کاهش تبخیر آب سدها با نانوپوشش‌ها

به گزارش ایران اکونومیست؛یوسف امراللهی، مجری طرح  در خصوص این طرح گفت: با توجه به  شرایط اقلیمی و منطقه‌ای ایران به دنبال راهکارهایی برای جلوگیری از هدر رفت و هرز روی آب بودیم که در این راستا دو دستاورد را در این زمینه ارائه کردیم.

وی تولید نانوپوشش‌ برای استفاده در ساخت سدها را از جمله این دستاوردها نام برد و افزود: این نانوپوشش جذب آب خاک منطقه را به صفر می‌رساند و باعث می‌شود آب به ساختارهای زیر زمینی زمین نفوذ نکند.

امراللهی، دستاورد دوم خود را طرح تکمیل شده طرح اول و هدفگذاری این مطالعات دانست و خاطرنشان کرد: در این پروژه نانوپوشش‌هایی را تولید کردیم که قادر است چگالی خاک منطقه را از چگالی آب کمتر کند و با توجه به هیدروفوم و آب گریز بودن این سیستم، می‌تواند بر روی سطح آب قرار گیرد.

به گفته وی، این نانوپوشش‌ها با قرار گیری بر روی سطح آب سد، می‌تواند از تبخیر آب جلوگیری کند.

تولید نانوپوشش‌هایی برای جلوگیری از نفوذ آب

مجری طرح به جزئیات طرح اول اشاره کرد و توضیح داد: در پروژه اول نانوپوشش‌هایی را تولید کردیم که اضافه کردن آن به خاک منطقه، موجب اصلاح ساختار سطحی خاک خواهد شد.

وی این نانومواد را نانوپوشش‌های آب‌گریزی دانست که در گریدهای مختلفی تولید شده است و یادآور شد: با بهینه‌سازی و استفاده از روش‌های اقتصادی در تولید این نانومواد و اضافه ‌کردن آن‌ها به خاک می‌توان خاک را کاملا ضد آب کرد.

امراللهی به معضلات موجود در سد «گتوند» اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات این سد نفوذ آب شور پشت سد به سفره‌های زیر زمینی است و ما طرحی را با استفاده از این نانوپوشش‌ها بدون دریافت هیچ هزینه‌ای اجرایی و اثبات کردیم که با استفاده از این نانوپوشش‌ها می‌توان مشکل این سد را رفع کرد.

وی با  بیان اینکه نفوذ آب شور موجب از بین رفتن سفره‌های زیرزمینی منطقه شده است، تاکید کرد: در این طرح پایلوت به اثبات رساندیم که با اضافه کردن این نانوپوشش‌ به خاک منطقه می‌توان مانعی برای نفوذ آب شور به سفره‌های زیرزمینی ایجاد کرد.

این محقق با بیان اینکه این نانو مواد هم در لایه‌های زیرین خاک و هم بر روی سطح خاک قابل اعمال هستند، گفت: این مواد در برابر اشعه UV‌ خورشید حساس هستند؛ از این رو در صورت اعمال این مواد به سطح خاک به مدت 10 سال فعال خواهند ماند، ولی در صورت اعمال آن در لایه‌های زیرین خاک، ماندگاری آن دائمی است.

امراللهی با بیان اینکه مطالعاتی در دستور کار داریم که می‌توانیم با استفاده از این مواد حتی آب را اصلاح ساختار کنیم، ادامه داد: اصلاح زمین‌های کشاورزی از دیگر کاربردهای این مواد است و می‌توان از آن برای جلوگیری از هرز روی آب در زمین‌های کشاورزی و فضای شهری استفاده کرد.

راهکار علمی برای کاهش تبخیر آب پشت سدها

امراللهی با بیان اینکه سالانه حجم زیادی از آب پشت سدها به دلیل تبخیر از بین می‌رود، اظهار کرد: بر اساس آمارها در حال حاضر 600 سد در کشور ساخته شده است که سالانه میلیاردها متر مکعب آب به دلیل تبخیر از دست می‌رود.

وی با بیان اینکه در دنیا روش‌های مختلفی برای جلوگیری از تبخیر آب پشت سدها ارائه شده است، یادآور شد: در کشورهای اروپایی و صنعتی از «توپ‌های پلاستیکی» استفاده می‌شود؛ ولی این روش توجیه اقتصادی برای ایران ندارد و ما با الهام از این روش ایده خود را عملی کردیم.

مجری طرح، چالش اصلی استفاده از توپ‌های پلاستیکی را ایجاد مانع برای دسترسی و بازبینی سد از طریق این توپ‌ها عنوان کرد و افزود: در این مطالعات ما نانوپوشش‌هایی را ارائه کردیم که با اعمال آن بر روی سطح آب علاوه بر آنکه مانع تبخیر آب و موجب نگهداری آب ذخیره‌شده در پشت سد می‌شود، به راحتی می‌توان بازدیدهای دوره‌ای از سدها را انجام داد و این پوشش‌ها مانعی برای انجام بازبینی‌ها نخواهد شد.

به گفته وی با استفاده از قایق‌های موتور این پوشش به کناری می‌رود و با خروج قایق از دریاچه پشت سد، این نانوذرات مجددا به یکدیگر متصل خواهند شد.

امراللهی پایه و اساس مواد استفاده شده در این نانوپوشش را مواد معدنی دانست و تاکید کرد: نانومواد تولید شده کاملا سازگار با محیط زیست است و آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌کند.

وی به بیان اثرات این نانوپوشش بر روی آبزیان پرداخت و گفت: برای بررسی اثرات این نانوپوشش بر روی آبزیان مطالعاتی را از چندین ماه پیش با استفاده از این مواد در دریاچه ارومیه اجرایی کردیم و با گذشت زمان تاکنون مواردی از اثرات منفی این مواد بر روی آبزیان مشاهده نکردیم.

مجری طرح در پاسخ به این سوال که این دو نانوپوشش بر روی کدامیک از سدها اجرایی شده است، با ابراز تاسف از اینکه اجرایی کردن این مواد در سطح وسیع دشوار است، خاطرنشان کرد: رایزنی‌های صورت گرفته با وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان آب و فاضلاب منطقه و سازمان کشاورزی استان، تنها به تعریف و تمجید سپری شده است.

وی با بیان اینکه این طرح تنها از سوی پارک علم و فناوری فارس مورد حمایت قرار گرفته است، خاطرنشان کرد: این طرح در هفته پژوهش رونمایی شد و انتظار می‌رفت که توجه بیشتری از سوی مسؤولین به این طرح شود؛ ولی دور از واقعیت نیست که هیچ حمایتی از این طرح‌ها نشود.