به گزارش ایران اکونومیست، بر اساس تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون بیمه تامین اجتماعی، کارهای سخت و زیان‌آور کارهایی هستند که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده و فرد با انجام آن کار، فشار جسمی و روانی بیش از ظرفیت طبیعی بر او وارد شود که در اثر آن به بیماری و عوارض آن مبتلا شود.
ماده ۱ آیین نامه مشاغل سخت و زیان‌آور این مشاغل را که به آنها سختی کار تعلق گرفته به دو دسته تقسیم کرده است.
الف – مشاغلی که صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف کرد.
ب- مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با به کارگیر تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی کارفرما، صفت سخت و زیان آوری آنها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می شود.
در واقع برخلاف مشاغل گروه الف که با بکارگیری تمهیدات ایمنی و تلاش کارفرمایان سختی کار کاهش می‌یابد، مشاغل گروه "ب" ماهیتا سخت و زیان آور هستند و صفت سخت و زیان آوری در ذات آنها وجود دارد.
درباره دسته اول می‌توان عمده مشاغل صنعتی را مثال زد که کارفرما تجهیزات ایمنی را برای کارگران فراهم نکرده باشد.مثلا کارگر یک کارگاه جوشکاری، نیازمند تجهیزات ایمنی از قبیل عینک مخصوص است و کارفرما وظیفه دارد آن را برای کارگر فراهم کند. دسته دوم مشاغلی که سخت و زیان‌آور بودن جزو جدا نشدنی آن شغل‌هاست و رعایت مسائل ایمنی از سخت و زیان آوری آنها کم نمی‌کند. به عنوان مثال کارگرانی که در معادن یا روی دکل‌ها یا پست‌های انتقال برق کار می‌کنند.
در حال حاضر کارهای مرتبط با حفر قنات و چاه، مشاغل مرتبط با کوره‌های مذاب، عملیات مربوط به جمع آوری و دفن زباله‌ها، کار در فضاهایی که ارتعاشات صوتی حاکم بر محیط بر سیستم شنوایی آسیب‌رسان است، کارهای مرتبط با سمپاشی و ضدعفونی کردن، کار غواصی که تحت فشار غیرطبیعی محیط باشد و کارهایی که در معرض تشعشات رادیواکتیو هستند از جمله مشاغل سخت و زیان آور به شمار می‌روند.
در صد و هشتاد و دومین جلسه شورای عالی حفاظت فنی وزارت کار و در راستای سیاستگذاری کارهای سخت و زیان آور موضوع ماده ۷ آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان آور، موضوع «تعیین شرایط بررسی صفت سخت و زیان آوری در مشاغل صیادی و ملوانی» و همچنین «مسئولیت سالم سازی در مشاغل پیمانکاری تامین نیروی انسانی»در دستور کار قرار گرفت و مورد بحث و تبادل نظر اعضا واقع شد.
بر اساس اعلام مدیر کل بازرسی کار و دبیر شورای عالی حفاظت فنی در این جلسه پس از ارائه نقطه نظرات تخصصی اعضا، مشاغل ملوانی و صیادی مشمولین قانون کار با موافقت اکثریت آرا در گروه "ب" مشاغل سخت و زیان آور قرار گرفتند.
همچنین در خصوص دستور کار دوم با رأی اعضای شورا، مصوب شد چنانچه هزینه‌های مورد نیاز در خصوص ایمن و سالم سازی محیط کار در قرارداد پیمانکار لحاظ نشده یا نوعاً به واسطه ماهیت پیمان شرایط لازم برای ایمن سازی از سوی پیمانکار فراهم نشود، ایمن سازی عوامل و شرایط محیط کار موضوع ماده ۳ آیین نامه اجرایی کارهای سخت و زیان آور مستنبط از مفاد ماده ۱۳ قانون کار بر عهده واگذارنده کار (مقاطعه دهنده) خواهد بود.
پیش از این در راستای رفع دغدغه و مطالبه دریانوردان با توجه به طولانی بودن مدت زمان کار روی دریا، معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تدوین اولین نوع قرارداد کار دریانوردی و تلاش برای ثبت شغل دریانوردی در لیست مشاغل سخت و زیان‌آور در شورای عالی حفاظت فنی خبر داده بود.
پیشتر در یکصد و چهل و نهمین نشست شورای عالی حفاظت فنی نیز با تصمیم اعضا، شغل عملیاتی آتش‌نشانی در ردیف گروه "ب" مشاغل سخت و زیان آور قرار گرفت.
کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی مکلفند قبل از آن که کارهای سخت و زیان آور را به کارگران خود محول کنند، معاینات پزشکی لازم را انجام داده و کارگران را از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب برای نوع کار بسنجند و به صورت دوره‌ای معاینات پزشکی را تکرار کنند.
کارگران مشاغل سخت از مرخصی سالانه بیشتر برخوردار بوده و در بحث بازنشستگی شرایط خاص بازنشستگی پیش از موعد را دارند. ساعات کار مشاغل سخت و زیان آور نباید از شش ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز کند.
به گزارش ایران اکونومیست، مشاغل سخت و زیان آور به دلیل شرایط حساس زیر ذره‌بین قانون قرار دارند و از آنجا که کارگران این مشاغل همواره در معرض خطرات جدی هستند، قانون رویکرد حمایتی از این دسته کارگران را در پیش گرفته است.
