تا پیش از دهه هشتاد در قرن بیستم، بیشتر به بعد اقتصادی توسعه تأکید می‌کردند که نتیجه آن توسعه‌نیافتگی، ناپایداری توسعه و تخریب محیط‌زیست خصوصاً در کشورهای فقیر و درحال‌توسعه بود. به همین سبب، از این زمان به بعد توسعه پایدار (DEVELOPMENT SUSTAINABLE) و به بیانی دیگر توسعه اکولوژیک، توسعه سبز، توسعه دوستدار طبیعت و حافظ محیط، در میان اندیشمندان جایگاهی ویژه یافت. این نوع توسعه دارای ابعاد مختلف محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی است که در ارتباط با هم فرایند توسعه را شکل می‌دهند.
هرکدام از این ابعاد در فرایند توسعه مهم‌اند، اما بعد فرهنگی بسیار مهم‌تر و اساسی‌تر است و هدف آن بررسی رابطه میان فرهنگ، توسعه پایدار و حفاظت از محیط‌زیست است. ازآنجاکه عامل فرهنگی در قالب فرهنگ و جزئیات آن نقش ارزنده‌ای در توسعه پایدار و حفاظت از محیط‌زیست دارد، برای دستیابی به توسعه‌ای پایدار، لازم است یک تحول فرهنگی ایجاد شود.
یکی از پایه‌های اساسی در فرایند تحول فرهنگی برای حفاظت از محیط‌زیست بهره‌گیری از ظرفیت ادارات پست به‌عنوان راه‌حلی اساسی است. چرا؟ چون پست در سراسر جهان دارای پیشرفته‌ترین شبکه حمل‌ونقل در جهان است، شبکه عظیم پست یک کارفرمای اصلی است و روزانه مخاطبان زیادی را جذب می‌کند. در بیشتر موارد ادارات پست، صاحب بزرگ‌ترین ناوگان خودرو در سطح ملی هستند. ازاین‌رو بی‌تردید پست عاملی قدرتمند برای این تغییر است.
پست ازجمله ابزارهای حاکمیتی دولت است که گسترش فرهنگ استفاده از آن، حفظ محیط‌زیست، تحول در نظام اداری، جلوگیری از آلودگی هوا و درنهایت ارتقای بهره‌وری ملی را به دنبال خواهد داشت.
این نهاد خدمت‌رسان به‌واسطه نقش ارتباطی بی‌بدیل خود از پتانسیل بالایی در بهره‌وری سبز و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی کشور برخوردار است و با پویایی و در تعامل تنگاتنگ با سایر بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، ملی و منطقه‌ای تأثیر بسیار مفیدی در بهره‌وری سبز و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی خواهد داشت.
امروزه بسیاری از اپراتورهای پستی در اجرای شیوه‌های پایدار بسیار پیشرفت کرده‌اند. سازمان‌های پستی در سراسر جهان در حال انتقال ناوگان خود به وسایل نقلیه جایگزین و تولید انرژی‌های تجدیدپذیر خود هستند و زیرساخت‌های خود را برای طرح‌های بازیافت و به اشتراک‌گذاری اطلاعات در مورد مسائل زیست‌محیطی در دسترس قرار می‌دهند.
در همین راستا اتحادیه جهانی پست در اقدام اخیر خود ابزاری برای اندازه‌گیری و تجزیه‌وتحلیل ردپای کربن بخش پست ارائه داده است. سازمان‌های پستی در ۱۹۲ کشور عضو اتحادیه می‌توانند از طریق یک پلتفرم آنلاین و تعاملی به نام اسکار OSCAR که به زبان‌های مختلف در دسترس است، نسبت به تجزیه‌وتحلیل و گزارش انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) و شناسایی فرصت‌های کاهش دست یابند. این ابزار جمع‌آوری داده‌ها را ساده می‌کند، با الزامات گزارش دهی سازمان‌های پستی هماهنگ و به طور خودکار گزارش‌های جداگانه برای هر کاربر تولید می‌کند. در این ابزار پست‌ها می‌توانند عملکرد خود را با استفاده از بیست شاخص عملکرد کلید کربن مختلف، مانند «انتشار به‌ازای هر مرسوله پستی» و «انتشار به ازای هر کارمند» اندازه‌گیری کنند.
شرکت ملی پست ایران به‌عنوان یکی از اعضای اتحادیه جهانی پست، در طی سال‌های اخیر برنامه‌های متعددی را برای این مهم به اجرا درآورده است و در همین راستا نیز با نگاه به آینده و نیازهای روزافزون جامعه به خدمات ارتباطی، بستر خدمات بر پایه فناوری اطلاعات را فراهم کرده، به‌طوری‌که هم‌اکنون شاهد تحول چشمگیری در عرصه این‌گونه خدمات هستیم.
حذف خودپستچی‌گری و کاهش مراجعات حضوری مردم به دستگاه‌های خدمت‌رسان، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، راه‌اندازی هاب‌های پستی، تجهیز مراکز تجزیه و مبادلات به سورتینگ هوشمند و راه‌اندازی مراکز نوآوری پست در راستای خلق سرویس‌های نوین با بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی از جمله مواردی است که شرکت ملی پست در راستای اجرای طرح تحول دیجیتال خود و همچنین هوشمندسازی و تحقق توسعه پایدار به انجام رسانده است.
این شرکت همچون سایر شرکت‌های پست دنیا بهره‌گیری از موتورهای برقی برای موزعین و حمل‌ونقل مرسولات پستی را در دستور کار قرار داده بود که اکنون مفتخریم با ورود این محصول به شبکه پستی کشور گامی هرچند کوچک در حفاظت از محیط‌زیست برداریم.
امروز شرکت ملی پست بر آن است تا با ارائه خدمات نوین، مطالعه و تحقیق و بهره‌برداری از تجارب پست کشورهای پیشرفته و سایر اقدامات در راستای نهادینه کردن بهره‌مندی از خدمات پستی با فرهنگ‌سازی غنی، پاسخ مناسبی برای تحقق هوای پاک به‌عنوان وظیفه‌ای فراتر از مسئولیت اجتماعی یکی از اهداف توسعه پایدار داشته باشد.
*معاون وزیر ارتباطات، رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت ملی پست
