تداوم سایه رکود بر صنعت فرش ماشینی حداقل تا دو سال آینده

خلاقیت تولیدکنندگان فرش ماشینی ایران در حوزه طراحی و بافت، موجب پیشرفت چشمگیری در سطح تکنولوژی تولید ماشین‌آلات این صنعت گردیده و سازندگان ماشین‌ آلات بافندگی را به سمت تولیداتی با بافت شبیه دستبافت (Hand Look) و تراکم‌های بالا(1200 شانه معادل 84رچ) سوق داده است.
البته لازم به توضیح است که این قبیل اقدامات هرچند صنعت فرش ماشینی را متحول نموده است، اما باعث رقابت سخت میان تولیدکنندگان فرش ماشینی در ایران و کاهش حاشیه سود آنها شده و ناخواسته آب را به آسیاب سازندگان این ماشین‌آلات ریخته است.
سازندگان ماشین‌آلات فرش ماشینی نیز از این فرصت بیشترین بهره را برده و هر چند ماه یک ماشین با تراکم و تعداد رنگ بالاتر ارائه داده و هنوز تولیدکننده ایرانی ماشین جدیدش را راه‌اندازی ننموده است که ماشین جدید دیگری از سوی فروشنده معرفی می‌گردد و عملاً تولیدکنندگان همواره آنجه را که به عنوان درآمد سالیانه کسب نموده‌اند با اشتیاق کامل به سازندگان ماشین‌آلات بافندگی جهت خرید ماشین‌آلات جدید تقدیم می‌نمایند، در حالی که با ورود ماشین‌آلات جدید ماشین‌آلات قبلی به دلیل رکود اقتصادی از توجیه اقتصادی خارج شده و دیگر سودآور نیستند.

بطور کلی دلایل رکود اقتصادی حاکم بر کشور را می‌توان اینگونه تحلیل نمود:
 
1. رکود بازار داخلی به جهت تحریم‌های بین‌المللی
برخلاف آنچه برخی گفتند پس از برجام بازارها رونق خواهند یافت، از همان ابتدا کارشناسان اقتصادی بر این نظر بودند که اثرات مثبت این توافق در کوتاه مدت در اقتصاد ایران اتفاق نخواهد افتاد و طبیعی است که رفع کامل تحریم‌ها زمان چند ساله‌ای را می‌طلبد.
 
2. رکود بازار ایران ناشی از عوامل داخلی
مطابق پیش‌بینی دکتر محمدحسین ادیب ، اقتصاد ایران در سال‌های 95 و 96 دوران سختی را سپری خواهد نمود به نحوی که حدود 80درصد فعالین اقتصادی حذف خواهند شد.
 
3. کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان
عمده مصرف‌کنندگان فرش ماشینی از طبقه C1 و C2 جامعه یعنی حقوق‌بگیران و کارمندان هستند که به دلیل تورم زیاد در دولت قبلی و عدم تطابق آن با افزایش حقوق جامعه قدرت خرید مردم کاهش یافته و طبیعی است که فرش از جمله کالاهای با اولویت اصلی در سبد خانوار نیست.
 
4. انتخابات ریاست جمهوری پیش رو
انتخابات ریاست جمهوری نیز یکی از عوامل عدم سرمایه‌گذاری جدید در بازار است که به دلیل نگرانی فعالان اقتصادی از آینده سیاسی کشور عمده منابع مالی در بانکها به صورت سپرده بلوکه شده است و یا تبدیل به ملک بدون هیچگونه ساخت و سازی گردیده که عملاً بر رکود اقتصادی تا سال آینده می‌افزاید.
 
5. تولید فرش ماشینی بیشتر از تقاضا است.
به دلیل حاشیه سود مناسب فرش ماشینی در سال‌های اخیر و بازگشت خوب سرمایه آن طی سال‌های قبل، سرمایه‌گذاری زیادی در این صنعت گردیده است و تولید افزایش قابل توجهی یافته است. حال آنکه تقاضا در ایران افزایش چندانی نیافته است. ضمن اینکه رشد جمعیت در ایران پایین است و میزان ازدواج در ایران کاهش یافته است و فرهنگ مصرف فرش از فرشهای بزرگ پارچه به فرشهای کوچک پارچه در حال تغییر است .
 
6. مشکلات صادرات فرش ماشینی به قوت خود باقیست
عدم انتقال وجه از طریق بانک ها همچنان بزرگ‌ترین مشکل صادرکنندگان است. حال آنکه عمده خریداران نیز واریز وجه خریدهای خود از را طریق صرافی‌ها و با محدودیت‌های قانونی بسیار انجام می‌دهند و حتی برای واریز وجه به حساب شرکتی غیر از شرکت فروشنده فرش نیزمحدودیت است. ضمن اینکه سایر مسائل سیاسی نظیر تیرگی روابط با کشورهای عربی نیز بخشی دیگر از بازار فرش ایران را دستخوش رکود کرده است.
 
7. کاهش قدرت رقابت ایران با رقبای تُرک:
عدم افزایش منطقی دلار طی یکسال جاری و بهره بالای بانکی در مقایسه با تورم داخلی و سخت‌گیری مالیاتی برای تولیدکنندگان ، از جمله مشکلاتی است که رقبای ترک ما توانسته اند در سالهای گذشته بر آن فائق آیند ، بطوریکه دولت ترکیه نرخ بهره خود را کاهش داده و صنعت نساجی و پوشاک را مورد حمایت ویژه قرارمی‌دهد و به دنبال رکود اقتصاد جهانی قدرت برابری لیر ترکیه را در مقابل دلار کاهش داد تا قدرت صادرات محصولات خود را تقویت نماید.
 
8. رکود جهانی و کاهش تقاضا در تمامی کشورها:
در سراسر دنیا رکود نسبی حاکم است که علت اصلی، رکود اقتصادهای بزرگ دنیا مانند آمریکا، اروپا و چین است. هرچند آمریکا دوران اصلی رکود خود را سپری نموده اما کشورهای اروپایی همچنان در رکود هستند و رشد اقتصادی کشور چین نیز کاهش یافته و طبیعی است که سایر اقتصادهای جهان نیز متأثر از آنها رکود را تجربه نمایند.
به طور خلاصه پیش بینی اینجانب با ارزیابی موارد فوق اینست که رکود در فرش ماشینی حداقل تا پایان سال 96 باقی خواهد ماند و حاشیه سود فرش ماشینی به حداقل ممکن کاهش خواهد یافت. همچنین بخش قابل توجهی از ظرفیت این صنعت غیرفعال خواهد شد. لذا توصیه می‌کنم که تولیدکنندگان برای سرمایه‌گذاری مجدد احتیاط بیشتری نمایند وبه صورت انفرادی یا گروهی در زمینه صادرات فعال‌تر شوند.همچنین نوآوری و خلاقیت را با ارائه محصولات جدید در سرلوحه امور خود قراردهند تا بتوانند دوران بحران را سپری نمایند.

از مهندس علی فرهی عضو هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران