راهکاری برای رهایی از شاخص سازی در بورس

مدیرعامل سبدگردانی هدف با تاکید بر اینکه بحث دستکاری در شاخص مربوط به دولتی خاص نیست، گفت: در ایران، خودِ نهاد ناظر از نظر ساختاری بین حوزه نظارت و حوزه اجرا تفکیک قائل نشده و یا تفکیکی قائل شده که کارآمد نیست. در نتیجه عملا این دستکاری‌ها اتفاق می‌افتد. به اعتقاد من علت اینکه هنوز حجم مبنا حذف نشده و دامنه نوسان به اندازه مناسب افزایش پیدا نکرده همه با تفکرِ کنترل و دستکاری در شاخص است. من قاطعانه می‌گویم که دستکاری در شاخص وجود دارد و مسئولان وقتی می‌خواهند وضعیت را مطلوب یا نامطلوب نشان دهند از شاخص به عنوان اهرم استفاده می‌کنند، این موضوع سال‌های گذشته هم بوده و در حال حاضر هم هست.

زیر لوای قانون شاخص را دستکاری می‌کنند

وی درباره اینکه آیا اسنادی وجود دارد که نشان دهد شاخص دستکاری می‌شود، تصریح کرد: کسی که شاخص را دستکاری می‌کند، از خود اسنادی به جای نمی‌گذارد چرا که دستکاری کردن شاخص در زیر لوای قانون شکل می‌گیرد.

 وی با اشاره به معاملات عمده بلوکی برای حفظ شاخص در ترازی خاص، گفت: اگر به آن‌ها گفته شود که شما برای شاخص سازی عرضه بلوکی داشتید می‌گویند خیر، خریدار و فروشنده تصمیم گرفته‌اند یک چیز را بخرند و بفروشند. در نتیجه نمی‌توان شخصی را پیدا کرد که بگوید به من گفته‌اند که فلان داد و ستد را انجام بده تا شاخص عدد غیر واقعی را نشان دهد.

حقانی‌نسب افزود: از مصادیقی که ما را به این سمت هدایت می‌کند که مدیران سازمان بورس از شاخص به عنوان اهرم استفاده می‌کنند این است که بیش ۱۰ سال است قاعده حجم مبنا برداشته نشده و دامنه نوسان تغییر چندانی نکرده است. این نشان می‌دهد که مدیران می‌خواهند با این ابزارها بازار سرمایه و شاخص را کنترل کنند.

بورس‌های دنیا به وجود صف خرید و فروش در بازار سرمایه ما می‌خندند

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: به هر بورسی در دنیا بگویید در بازار سرمایه ما صف خرید یا فروش وجود دارد به ما خواهند خندید. از طرفی در هیچ جای دنیا حجم مبنا مانند بورس ایران وجود ندارد. حجم مبنا یعنی قیمت سازی یعنی اینکه ما میانگین قیمت بازار را قبول نداریم و تنها فلان قدر معامله را قبول می‌کنیم.

گاهی با هدفِ شاخص‌سازی، نمادی را متوقف یا بازگشایی می‌کنند

وی با بیان اینکه هیچ‌ وقت برای مدت طولانی یک نماد نباید بسته باشد، گفت: این موضوع که نباید نمادی برای مدت زمان طولانی بسته باشد در بازار سرمایه ما اجرایی نمی‌شود، علاوه بر این گاهی نمادی متوقف یا بازگشایی می‌شود تا شاخص‌سازی کنند. تمام این‌ها دلیل بر این است که مدیران بورسی برای هدایت بازار به سمتی که منافع بازار را در آن می‌بیند از شاخص به عنوان یک اهرم استفاده می‌کنند. اگر برای شاخص‌سازیِ مسئولان به دنبال مستندات می‌گردیم باید به مقرراتی توجه کنید که در نهایت از درون‌ آن‌ها شاخص به صورت "دستکاری شده" بیرون می‌آید.

اگر داعیه حمایت از سهامداران غیرحرفه‌ای را دارید، ابزارهای کار را برایشان درست کنید

حقانی‌نسب درباره صحبت یکی از مسئولان که گفته بود معاملات بلوکی را  به خاطر حمایت از سهامداران غیرحرفه‌ای انجام می‌دهیم، گفت: با این کار نمی‌توان از سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای حمایت کرد. اصلا نباید اجازه داد که مردم به صورت غیرحرفه‌ای وارد بازار شوند. نمی‌توان پذیرفت که با سیاست‌های قیم معابانه می‌شود از سهامداران غیرحرفه‌ای حمایت کرد.

وی افزود: اگر شما داعیه حمایت از سهامداران غیرحرفه‌ای را دارید باید ابزار ورود آن‌ها به بازار سرمایه را فراهم کنید. برای اینکه سهامداران غیرحرفه‌ای دچار ضرر نشوند باید ابزارهای صندوق و سبد را گسترش داد. وقتی این ابزارها گسترش پیدا نمی‌کند و از طرفی دیگر ابزارهایی مانند کدهای آنلاین شخصی، توسعه داده می‌شود قطعا در این گفته مسئولان به تضاد برمی‌خوریم، چرا که از طرفی با این سیاست ها برای مردم مشکل درست می‌کنیم و از طرفی دیگر می‌خواهیم از مردم دفاع کنیم. در صورتی که منشا مشکل مردم آن‌هایی هستند که عموم را دعوت کردند که برای به دست آوردن سود در این بازار خرید کنند.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد:  شاخص‌سازی مربوط به دولت خاصی نیست. اعتقاد دارم تمام دبیرکل‌های سازمان بورس  و کل متولیان بازار سرمایه همیشه از اهرم شاخص‌سازی و دستکاری در شاخص استفاده کرده‌اند تا شرایط را به ‌گونه‌ای خاص نشان دهند.