت اقتصادهای صاحب سایر ارزهای عمده جهان است. در روز سه‌شنبه هفته گذشته، پس از سخنرانی ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اتحادیه اروپا، نرخ برابری یورو به دلار رو به صعود گذاشت و از محدوده 117/ 1 مرتبه به سطح 144/ 1 مرتبه (بالاترین میزان در بیش از یک سال گذشته) رسید. ماریو دراگی در سخنرانی خود وعده داده بود که اروپا قصد دارد سیاست‌های پولی خود را به سمت انقباض پیش ببرد و تزریق پول را کندتر کند. دراگی معتقد است که روند بهبود اقتصاد اروپا تدریجا در حال رخ دادن است بنابراین نیازی به ادامه سیاست‌های انبساطی در حوزه یورو وجود ندارد.

همین سخنرانی باعث شد که انتظارات از اقتصاد حوزه یورو مثبت‌تر شده و به افزایش نرخ برابری یورو در مقابل دلار انجامید. همزمان با این موضوع، مارک کارنی، رئیس بانک مرکزی بریتانیا، در اظهاراتی مشابه و با هدف مدیریت روند برگزیت عنوان کرده است که بریتانیا نیز قصد دارد سیاست‌هایی انقباضی و احتمالا افزایش نرخ بهره را در پیش بگیرد. آمارها نشان می‌دهند که دولت ژاپن نیز خرید اوراق قرضه در عملیات بازار باز را کندتر کرده است و سیاست‌های اقتصادی در ژاپن نیز به سمت کاهش انبساط پیش می‌رود. این مسائل سبب شد که دلار در برابر سایر ارزها با سقوط نرخ برابری مواجه شود.در ماه‌های اخیر و پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ در ایالات متحده آمریکا، همواره این انتظار وجود داشته است که سیاست‌‌های انقباضی در حوزه دلار به‌صورت یکطرفه اعمال شود. اما حالا در سایر اقتصادهای بزرگ جهان نیز زمزمه‌هایی از اعمال سیاست‌های انقباضی یا دست‌کم کاهش گستردگی سیاست‌های انبساط پولی، به گوش می‌رسد.این عوامل دست به دست هم دادند تا شاخص دلار کمترین میزان خود را در 6 ماه گذشته تجربه کند. طبیعتا کاهش شاخص دلار منجر به افزایش قیمت‌های جهانی خواهد شد. کمااینکه در روزهای گذشته بهای جهانی فلزات اساسی مانند مس و روی نیز افزایش یافته است. اما کاهش شاخص دلار و افزایش ارزش نسبی ارزهای عمده جهان با ریسک‌های عمده‌ای نیز مواجه است.

 

ریسک نرخ‌ها و ابهام در ادامه روند قیمت‌های جهانی

اول آنکه اصولا افت شاخص دلار و رشد ارزش نسبی سایر ارزهای عمده با افزایش بهای جهانی هر اونس طلا همراه می‌شود. این در حالی است که قیمت جهانی طلا در روزهای گذشته واکنش معناداری نشان نداده است. از طرف دیگر، روند نرخ‌های برابری ارزهای مهم جهان در مقابل دلار به محدوده‌های مقاومتی مهمی رسیده است. اگرچه نرخ برابری یورو به دلار در روزهای اخیر تقریبا 5/ 2 درصد رشد کرده است، اما این نرخ به محدوده مقاومتی رسیده که در 14 ماه گذشته معتبر بوده است. نشانه‌های تکنیکال قابل توجهی در این محدوده نمایان است که می‌تواند منجر به اصلاح نرخ برابری یورو به دلار شود. از طرفی یکی از مهم‌ترین عوامل افت شاخص دلار در روزهای گذشته، رشد برابری یورو در مقابل دلار بوده است.بنابراین شاخص دلار می‌تواند به دلایل تکنیکال در روزهای آینده با رشد مواجه شود. ضمنا نباید فراموش کرد که اقدامات متقابل بانک مرکزی ایالات‌متحده آمریکا نیز در آینده می‌تواند باعث اصلاح نرخ‌ها و افزایش شاخص دلار شود. بنابراین، اگرچه کاهش اخیر شاخص دلار در قیمت جهانی کالا اثرگذار است، اما از آنجا که ممکن است نرخ برابری یورو به دلار با تهدید مواجه شود، نباید انتظار داشت که قیمت‌های جهانی با شیبی تند به رشد خود ادامه دهند.

 

نگاهی جزئی‌تر به بازارهای جهانی

نفت: اگرچه در بازار جهانی نفت همچنان نگرانی‌های بنیادینی از جمله مازاد عرضه بالقوه وجود دارد، اما در روزهای گذشته و همزمان با کاهش شاخص دلار، بهای جهانی هر بشکه نفت نیز افزایش یافته است. در حالی که بهای هر بشکه نفت برنت در پایان هفته منتهی به 31 خرداد در محدوده 44 دلار قرار داشت، حالا نرخ آن به 47 تا 48 دلار رسیده است. مازاد عرضه نفت‌شیل و افزایش عرضه در برخی کشورها از جمله لیبی باعث شده است که بهای نفت همچنان با تهدید مواجه شود. اما دلایل تکنیکال و تحرکات در سمت تقاضای نفت باعث شده است که فعالان بازار جهانی نفت کف جدیدی را شناسایی کرده و باعث افزایش بهای هر بشکه نفت شوند.

پتروشیمی: در حالی که در هفته گذشته بهای نفت به دلیل کاهش شاخص دلار رشد نشان داد، اما رشد قابل‌توجهی در بازار محصولات پتروشیمی مشاهده نشد. متانول همچنان با نرخ 270 دلار و اوره با نرخ کمتر از 190 دلار در حال معامله است. بهای جهانی پلیمرها نیز رشد چندانی را تجربه نکرده است. به‌نظر می‌رسد که عوامل تولید و مصرف در بازار جهانی محصولات پتروشیمی همچنان کار را برای رشد قیمت این محصولات دشوار کرده است.

فلزی و معدنی‌ها: از چند ماه گذشته انتظار می‌رفت که بهای جهانی فلزات روی و مس در نیمه دوم سال میلادی روندی صعودی به خود بگیرد. چند ماه بود که موجودی انبار فلزات مس و روی جهان در حال کاهش بود و همزمان با آن قیمت‌ها نیز مسیر نزولی طی می‌کرد. حالا با کاهش شاخص دلار بهای هر تن فلز روی از محدوده 2600 دلار به محدوده بیش از 2700 دلار رسیده است. قیمت جهانی فلز مس نیز در هفته گذشته از محدوده 5 هزار و 700 دلاری به محدوده 5 هزار و 900 دلاری رسیده است. ضمنا باید به این نکته توجه داشت که نرخ آربیتراژی بین بورس فلزات لندن و بازار فلزات در چین در هفته‌های اخیر به‌شدت رشد کرده بود و حالا شاهد افزایش تقاضا در بورس فلزات لندن هستیم. درباره فولاد و سنگ‌آهن تحلیل‌ها هنوز تغییری نکرده است. از آنجا که دولت چین قصد دارد برای کنترل آلودگی زیست‌محیطی ظرفیت تولید فولاد خود را کاهش دهد، این امکان وجود دارد که قیمت فولاد همچنان صعودی باشد. اما با توجه به موجودی انبار سنگ‌آهن در بازارهای جهانی، انتظار می‌رود که این رشد قیمت برای سنگ‌آهن تجربه نشود.

 

انعکاس بازارهای جهانی در بورس تهران

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، تحرکات بازارهای جهانی در هفته گذشته باعث افزایش تحرکات در برخی گروه‌های حاضر در بازار سهام تهران شد. در هفته گذشته بیشترین ارزش معاملات برای گروه‌های فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی رقم خورد. این در حالی بود که ارزش روزانه معاملات در بورس تهران چنگی به دل نمی‌زد. حال سوال بسیاری از فعالان بازار این است که تحولات اخیر بازارهای جهانی چه تأثیر بر بازار سهام تهران خواهد داشت. باید این نکته را مورد نظر داشت که 50 درصد از ارزش بازار سهام تهران به شرکت‌های وابسته به قیمت‌های جهانی تعلق دارد. بخش عمده این ارزش بازار نیز در اختیار گروه محصولات شیمیایی (پتروشیمی‌ها) قرار دارد. از آنجا که انتظار نمی‌رود قیمت در بازار محصولات پتروشیمی جهش قابل‌توجهی را تجربه کند، فعالان بازار سهام حاضر نشدند در هفته گذشته در قیمت‌های بالا خریدار سهام شرکت‌های این گروه باشند. اما در گروه‌ فلزات اساسی که در هفته گذشته با رشد قیمت‌های جهانی همراه شده بود، علاوه بر افزایش ارزش معاملات شاهد افزایش قیمت‌ سهام نیز بودیم. این گروه از شرکت‌ها افق روشن‌تری را در بازارهای جهانی دارند و انتظار می‌رود با ثبات قیمت‌های جهانی فلزات در محدوده‌های فعلی، شاهد افزایش اقبال سهامداران و همچنین افزایش سودآوری شرکت‌ها باشیم. باید در نظر داشت که اغلب شرکت‌های وابسته به بازار جهانی فلزات نرخ‌های پیش‌بینی شده در بودجه خود را در محدوده‌ای پایین‌تر از محدوده فعلی قرار داده‌اند.