آمارهای مرکز توسعه تجارت الکترونیک نشان می‌دهد که فیلترینگ نتوانسته است جلوی استفاده شرکت‌ها از شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام را بگیرد و هنوز نقش قابل توجهی در فروش این شرکت ها ایفا می‌کنند و تقریبا تمامی کسب‌وکارهای ایرانی در اینستاگرام صفحه دارند.
حدود 40درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی از شبکه‌های اجتماعی و به ویژه اینستاگرام، به‌عنوان اصلی‌ترین روش ارائه کالا و خدمت در کنار به‌کارگیری وب‌سایت خود استفاده می‌کنند. در این گزارش به بررسی داده های چند گزارشردر حوزه تجارت الکترونیک می پردازیم.
اینستاگرام هنوز پیشتاز است
مطابق گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی ایران در سال 1401 در میان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف، اینستاگرام با آمار 55درصدی بیشترین سهم استفاده در میان واحدهای تجارت الکترونیکی را داشته است. این آمار در سال 1400 حدود 80درصد بوده که به احتمال زیاد این کاهش استفاده به دلیل اعمال فیلترینگ بر روی این شبکه اجتماعی بوده است.
در نظرسنجی‌هایی که توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی انجام شده، هر واحد تجارت الکترونیکی امکان انتخاب هم‌زمان چند شبکه اجتماعی را دارا بوده است. نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که تلگرام با 41درصد در رده دوم و واتساپ با 37درصد استفاده در رده سوم قرار دارند و نکته قابل توجه این است که بعد از فیلتر شدن واتساپ در سال 1401، تلگرام از واتساپ پیشی گرفت.
این آمارها در حالی ثبت شده که از شهریور سال 1401 تاکنون شبکه‌های اجتماعی خارجی مانند اینستاگرام و واتساپ فیلتر شده‌اند و به‌طور عادی نمی‌توان وارد آنها شد.
همه کسب‌وکارهای ایرانی در اینستاگرام صفحه دارند
می‌توان گفت یکی از دلایلی که باعث شده تجارت الکترونیک بر بستر شبکه‌های اجتماعی بیشتر رونق پیدا کند، گره خوردن زندگی مردم با این شبکه‌هاست. براساس گزارش یکتانت که در حوزه دیجیتال مارکتینگ فعالیت دارد، 70درصد مردم به‌طور مداوم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. اوج‌گیری استفاده از شبکه‌های اجتماعی بیشتر به زمان شیوع بیماری کرونا برمی‌گردد که مردم در رفت‌وآمد و خرید خود بسیار محدود بودند.
ضمن اینکه آمارهای گزارش منتشرشده نیز توسط یکتانت نشان می‌دهد که در سال 98، حدود 28میلیون ایرانی مخاطب اینستاگرام بوده‌اند اما پس از گذشت سه سال یعنی سال 1401 این آمار به 41میلیون نفر رسیده است. طبق بررسی 9هزار کسب‌وکار فعال در اصناف و اتحادیه‌های مختلف که حضور 94درصدی کسب‌وکارهای در اینستاگرام را نشان می‌دهد، می‌توان گفت تقریبا همه کسب‌وکارهای ایرانی در اینستاگرام صفحه دارند.
فیلترینگ، فروش فروشگاه‌ها را صفر کرد
براساس گزارش‌های «پادرو» که حدود 3ماه پیش منتشر شد، در نیمه ابتدایی سال گذشته حدود 650هزار فروشگاه عمومی در اینستاگرام فارسی فعالیت می‌کردند که این آمار بعد از فیلترینگ به 330هزار فروشگاه کاهش یافت.
گزارش‌های پادرو نشان می‌دهد که در نیمه دوم تابستان و با شروع اختلال در اینترنت و کاهش پهنای باند اینستاگرام، میزان فروش فروشندگان اینستاگرام به 50درصد کاهش یافت. این کاهش فروش در پاییز 1401 و با شروع فیلترینگ به 90درصد هم رسید. این کاهش فروش باعث شده بود که مشتریان پادرو تا هفته‌ای 50میلیون تومان هم ضرر کنند.
همچنین میزان فروش روزانه در شبکه‌های اجتماعی در فصل قبل از فیلترینگ بیش از 120میلیارد تومان بوده که پس از فیلترینگ تا 9 ماه به میزان 17میلیارد تومان رسیده بود.
طبق گزارش پادرو تقریبا در زمستان 1401، فروشگاه‌ها توانستند کم‌کم مشتریان سابق خود را بازگردانند که این مسئله می‌تواند به‌خاطر فراگیر شدن vpn در بین مردم باشد که به 80درصد رسیده است. اما پس از اینکه تعداد فروشگاه‌ها بعد از گذشت 9 ماه به تعداد 550هزار عدد افزایش یافت و تقریبا به رقم قبل از فیلترینگ نزدیک شد به فروش روزانه 137میلیارد رسید. البته آمارها نشان می‌دهد که این افزایش نرخ فروش به دلیل تورم بوده است.
مطالب فوق نشان می‌دهد که کسب‌وکارها حتی با وجود فیلترینگ سعی می‌کنند که در فضای اینستاگرام بمانند و به فعالیت خود ادامه بدهند که از جمله دلایل آن می‌توان به شکل‌گیری برند کسب‌وکارها بر بستر اینستاگرام اشاره کرد. ساخت یک برند در بستر مجازی طبیعتا هزینه‌های زیادی برای آنها داشته است.
شبکه‌های اجتماعی ایرانی چه سهمی دارند؟
طبق آمارهای اعلام شده در گزارش تجارت الکترونیکی ایران در سال 1401، سهم استفاده واحدهای تجارت الکترونیکی در بین شبکه‌های اجتماعی به این گونه است: ایتا با 21درصد در رده چهارم، روبیکا با 14درصد در جایگاه پنجم و پلتفرم «بله» با 11درصد در مکان ششم قرار دارند.
روبیکا با وجود اینکه از سال 96 مشغول به فعالیت است اما تعداد فروشگاه‌های شکل گرفته در آن طبق گزارش یکتانت 26هزار عدد است. این در حالی است که وزیر ارتباطات می‌گوید 60درصد مردم از پلتفرم‌های بومی استفاده می‌کنند.
در گزارش تجارت الکترونیک ایران آورده شده که بر اساس نتایجی که از پرسش‌نامه‌ها به دست آمده است، قشر جوان عمده مخاطب واحدهای تجارت الکترونیکی بوده‌اند و پس از آنان میانسالان با 45درصد در جایگاه بعدی قرار دارند. همچنین از لحاظ جنسیت سهم آقایان 63درصد و بانوان 37درصد بوده است.
منبع: تجارت نیوز
