مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری بعد از جنگ تحمیلی و در ابتدای دولت سازندگی برای انجام مطالعات ، پژوهش ها و بیان پیشنهادات و راهکارها به ریاست جمهوری تاسیس شد، اما چون دیدگاه‌های این مرکز با دولت و رئیس‌جمهور تفاوت داشت نتوانستند همکاری قابل توجهی داشته باشند.
با روی کار آمدن دولت اصلاحات این مرکز با اندکی تغییر نام «مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری» تعاملات بیشتری با دولت وقت پیدا کرد و موضوعاتی نظیر مردم سالاری، توسعه سیاسی، جامعه مدنی و... در آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت. اما در دولت نهم رویه همکاری ها تغییرکرد وغلبه نگاه‌های سیاسی بر فعالیت‌های تحقیقاتی برجسته شد. با آغاز ریاست جمهوری روحانی که خود روزگاری ریاست این مرکز را بر عهده دار بود تعاملات خوبی با مرکز صورت گرفت هرچند در عمل منتقدان، نقدهایی بر این ارتباط داشتند. حالا دوسال از عمر دولت سیزدهم می گذرد و مسئولان دولت رئیسی نه تنها چندان اهتمامی به این بازوی فکری ندارند، بلکه شایعه انحلال این مرکز نیز مطرح شده است. «خبرآنلاین» در گفت و گو با «محمد سلطانی فر» استاد دانشگاه و کسی که زمانی در این مرکز فعالیت پژوهشی انجام داده، به بررسی عملکرد این مرکز و چرایی احتمال انحلال آن پرداخته است.
اخیرا زمزمه هایی در خصوص انحلال مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری مطرح شده است.آیا به کارکرد این مرکز ایرادی وارد بوده است
بطور کلی در کشور ما یک اشکال عمده ای وجود دارد و آن این است که مسئولین ما مسئولین همه چی دان هستند و خود را همه چیز دان می دانند وخود را بی نیاز از این می دانند که از دیگران چیزی یاد بگیرند وعمدتا فکر می کنند که خودشان بیشترین و بهترین نکات را می دانند و بهترین راهکارها را ارائه می دهند.
وظیفه اصلی مرکز تحقیقات استراتژیک چیست؟
وظیفه مراکز اینچنینی این است که بیاید و مشکلات را مورد بررسی قرار دهد و راهکار ارائه در بخش مختلف از جمله صنایع و ... کند، و در نهایت براساس آن راهکارها مسئولین اقداماتی را انجام دهند. متاسفانه در حال حاضر تعداد این مراکز پژوهشی خیلی خیلی زیاد شده است و به نوعی تبدیل به پارکینگ علما،متخصصین و مسئولینی شده است که وقتی از کار برکنار می شوند به آنجا می روند تا برای یک دوره چهاریا هشت سال بعدی آماده شوند و دوباره بیایند مسئول شوند. نکته اینکه وقتی آنها مجددا مسئول می شوند به وظایفی که قبلا انجام داده اند خیلی توجه و نگاه نمی کنند.تعداد این مراکز به قدری زیاد شده است که یک محل درآمدزایی برای افرادی است که از یک طرف مثلا کار پژوهشی می کنند و از طرف دیگر نتایجی که بیرون می دهند به سیاق و مزاق مسئولین خوش نمی آید ویا مسئولین خیلی به آن داده ها و نتایج پژوهشی توجه نمی کنند و عمدتا تبدیل می شوند به بیان معضلاتی که وجود دارد که مسئولین ما مسئولین انتقاد ناپذیر هستند و به شدت ازآنها بیزار می شوند و خوششان نمی آید که در مقابل آنهااین پژوهش ها مسائل منفی را بیان بکند.
مجموعه این عواملی که به آن اشاره شد واز طرف دیگر اینکه پژوهش عمدتا جایگاهی ندارد و سوال و یا نظر سنجی از مردم خیلی آن محل از اعراب را ندارد، که همه این ها باعث شده مراکز نحقیقاتی ما ناکارآمد شوند و خروجی های آنها خیلی نتواند آن راهکارهای لازم را ارائه کند و یا اگر هم درست ارائه کند کسی گوش نمی کند. مسئولین همه چیز دان ما و فیلسوف هایی که مسئول شده اند و فکر می کنند همه چیز را می دانند خودشان را بی نیاز این می دانند که این پژوهش بتواند آنها را به سرانجام برساند ، تا زمانی هم که خودشان سرکار هستند از اینها استفاده نمی کنند اما به محض اینکه از کار برکنار می شوند می ایند و در همین مراکز پژوهشی شروع به تحقیقات می کنند و دوباره همان حرف هایی که زدم ، به سبک و سیاق دیگری مطرح می کنند. همه این مجموعه عوامل باعث شده که اصلا پژوهش در کشور ما خیلی معنا و مفهوم لازم را نداشته باشد واگر هم پژوهشی صورت بگیرد آن پژوهش نتواند راهگشا و اجرایی شود و در نهایت توجهی به آن نشود. اینها همه جزو خرده مواردی هستند که وقتی کنار هم قرار بگیرند باعث می شوند که انگیزه های پژوهش از بین برود.
طی ادوار گذشته کدام یک از دولت ها اهتمام بیشتر به نظرات این مرکز داشته اند؟
کلا روند پژوهش از ابتدایی ترین دوران های ریاست جمهوری خیلی نتوانسته جای خود را باز کند و به دلایل مختلف خیلی نتوانسته آن فضای لازم را داشته باشد.هر چه جلوتر می آییم من سرعت کم توجهی به آن را در دولت آقای رئیسی ،شاید در دولت آقای روحانی و در دولت های قبل بیشتر می بینم.دولت آقای رئیسی هم که چون خوشبختانه همه چیز را می دانند فکر می کنم احساس کرده اند که نیازی به این پژوهش ها وجود ندارد.
بنظر شما آیا خواسته آنها به سرانجام خواهد رسید و این مرکز منحل خواهد شد؟
من در جایگاهی نیستم که در این خصوص نظر بدهم،من بعنوان یک پژوهشگر و کسی که سابقه حضور در این مراکز پژوهشی را داشتم و خودم هم پژوهش می کردم اعتقادم براین است که اتفاقا به این نوع پژوهش ها نیاز شدید داریم اما به دلیل اینکه این پژوهش ها بعد از تولید فقط خاک می خورد و به آن توجه نمی شود و مسئولین ما خیلی اهل خواندن و پذیرش این پژوهش ها نیستند و خودشان را ماورای آنها می دانند احساس می کنم که متاسفانه خیلی این احتمال وجود دارد که اینها تعطیل شوند، البته حدس من این است و در جایگاهی نیستم که قاطع بگویم می بندند یا نه.
منبع: خبرآنلاین
