احمد ساعتچیان بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون که چندی پیش نمایش «ملاقات» را به همراه شهاب حسینی در فرهنگسرای نیاوران به روی صحنه برده بودند، این بار خود کارگردانی نمایش «اسم من ریچل کری است» را برعهده گرفته است.
نمایش «اسم من ریچل کری است» نوشته آلِن ریکمن و کاترین وایمر با ترجمه و دراماتورژی فرانک حیدریان و کارگردانی احمد ساعتچیان از یکشنبه 8 آذرماه هر شب ساعت 19 در سالن استودیو روایت اجرا می‌شود. ماجرای کری بسیار ویژه است و به شکل وحشتناکی در جان باخت آن هم تنها به دلیل صلح طلبی و انتشار واقعیاتی که در غزه دیده بود حال ساعتچیان این ماجرای تلخ را با هنر آمیخته و به روی صحنه برده است که با وی در این رابطه گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم که به شرح ذیل آمده است.
- چطور شد که به سراغ کارگردانی نمایش «اسم من ریچل کری است» رفتید؟
ساعتچیان: تقریباً این ماجرا برمی‌گردد به آشنایی من با این متن که 5 الی 6 سال پیش اتفاق افتاد. مضمون آن و نگارشش براساس یک نامه بود، برایم جذابیت ایجاد کرد. بیش‌تر فعالیت‌هایم همان طور که می‌دانید در حوزه بازیگری بوده است، چه در سینما و چه در تئاتر. همواره به دنبال فرصتی بودم تا بتوانم در تئاتر کارگردانی را نیز تجربه کنم که این مهم یک زمان خاص را می‌طلبید تا اینکه با این متن آشنا شدم.
*نمایش «اسم من ریچل کری است» یک مستند است
- در اولین گام برای کارگردانی فکر نمی‌کنید به سراغ یک متن بسیار ویژه با شرایط مستندگونه و با موضوع خاص رفته‌اید، این برای شروع نمی‌تواند کمی در شما احساس نگرانی به‌وجود بیاورد؟
ساعتچیان: همان‌طور که اشاره کردید دغدغه این نمایش مستند در ذهن من با خواندنش شکل گرفت و پیش از این به دنبال کار کردن بر روی چنین نمایشی بودم. زمانی که با این متن مواجه شدم، متوجه شدم که تمام شرایطی را که در نظرم دارم، در خود دارد.
*صلح طلبی را برای مضمون نمایشم انتخاب کردم
- درون‌مایه متن چه داشت که توجه شما را به خود جلب کرد؟
ساعتچیان: مضمونی که خود این اثر است در رابطه با صلح‌طلبی است و فردی که به این دلیل کشورش را ترک می‌کند و به کشور دیگری می‌رود تا در ارتباط با این موضوع تلاش کند، او برای صلح‌طلبی وارد کشوری می‌شود که سراسر در آن خشونت وجود دارد، تحول وی براساس صلح‌طلبی‌اش برایم بسیار جالب است. ما در ایران هستیم و همواره با اتفاقاتی که در غزه و یا کشورهایی از این دست می‌افتد آشنائیم، آن‌قدر آشنا که شاید برای ما عادی شده باشد، اما افرادی از این دست نگاه متفاوتی را می‌توانند از جنایت‌های به‌وجودآمده به ما انتقال دهند. در حقیقت نگاه کری بسیار مستندتر از خیلی حقایق دیگر است و درنهایت واقعیت و صلح‌طلبی را به‌عنوان مضمون این نمایش انتخاب کردم که در درون این متن نهفته است.
*برویم نمایش «اسم من ریچل کری است» را گوش کنیم
- همان‌طور که خود می‌دانید این متن براساس یک نامه طراحی شده و شاید شرایط ویژه همه نمایش‌نامه‌های دیگر را نداشته باشد. به همین دلیل برای اینکه مخاطب در سالن دچار کسالت نشود و بتواند نمایش را تا پایان با اشتیاق و کنجکاوی تماشا کند، باید کاری کرد. تلاش شما در این مسیر به چه صورت بوده است؟
ساعتچیان: خیلی کلنجار رفتم که این نمایش را به چه شکلی به روی صحنه ببرم. در حقیقت کار کردن در چنین فضایی یک تجربه است، از طرفی نمایش‌های مستندگونه نیز خیلی اجرا نشده است و در مجموع مخاطب ما هم با چنین آثاری آشنایی زیادی ندارد. بگذارید با یک مثال برای‌تان توضیح دهم، در کشورهای اروپایی نمایش‌هایی وجود دارد که مخاطبین به جای اینکه بگویند، برویم تئاتر ببینیم، می‌گویند برویم، تئاتر گوش کنیم. این جمله درباره نمایش‌های مستندگونه بسیار صدق می‌کند. من احساس می‌کنم نمایش مستند براساس یک گفتار شکل می‌گیرد و در واقع مخاطب قبل از دیدن باید به آن گوش کند که به درست فهمیدن مستنداتی که در نمایش وجود دارد، کمک می‌کند.
*استفاده از پروجکشن برای ارائه مستندات بود
در نمایش مستند همه چیز باید براساس مدارک باشد تا بتوان صحت آن را اثبات کرد. در این نمایش سعی کردم از طریق پروجکشن اطلاعات و فضای موجود توسط کری گفته شده است، به مخاطب منتقل شود تا جایی که بیننده خود را در آن شرایط احساس کند. حتی تصویر تک تک شخصیت‌هایی که کری با آنها برخورد داشته و یا در غزه به منزل آنها رفته است، دیده می‌شود.
این کتاب براساس ایمیل‌هایی که کری به مادرش ارسال کرده، نوشته شده و در نهایت آلن ریکمن و کاترین وایمر این کتاب را به‌صورت یک نمایشنامه درآورده‌اند.
- با توجه به توضیحاتی که دادید و مستنداتی که باید ارائه آن به درستی انجام گیرد و دخل و تصرفی در آن صورت نگیرد، خودتان تغییراتی در نمایش داده‌اید؟
ساعتچیان: خیلی تغییر زیادی ندادم و فقط قسمت‌هایی که احساس کردم روند نمایش به تکرار می‌رسد، سعی کردم با تغییرات جزئی که به موضوعیت کار لطمه وارد نکند، آن را برطرف کردم. همچنین به‌دلیل نوع نمایش گاهی ریتم کند می‌شد که باید آن را نیز برطرف می‌کردم.
*می دانم حرف هایم برای مردم مردم آمریکا اغراق آمیز است
-کدام بخش نمایش برای خود شما جذاب است و فکر می‌کنید مخاطب هنگام خروج از سالن می‌تواند به آن نکته بیندیشد؟
ساعتچیان: درواقع خود اثر به خوبی خودش را معرفی می‌کند و نیازی نیست که شخصا بخواهم توضیحی در ارتباط با آن بدهم، اما اشاره می‌کنم به توضیحات کری در آخرین ایمیلی که به مادرش فرستاد. او گفت: «می‌دانم که همه حرف‌هایی که می‌گویم در آمریکا اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد، در این کشور گلخانه‌ها، منابع آبی و... به‌راحتی نابود می‌شود و خانه‌های مردم که دیگر جای خود دارد.»
وقتی او این شرایط را برای کشوری دیگر اغراق‌آمیز می‌داند ما متوجه می‌شویم که چه جنایات بزرگی اتفاق افتاده است و متأسفانه برای ما این اتفاقات گاهی عادی می‌شود.
- در حال حاضر غیر از کارگردانی مشغول کار دیگری هستید؟
ساعتچیان: خیر، کارگردانی به قدر کافی ذهنم را مشغول کرده است، مخصوصا اینکه تلاش می‌کنم هر شب اتفاق بهتر و تازه‌تری به روی صحنه شکل بگیرد.
*زمان اجازه دهد با شهاب حسینی دوباره همکاری خواهیم کرد
- پیش از این با شهاب حسینی بازیگر سینما و تئاتر همکاری داشتید که نمایش‌تان در فرهنگسرای نیاوران اجرا شد و مخاطبین هم استقبال خوبی کردند. دیگر با این بازیگر قرار همکاری ندارید؟
ساعتچیان: واقعاً هماهنگ کردن زمان برای انجام کارهای مشترک بسیار سخت است، مخصوصا اینکه شهاب حسینی عزیز این روزها بسیار درگیر کارهایش است. من این زمان را در اختیار وی گذاشتم و گفتم هر وقت که فرصت کرد و زمان به وی اجازه داد، قطعاً همکاری مجدد خواهیم داشت.
