معنای کریم
حجت‌الاسلام یعقوبی گیلانی در مورد معنای کریم گفتند: آنانی که ادبیات عرب خوانده‌اند خوب می دانند که کریم بر وزن فعیل و صفت مشبهه است و دلالت بر ثبوت دارد؛ یعنی یک لحظه حضرت دست از کرم و بخشش بر نمی‌داشتند که هیچ، الان هم یک لحظه دست از کرم و بخشش بر نمی‌دارند چون ما امام را حی می دانیم و قائل به ممات امام نیستیم. وی ادامه داد: تا اینجا کریم بودن حضرت اثبات شد اما آنچه کریم بودن حضرت را به اوج خود می‌رساند این است که بفهمیم حضرت در کدام منطقه جغرافیایی و در میان چه مردمی معروف به این لقب شد.
امام در چه شهری معروف به کریم شدند؟
امام مجتبی(ع) دقیقا در جایی به لقب کریم معروف شدند که مردم آن دیار یعنی مدینه متأسّفانه از محبّین اهل بیت(ع) نبودند و آزمایش‌شان را در حب اهل‌بیت(ع) پس داده و مردود شده بودند.
گاهی انسان جایی انفاق و بخشش می‌کند که اکثر مردم آن شهر و دیار او را دوست دارند و روی حرف‌هایش حرفی نمی‌زنند و به حمایت از او بر می‌خیزند و فریاد تشکرشان رو به افلاک است. اما امام حسن(ع) در شهری و محلی ملقب به کریم شد که طرح کودتای غصب خلافت و هتک حرمت خاندان وحی در آن ریخته شده بود و مردمش اهل‌بیت(ع) را به هر نحوی آزار داده بودند. اعتراف مروان در مورد امام حسن(ع) حجت‌الاسلام یعقوبی گیلانی تصریح کرد: از همه اینها عجیب‌تر این است که در احوالات و اعترافات مروان بن حکم دشمن قسم خورده و درجه یک اهل‌بیت(ع) و کسی که یک لحظه با امیرالمومنین(ع) بیعت نکرده و حتی در جنگ صفین مقابل حضرت امیر قرار گرفته، آورده‌اند که او درباره کریم بودن امام حسن(ع) می‌گفت «هذا أسخی العرب» حسن با سخاوتمندترین مرد عرب است.
بعضی از فرازهای زندگی امام حسن(ع) عقل و هوش را از سر هر انسانی چه مسلمان و چه کافر می‌برد، به خصوص آنجا که در تاریخ داریم که ایشان در طول عمر شریف و با برکت‌شان دو بار تمام اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کرده و سه بار ثروت‌شان را به دو نیم تقسیم کرده، نصف آن را برای خود نگه داشته و نصف دیگر را در راه خدا بخشیدند. مدیر موسسه منبر آسمانی ابراز کرد: فکر کردن روی این قضیه هم سخت است، چه برسد به انجام دادنش. دو بار همه‌ی اموالش را میان مردم چنین شهری تقسیم و بخشش کردند.
امام با این بخشش خودشان می‌خواهند به شیعیان خود درس بزرگی بدهند، بدین معنا که ای شیعیان و پیروانم، اگر می‌خواهید در راه من قدم بگذارید این را بدانید که بخشش و کرم به کسی که به تو خوبی و از تو اطاعت می‌کند کار بزرگی نیست اما آنچه که بزرگ و از مکارم اخلاق است، این است که دل کسانی را تسخیر کنی که علیه تو هستند.
شأن و مقام امام حسن علیه السلام در کودکی بزرگی منش و سترگی روح آن امام، چندان بود که پیامبر ارجمند اسلام صلی الله علیه و آله وسلم او را با کمی سن، در برخی از عهدنامه ها گواه می گرفت. آن گاه که پیامبر به امر خدا، با اهل نجران، به مباهله برخاست، امام حسن و امام حسین و حضرت علی و فاطمه علیهاالسلام را نیز به فرمان خدای، همراه خویش برد و آیه تطهیر در پاک دامنی آن گرامیان فرود آمد. شباهت به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم حضرت امام حسن علیه السلام از نظر صورت و سیرت در بین ائمه اطهار علیه السلام شبیه ترین آنان به رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم است.
وقتی امام حسن علیه السلام به دنیا آمد شباهت بسیاری به جد بزرگوارش داشت و این شباهت بعدها در چهره، رفتار و گفتار آن حضرت بیشتر نمایان شد. علاوه بر چهره جذاب و نورانی، راه رفتن و صحبت کردن حضرت نیز مانند پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بود. حُسنِ خلق، کرامت، جوان مردی، یتیم نوازی و دیگر سجایای اخلاقی را نیز آن حضرت از جدّ گرامی اش به ارث برده بود. شیخ مفید در کتاب معروف خود، ارشاد، آورده است: «و حسن علیه السلام چنان بود که از نظر خلقت و سیرت و سیادت شبیه ترین مردم به رسول خدا بود».
حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام اولین مولودی است که از نظر شرافت نسب هیچ کسی به پای او نمی رسد. جد بزرگوارش پیامبر و خاتم الانبیا، پدر گرامی اش اولین امام و سیدالاوصیا، و مادر مکرمش، صدیقه اطهر سیدة النساست. هیچ کس قبل از امام حسن علیه السلام دارای چنین شرافت نسب و خاندانی نبوده است. او در مکتب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و امیرالمؤمنین علیه السلام رشد یافت و در دامان برترین زنان عالم، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، بزرگ شد. کنیه آن حضرت «ابومحمد» بوده است. جد بزرگوارش او را «ابومحمد» خطاب می نمود و کنیه دیگری برای آن حضرت ذکر نشده است. اما برخی از القاب آن حضرت بدین شرح است: زکیّ، مجتبی، سیّد، تقی، نقی، طیّب، ولی و برّ مشهورترین این القاب، مجتبی و تقی است و نیز سیّد، که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم امام حسن علیه السلام را بدان ملقب فرموده اند.
می توان گفت بهترین و شادترین دوران زندگانی امام حسن علیه السلام همان دورانی است که با رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم گذشت. امام حسن علیه السلام حدود هفت سال و شش ماه از عمر شریفش را در کنار جد بزرگوارش سپری نمود و از محبت های بی دریغ و بسیار ایشان بهره برد. علاقه و محبت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به حسن و حسین علیه السلام به جایی رسیده بود که آن دو کودک را «ریحانه» می خواند و در جواب یکی از صحابه که عرض کرد «ای رسول خدا، آیا ایشان را دوست داری؟»، فرمود «چگونه ایشان را دوست ندارم این دو تن گل های خوش بوی من از دنیا هستند و من آن دو را می بویم»، و همین مضمون را درباره امام حسن علیه السلام فرمودند «به راستی که او گل خوش بوی من در دنیاست و به راستی که این پسر من سیّد و آقاست».
