طرح اصلاح تقویم تعطیلاتی

هیات‌رئیسه مجلس در جلسه علنی صبح دیروز پارلمان طرحی را اعلام وصول کرد که در راستای ساماندهی تعطیلات کشور، خواهان «اصلاح قانون تعطیلات رسمی کشوری مورخ 06/06/90» است؛ طرحی که با همین عنوان، دو روزه شدن تعطیلات هفتگی را در مفاد خود دارد. موضوع ساماندهی تعطیلات کشور مدتی است در بهارستان مطرح است؛ از مجلس نهم گرفته تا مجلس دهم، زمزمه‌هایی درباره سامان دادن به تعطیلات آخر هفته وجود داشته و دارد، اما تاکنون این امر به نتیجه نرسیده است. با این همه طرحی که روز گذشته از سوی هیات‌رئیسه اعلام وصول شد می‌تواند آغاز راهی برای مجلس دهمی‌ها باشد تا تصویب قانونی برای سامان دادن به تعطیلات و دوروزه کردن تعطیلات آخر هفته را به‌عنوان یکی از دستاوردهای ویژه در کارنامه خود قرار دهند.

مفاد طرح چیست؟

براساس آنچه ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس و طراح این طرح به «دنیای ‌اقتصاد» توضیح داده، طرح مذکور به دنبال تعطیلی دو روز در هفته است و براساس مفاد آن، روزهای جمعه و شنبه به‌عنوان روزهای تعطیل آخر هفته مطرح شده‌اند. ابوترابی تاکید کرد که تعطیلی روز شنبه جایگزین تعطیلی روز پنج‌شنبه می‌شود حال آنکه روز پنج‌شنبه به‌عنوان تعطیلی قطعی برای کل کشور نیست و ایران در روزهای پنج‌شنبه به‌صورت نیمه‌تعطیل است. در این باره نکته‌ای حائز اهمیت است؛ آنکه اولویت اول، تصویب تعطیلی قطعی روز پنج‌شنبه است و سپس درباره تعیین روزهای جایگزین آن باید تصمیم‌گیری شود. ابوترابی پیش از این در گفت‌وگویی با خانه ملت گفته بود: معلمان، کارکنان وزارتخانه‌های تهران و کارکنان سازمان‌های آب، برق و گاز در شهرستان‌ها پنج شنبه‌ها تعطیل‌ هستند؛ بنابراین از تعطیلات بیشتری برخوردار‌ند، اما کارکنان سایر ادارت در شهرستان‌ها از کمترین تعطیلات برخوردارند؛ موضوعی که عملا روز تعطیل پنج‌شنبه را بلا استفاده کرده است. به‌نظر می‌رسد این معضلی است که در هنگام بررسی طرح در صحن مجلس باید توجه بیشتری به آن شود. ابوترابی که خود از موافقان تعطیلی قطعی دو روزه در کشور است دیروز در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» ابراز امیدواری کرد که با تایید دولت شرایط در مجلس هنگام بررسی طرح مذکور به گونه‌ای باشد که تعطیلات 2روزه آخر هفته به کل کشور تعمیم یابد و بهانه تحمیل بار مالی مانعی برای تصویب تعطیلات 2روز آخر هفته نشود. این نماینده مجلس در توضیحاتش از طرحی که تدوین کرده، دلیل اصرار بر تعطیلی روز شنبه به جای پنج‌شنبه را کاهش قطع تعاملات اقتصادی با دنیا که در اثر تفاوت تعطیلات آخر هفته در ایران و سایر کشورها به وجود می‌آید، اعلام کرد. او همچنین درباره احتمال حساسیت‌های مذهبی برای تعطیلی روز شنبه به تعطیلات برخی کشورهای اسلامی ازجمله مالزی اشاره کرد که شنبه را در روزهای تعطیل خود جای داده‌اند. او همچنین به حذف برخی تعطیلات ازجمله یک هفته از تعطیلات نوروز و نیز 15 خرداد اشاره کرد. به گفته ابوترابی ششم تا 12 فروردین در زمره حذفیات تعطیلات عید قرار گرفته‌اند؛ به این ترتیب و براساس این طرح روز یکم فروردین تا پایان روز پنجم این ماه تعطیل خواهد بود و پس از آن 13 فروردین‌ماه نیز به سیاق سابق در زمره تعطیلات نوروز باقی خواهد ماند.

اولویت‌های تغییر تعطیلات

با همه آنچه طراح طرح مذکور توضیح داده، می‌توان گفت این طرح در کلیات قابل‌پذیرش است، چه آنکه موضوع ساماندهی تعطیلات یکی از موضوعات حیاتی در کشور به‌شمار می‌آید. دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته به زعم بسیاری از صاحبنظران از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و بهره‌وری به‌عنوان یک نیاز برای کشور مطرح است. در این‌باره می‌توان به یک سند رسمی اشاره کرد که در سال 1389 از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تهیه شده است؛ این سند با انتقاد از پایگاه‌هایی که تعداد تعطیلات در ایران را بالا می‌دانند بر آثار مثبت فرهنگی، دینی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تعطیلات تاکید کرده و توضیح می‌دهد با وجود برخی اظهارات، در بین کشورهای جهان، تنها کشور یمن است که تعداد تعطیلات کمتری در مقایسه با ایران دارد. این گزارش در بررسی ابعاد غیراقتصادی تعطیلات، تاکید می‌کند مردم در این روزها به اموری می‌پردازند که ارزش افزوده آنها به مراتب بیشتر از منفعت اقتصادی است و در بررسی ابعاد اقتصادی نیز به اثر مثبت مغفول تعطیلات اشاره می‌کند. از جمله اینکه در روزهای تعطیل بازار کار غیررسمی مثل گردشگری، رونق بیشتری پیدا می‌کند که موجب افزایش تولید ناخالص داخلی می‌شود. این سند رسمی با بررسی استاندارد تعطیلات در سایر کشورها، تاکید می‌کند در حال‌حاضر الگوی رسمی غالب کشورها به سمت 40 ساعت کاری در پنج روز هفته با دو روز تعطیلات آخر هفته رفته و ایران تنها کشوری است که تنها یک روز تعطیلات آخر هفته دارد. این سند رسمی که در سال 1389 و برای ارائه به مقام معظم رهبری تهیه شده بود، در پایان و در بخش جمع‌بندی، به موارد 11گانه‌ای اشاره می‌کند که محور مشترک آنها، دفاع از پیامدهای همه‌جانبه و مثبت تعطیلات بر جامعه و اقتصاد کشور است. با این همه و با وجود آنکه می‌توان طرح اعلام وصول شده در جلسه دیروز پارلمان را در کلیات قابل‌قبول دانست اما چند نکته درباره جزئیات آن قابل طرح است: نخست آنکه مجلسی‌ها در بررسی این موضوع در وهله اول باید تمام توان خود را بر تصویب دو روزه کردن تعطیلات آخر هفته متمرکز سازند؛ زیرا تمرکز زیاد بر اینکه کدام یک از روزهای پنج‌شنبه یا شنبه در کنار روز جمعه تعطیلات آخر هفته ایرانی‌ها را شکل دهد، به دلیل نظرات و رویکردهای متفاوت می‌تواند موجب به حاشیه رفتن اصل موضوع یعنی دوروزه کردن تعطیلات آخر هفته شود. به‌نظر می‌رسد نمایندگان بررسی و انتخاب یکی از روزهای شنبه یا پنج‌شنبه برای تعطیلی آخر هفته را باید به سران قوا بسپارند.

از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد تعطیلی روز پنج‌شنبه به‌جای آن‌چه در طرح مذکور آمده(شنبه) از منظر شرع و عرف بیشتر قابل پذیرش باشد. گرچه در این طرح برای تعطیلی روز شنبه به توجیهی چون کاهش اختلاف تعطیلات با کشورهای دنیا برای بهبود و تسهیل روابط تجاری اشاره شده اما در این‌باره نیز می‌توان به گسترش ابزارهای ارتباطی اشاره کرد که در دنیای امروز بسیاری از مشکلات و موانع ارتباطی را از میان برداشته است.

دوم بحث حذف تعطیلات غیرضروری است. آنچه مسلم است آنکه با افزایش تعطیلات رسمی آخر هفته به دو روز، نیازمند آنیم که برخی تعطیلات غیرضروری در برخی مناسبت‌ها و نیز هفته دوم فروردین ماه (نوروز) را از زمره تعطیلات رسمی حذف کنیم. هرچند گزینه حذف برخی تعطیلات مناسبتی می‌تواند زمینه‌ساز برخی مخالفت‌ها باشد، اما تجربه نشان داده مجلس می‌تواند با توجه به این تجربه شهامت به خرج دهد و برخی از این روزهای تعطیل مناسبتی را حذف کند.

به‌طور کلی ساماندهی تعطیلات با دو روزه کردن تعطیلات آخر هفته سبب می‌شود از هدررفت تعطیلات که هم‌اکنون به‌صورت نابسامان در روزهای سال پراکنده شده است، جلوگیری شود.

سیده فاطمه حسینی، نماینده تهران و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم به موضوع ساماندهی تعطیلات کشور پرداخت و در ادامه درباره مفاد طرحی که دیروز در جلسه علنی پارلمان از سوی هیات‌رئیسه مجلس اعلام وصول شد، گفت: درباره سامان دادن تعطیلات کشور و تغییراتی که
دراين‌باره پيشنهاد شده است باید به دو نکته توجه کنیم؛ بحث‌های مربوط به تجارت و تعاملات اقتصادی بین‌المللی و ديگري موضوع بهره‌وری و مدیریت منابع انسانی.

این نماينده مجلس با تاکید بر این که لازم است بررسي شود كه اگر بتوانیم تعطیلات کشور را به‌صورت منسجم به دو روز در هفته در سراسر کشور افزایش دهیم شاهد بهره‌وری بیشتر خواهیم بود، به مفادی از طرح مذکور نیز اشاره کرد و توضیح داد: در این طرح به تغییر تعطیلات آخر هفته به دو روز جمعه و شنبه اشاره شده و این در حالی است که هم‌اکنون در کشور تعطیلی قطعی پنج‌شنبه را در سراسر کشور شاهد نیستیم که بخواهیم تعطیلی پنج‌شنبه را به شنبه انتقال دهیم. حسینی درباره انتخاب روز دوم تعطیلات هفته یعنی پنج‌شنبه یا شنبه، این موضوع را به مطالعات تطبیقی دقیق درباره میزان بهره‌وری، وضعیت برخی شاخص‌های اقتصادی، عملکرد نیروی انسانی و عوامل تولید و شاخص‌های دیگر منوط کرد و توضیح داد: بحث ساعت کار یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی است که باید در طرح‌های اینچنین که به دنبال تعطیلی دو روز در هفته برای کشور است مورد توجه قرار گیرد. او همچنین با اشاره به موضوع حساسیت‌های مذهبی درباره تعطیلی روز شنبه که در این طرح به آن اشاره شده، با بیان اینکه تعطیلی روز جمعه در کشور برای برگزاری بسیاری از مناسک اسلامی است، افزود: در بسیاری از کشورهای اسلامی و عربی و حتی بسیاری از کشورهای مسیحی روز شنبه تعطیل است و به باور من این موضوع دلیلي قانع‌کننده برای حذف گزینه شنبه برای تعطیلات ایران نیست. این نماینده مجلس همچنین تاکید کرد که به لحاظ تجارت و تبادلات بین‌المللی هرچه بیشتر به سمت کاهش اختلاف روزهای کاری با حفظ هويت اسلامي- ايراني خود برویم بهتر است. به باور حسینی مهم‌ترین موضوع در بررسی تعطیلات آخر هفته، توجیه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی این طرح است.

با این همه، این طرح برای تبدیل شدن به قانونی برای دو روزه شدن قطعی تعطیلات آخر هفته راه طولانی در پیش دارد و نیازمند چکش‌کاری بیشتر در کمیسیون و صحن علنی پارلمان است.