مجلس یازدهم از همان آغاز، «لایحه شفافیت» را از دولت روحانی تحویل گرفته و تا به امروز مسکوت گذاشته است. لایحه ای که امید می رفت شفافیت را در تمام ارکان جمهوری اسلامی اجرا کند.
اخیراً ویدئویی از « مهرداد ویس کرمی» نماینده خرم آباد در مجلس شورای اسلامی منتشر شده و در مخالفت با شفافیت می گوید «خدا و پیغمبر و ائمه هم با مردم شفاف نبودند. خدا هم همه چیز را به ما نمی گوید و می گوید شما ظرفیت ندارید همه چیز را به شما بگویم.»او در ادامه تاکید می کند «من خودم استاد معارف هستم و این ها را می دانم. باید به جای شفافیت مطلق که نامیسر و دروغ است، باید به دنبال شفافیت اجمالی بود.»
مهرداد ویس کرمی و استاد معارف، در حالی نمایندگان مجلس را که معصوم نیستند در ردیف خدا و امامان معصوم قرار می دهد که مولفه شفافیت در جهان مدرن، برای جلوگیری از فساد همه انسان های خطاپذیری است که نسبتی با دوره پیش از مدرنیته و حضور پیامبران و امامان معصوم علیهم السلام ندارند.
به عبارت دیگر اگر استاد معارف و نماینده مجلس، از شفافیت در برابر مردم فرار نمی کرد، از گزاره های استدلالی موجود در قرآن، حدیث برای دفاع از شفافیت بهره می برد. حتی در منظومه تفکر امام خمینی(ره) هم گزاره معروفی است که «عالم محضر خداست در محضر خدا معصیت نکنید»
امام خمینی(ره) در توضیح بیشتر این گزاره می گویند «آن وقتی که قلم به دست می گیرید بدانید که در محضر خدا، قلم دست گرفته اید. آن وقتی که می خواهید تکلم کنید بدانید که زبان شما، قلب شما، چشم شما، گوش شما در محضر خداست. عالم محضر خداست. در محضر خدا معصیت خدا نکنید. در محضر خدا با هم دعوا نکنید سرِ امور باطل و فانی. برای خدا کار بکنید و برای خدا به پیش بروید. اگر ملت ما برای خدا و برای رضای پیغمبر اکرم به پیش برود، تمام مقاصدش حاصل خواهد شد.» (صحیفه امام، ج ۱۳، ص:۴۶۱)
دفاع همه جانبه خدا و معصومین از شفافیت
بررسی ها نشان می دهد در اسلام حاجب داشتن به معنای دور بودن از مردم فاصله گرفتن از مردم، ارتباط نداشتن مستقیم با مردم و در نتیجه بی اطلاع بودن از مردم در مسائل و مشکلات و نیازها است.
در همین راستا خدا در سوره آل عمران، آیه ۱۸۷ می گوید «[یاد کن] آنگاه که خدا از کسانی که به آنها کتاب داده شد پیمان گرفت که آن را برای مردم روشن بیان کنید و پنهانش مکنید پس آن را پشت سر خویش افکندند و در برابر آن بهایی اندک ستاندند، بد است آنچه می‌ستاند»
این در حالی است که آیه «وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَکْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ» به مسئله شفافیت اشاره دارد زیرا نپوشاندن حق همان اشاره به شفافیت دارد. در واقع بیان حقایق، به جز در موارد استثنا، در سطح حکمرانی اجرای اصل شفافیت است. موضوع شفافیت حامیان در برابر مردم در روایتی دیگر در آیه۶۸ سوره کهف آمده و خطاب خضر به حضرت موسی که چگونه بر آن چیزی که از آن خبری نداری، میخواهی صبر کنی؟ بر اساس این آیه، توقع صبر و همراهی از مردم درباره اموری که از آن مطلع نیستند و ایشان را نامحرم تلقی کرده اند، قبیح است. نمی شود حکومت شفاف نباشد ولی از مردم بخواهد در برابر مشکلاتش صبوری کنند.
به عبارت دیگر پنهان نکردن امور از مردم، محوری اساسی در قرآن در توصیه به حاکمان است که آن را به گزاره ای اصلی در حکمرانی تبدیل کرده است. در همین راستا آیه ۱۸۷ سوره آل عمران می گوید «و (به یاد آور) زمانی که خدا از کسانی که به آنان کتاب (آسمانی) داده شد، پیمان گرفت که حتماً باید آن را برای مردم بیان کنید و کتمانش نکنید، پس آنها آن (عهد) را پشت‌سرشان انداختند وبه بهای کمی مبادله کردند، پس چه بد معامله‌ای کردند. بیان حقایق باید به گونه‌ای باشد که چیزی برای مردم نامشخص و پنهان نماند. «لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَ لا تَکْتُمُونَهُ»
در نمونه ای مهم، امیرالمؤمنین(ع) در نامه مشهور خویش به مالک اشتر، ضمن توصیه‌هایی، می گویند: هرگاه رعیّت بر تو بد گمان شود، عذر خویش را آشکارا با آنان در میان بگذار و با این کار از بدگمانی نجاتشان بده که این کار ریاضتی برای خودسازی تو و مهربانی کردن نسبت به رعیّت است و این عذرخواهی تو، آنان را به حق وا می‌دارد»
حضرت علی در نامه ۵۰ تاکید می کند «بدانید، حقی که شما بر عهده من دارید، این است که چیزی را از شما مخفی ندارم، جز اسرار جنگ را و کاری را بی مشورت شما نکنم، جز اجرای حکم خدا را. و حقی را که از آن شماست از موعد خود به تأخیر نیفکنم و تا به انجامش نرسانم از پای ننشینم» حضرت امیر علیه السلام در این عبارت تصریح می کند که حق مردم بر والی و حاکم آن است که چیزی را جز اسرار جنگ از ایشان مخفی نکند.»
در معنایی دیگر اگر استاد معارف و نماینده خرم آباد قصد داشت شفافیت را با آیات و روایات اثبات کند، مسیر کوتاه تری را می پیمود. مسیری که می توانست با استناد به قرآن و حدیث، از ضرورت شفافیت سخن بگوید. در تمثیلی بر مبنای معنای تقوا اگر ﺍﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺍﺯ ﺗﻘﻮﺍ را که ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻋﻤﺎﻟﺖ ﺭﺍ ﺭﻭﯼ ﺳﺮﺕ ﺑﮕﺬﺍﺭﯼ ﻭ ﺑِﺮَﻭﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ، ﺩﻭﺭﯼ ﺑﺰﻧﯽ ﻭ ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﻧﺸوی در نظر بگیریم، تقوای سیاسی حکومت هم زمانی می تواند محقق شود که شفافیت بر آن حاکم گردد. یعنی حکومت از اینکه مردم از اعمال و رفتار او آگاه شوند، خجالت نکشد.
بن بست «شفافیت» در مجلس یازدهم
مجلس یازدهم با شعار شفافیت تا به امروز نتوانسته در آزمون های شفافیت، در برابر مردم به مجلسی سربلند تبدیل شود. برای نمونه در جریان سیلی خوردن سرباز راهور توسط عنابستانی نماینده سبزوار، بعد از انکار و تکذیب اولیه در نهایت این نماینده مجلس محکوم شد. از سوی دیگر مهمترین وعده مجلس یازدهم شفاف کردن آراء نمایندگان بود که این موضوع با مقاومت شدید نمایندگان مواجه شده است. ماجرای واگذاری خودروهای شاسی بلند، دیگر آزمون مجلس انقلابی در برابر فساد بود که از همان روزهای اول و علیرغم ارائه اسناد و مدارک توسط نماینده افشاگر، نه تنها اصل موضوع تکذیب شد بلکه احمد علیرضا بیگی نماینده افشاگر فساد نیز ممنوع النطق شد. همه این موارد و اظهار نظر مهرداد ویس کرمی که نمایندگان را در ردیف خدا و پیامبر قرار داده و مدعی عدم شفافیت خدا شده، ناشی از عدم فهم صحیح از آموزه های دینی و ابتدائیات فقه شیعه است که پیامبر و امام را اساسا معصوم و خطاناپذیر می داند و حال آنکه نماینده مجلس انقلابی گریزان از شفافیت، همواره در معرض خطا و گناه و اشتباه قرار دارد.
منبع: خبرآنلاین
