برنامه "گفت و گوی اجتماعی" با موضوع آسیب های شبکه های اجتماعی بر خط؛ آسیب ها و سیاست های حاکم بر آن و با حضور محمد صالح مفتاح مدیر سایت فردا و کارشناس حوزه فضای مجازی و سید محمد رضا اصنافی کارشناس فضای مجازی روانه آنتن شد.
محمد صالح مفتاح با بیان اینکه تحولات در این چند سال اخیر سرعت زیادی داشته است، اظهار داشت: از زمانی که سایت های خبری آغاز به کار کردند، تحولات روز به روز در حال رخ دادن است.
وی به پدیده کانال در تلگرام اشاره کرد و گفت: کانال های خبری امروز جایگزین سایت های خبری شده اند. یک کانال خبری بالای چند صد هزار نفر عضو دارد و مخاطب بدون زحمت دادن برای باز کردن، سایت ها، می تواند از اخبار اطلاع یابد زیرا امروز کانال های تلگرام جایگزین پایگاه های خبری شده اند.
این کارشناس حوزه فضای مجازی با اشاره به تلویزیون و رادیو بیان داشت: امروز برای این رسانه ها جایگزین هایی آمده است که دیگر مردم کمتر به رسانه های سنتی اقبال نشان می دهند. البته برخی از رسانه ها در طول این مسیر خودشان را تطبیق دادند، به عنوان مثال خیلی از برنامه های تلویزیون، سایت ها و دیگر رسانه ها دارای کانال هستند و همچنین در دیگر شبکه های اجتماعی نیز اکانت دارند.
مدیر سایت خبری فردا با تصریح بر اینکه رسانه های خبری امروز سعی کردند با این شبکه های اجتماعی وارد تعامل شوند، گفت: مخاطب قدیم که فقط یک بیننده ساده باشد، وجود ندارد و کاربر این حق را برای خودش قائل است که یک رسانه ایجاد کند. اگر سابق برای ایجاد یک سایت خبری لازم بود که هاست و دامین و نرم افزار تهیه کنید، دیگر نیازی نیست و تنها کافیست با گوشی تلفن همراه یک کانال ایجاد کنید.
مفتاح با بیان اینکه یک رقابت شدید بین رسانه ای خبری در جذب کاربران شبکه های اجتماعی وجود دارد، اظهار داشت: کاربران کانال های منتسب به رسانه های مختلف تلاش و تبلیغ می کنند تا افراد را جذب کنند. تقریبا هیچ سایت و خبرگزاری نیست که در تلگرام کانال نداشته باشد.
این کارشناس حوزه مجازی سرعت تحولات را بالا دانست و بیان داشت: کانال هایی که چند صد هزار عضو دارند، عمرشان ممکن است که به کمتر از یک ماه برسد. با این رشد سریع کانال های تلگرام، خود سایت دارند از موضوعیت می افتند و مردم بجای اینکه بخواهند به سایت مراجعه کنند، در شبکه های اجتماعی که همیشه حضور داشتند، همچنان حضور خواهند داشت و اخبار را از آنجا خواهند گرفت.
وی به گروه های تلگرام اشاره کرد و گفت: در گروه ها افراد به تنهایی و یا با مشارکت بقیه دارند اخبار را تولید می کنند یا نشر می دهند که این باعث شده است، ضوابط حاکم فضای مجازی به کلی متحول شود.
وی در بیان ویژگی های کانال های تلگرام، خاطرنشان کرد: فعالیت بدون هویت یکی از ویژگی های این کانال ها است زیرا ارتباط با ادمین وجود ندارد و این یک تحول جدید نسبت به قبل که فضا تعاملی بوده، است. در واقع در حال حاضر رسانه های بی هویتی ایجاد شده اند.
مفتاح به قوانین اشاره کرد و اظهار داشت: پیش از این با سایت ها بر اساس قانون مطبوعات رفتار می شد ولی امروز با کانال های با چند ده هزار مخاطب روبرو هستیم که هیچ گونه ضوابطی را نخواهند پذیرفت.
در ادامه سید محمد رضا اصنافی به مسئله ایجاد کانال در تلگرام اشاره کرد و گفت: ایجاد کانال در تلگرام به اعتقاد بنده، یک انقلاب محسوب می شود زیرا یک تغییر بسیار بزرگی است. اساس شبکه های اجتماعی ایجاد تعامل است ولی اینکه در چنین فضایی خدمتی ارائه شده که به صورت یک سویه ارتباط ایجاد می شود، این یک هشدار جدی است.
وی افزود: اوایل راه اندازی کانال در تلگرام که در آبان ماه بود، برای خود من هم جذاب بود که آیا این سرویس مورد استقبال قرار می گیرد یا خیر.
وی با اشاره به فضای شلوغ و بی قانون گروه ها در تلگرام بیان داشت: در گروه ها همه با هم حرف می زدند و انسجام فکری کسی که در گروه بود و از مطالب استفاده می کرد، به هم می ریخت و به همین دلیل ایجاد کانال در تلگرام اتفاق بزرگی برای نظم دهی است.
اصنافی ایجاد کانال در تلگرام را بازگشت به گذشته دانست و عنوان کرد: این نشان می دهد کاربر علاقه به نظم پیدا کردن دارد و باید از این وضع استفاده کرد. شبکه های اجتماعی در واقع فضاهایی برای زندگی کردن هستند. کسی می تواند این زیست بوم را مدیریت کند و نظم دهد که ایجاد کند.
این کارشناس فضای مجازی با بیان این موضوع که هر شبکه ای برای خودش دنبال یک هدف است، اظهار داشت: باید بررسی کنیم تلگرام فضا را از واتس اپ گرفت در حالی که مهاجرت در فضای مجازی خیلی پر هزینه است، زیرا با مهاجرت سرمایه اجتماعی فرد از دست می رود.
وی در بیان دلایل موفقیت تلگرام گفت: تلگرام هم از مزیت حریم خصوصی و هم اعتماد استفاده کرد. در واتس اپ تلفن همه کسانی که در گروه بودند، در اختیارتان بود و این نقض حریم خصوصی بود ولی تلگرام با تغییراتی، تنها مشخصات کسی که شماره موبایلش را دارید، در اختیارتان می گذارد.
در ادامه مفتاح با بیان اینکه همه نرم افزارها و بسترهایی که ایجاد شده است، به دنبال اهدافی هستند، اظهار داشت: از قدیم گفته اند هیچ گربه ای برای رضای خدا موش نمی گیرد. مسدود سازی اگر موفقیت آمیز بود، قطعا پیشنهاد می کردیم ولی حقیقت این است که راه حل هیچ کدام ازاینها مسدود سازی نیست.
وی تصریح کرد: اولین چیزی که در این حوزه باید به آن بپردازیم، موضوع سواد رسانه ای است. فضای تکنولوژی رسانه ای به سمتی می رود که مکانیزم های کنترل حاکمیتی هر روز کمرنگ تر می شود. در واقع باید سمت مکانیزم هایی برویم که بر اساس حفاظت فردی است.
