انعکاس تهدید بر دیوار شکسته تحریم/تاب آوری اقتصاد ایران چقدر است؟

اقتصاد دنیا روزهایی پرتنش تر از قبل را تجربه می کند. سال ۲۰۱۷ گویا برایش سالی چندان آرام و بدون دردسر نیست. فردی در دنیای اقتصادی ظهور کرده که گویا تمایل بیشتری به جنگ اقتصادی دارد و ایده اش، یک کشور مستقل از دهکده جهانی است. او این روزها هر کجا که حرف از اقتصاد می زند، هدفش جدایی طلبی ایالات متحده از روندی است که طی سالهای گذشته، دنیا تجربه کرده است. او حالا می خواهد همه چیز را دگرگون کرده و اقتصاد ترامپی را به همه کشورها تحمیل کند.

حرفهای دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا این روزها بیشتر کشورها را نگران سیاستهای اقتصادی آینده این تاجر بزرگ کرده چرا که او تئوری های اقتصادی و درس هایی را که دنیا چندین و چند سال با آن زندگی گذرانده است، کمتر قبول دارد. اقتصاددانان و نظریه پردازان دنیا هم می گویند که او به دنبال جنگ تجاری با دنیا است؛ نقطه تمرکزش را هم چین انتخاب کرده؛ اگرچه تشعشعات سخنانش دنیا را متاثر کرده است.

در این میان انعکاس تهدیدهای ترامپ در مقابل ایران را اگرچه علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، نشان از نوعی سردرگمی می داند، اما می گوید که حرف های او کل دنیا را درگیر خود کرده است و البته ایران هم، سناریوهایی را در دست دارد که می تواند مقابله به مثل را در الگوی سریع خود، پیاده سازی کند.

این سردرگمی البته در شرایطی است که حتی در دوران باراک اوباما که کنگره، نمایندگان سنا و گاه خود رئیس جمهور آمریکا نیز تهدیداتی مبنی بر بازگشت تحریم ها و شرایط سخت بر علیه اقتصاد ایران اعلام می کردند، اقتصاد ایران را متوقف نمی کرد. راه تعامل با خارجی ها همچنان ادامه داشت و البته دو رویکرد را بر خود غالب می کرد، یا در امضای قراردادها و برخی مسائل این چنینی سرعت را حاکم می کرد تا بلکه زودتر قرارداد منعقد شود و تا تهدید و تحریم جدید دیگری روی کار نیامده، تفاهمی حاصل شده باشد، یا اینکه برخی ها را دست به عصاتر می کرد که سناریوهای دقیق تری را در تعامل دوجانبه، با تحریم و بدون تحریم تدوین کند.

البته علی طیب نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی معتقد است که تحریم ها دیگر قابل بازگشت نیست و دیوار آن فرو ریخته است و هر کس هم برجام را نقض کند، وجاهت خود را زیر سوال برده است. حال اما سوال اینجا است که اگر به هر دلیلی، تکانه های سخت سیاسی بر فضای تعاملات بین المللی و بر اقتصاد ایران وارد شود، اقتصاد ایران چقدر تاب آور است؟

تاب آوری البته مفهومی است که این روزها زیاد شنیده می شود و دنیا هم بر روی آن تمرکز زیادی کرده است. در واقع تاب آوری اقتصادی می خواهد بگوید که اقتصاد ایران چقدر قابلیت بازگشت و سازماندهی دوباره در مقابل آشفتگی های اقتصادی دارد. یعنی اگر تکانه ای به آن وارد شود، در چه مدت زمان و با چه کیفیتی خواهد توانست خود را دوباره بازیابی کند.

حال سعید میرشجاعیان، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی از تدوین شاخص هایی می گوید که می خواهد تاب آوری اقتصاد ایران را بسنجد و برای آن نسخه بپیچد. او می گوید: شاخص های اقتصاد مقاومتی که از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه و مرکز آمار ایران محاسبه و نهایی شده است، در واقع، بر اساس نظرسنجی از صد نخبه دانشگاهی تدوین و از ۱۵۵ نماگر اقتصادی، اجتماعی، نهادی و سیستماتیک تشکیل شده است.

وی می افزاید: این نماگرها از دو بخش اصلی مولفه های سازنده رشد و متغیرهایی تشکیل شده است که تاب آوری اقتصاد ایران را نشان می دهد و از بابت میزان قوه و استحکام کشور در حوزه هایی از جمله اقتصاد، شاخص هایی را تدوین کرده است.

به گفته میرشجاعیان، در واقع، سنجش تاب آوری اقتصاد ایران می خواهد مسیرهایی را روشن کند که اگر زمانی شوکی به اقتصاد ایران وارد شد، نشان دهد که چقدر در مولفه های توسعه، تاب آوری وجود دارد و اقتصاد چقدر می تواند خود را با این شرایط، انطباق دهد.

وی می گوید: این شاخص ها در وزارت امور اقتصادی و دارایی در مرحله نهایی خود قرار دارد و قرار هم هست که در دولت نهایی شود.

به هرحال باید منتظر ماند و دید که در مرحله رونمایی از شاخص های تاب آوری  اقتصاد ایران، چه شاخص هایی در نظر گرفته شده است، اگرچه به نظر می رسد برترین نسخه ای که در این میان می تواند تاب آوری اقتصاد ایران را افزایش دهد، همان اقتصاد مقاومتی باشد که اگر به درستی مفاهیم آن درک شده و از مطالعات کتابخانه ای و رفتارهای شعاری خارج شود، می تواند معجزه ای برای افزایش تاب آوری اقتصاد ایران باشد.