به گزارش ایران اکونومیست و به نقل از اسپیس، موشک‌ها برای رسیدن به فضا، به هزاران نوع ملزومات نیاز دارند تا به درستی حرکت کنند اما بروز فقط یک مشکل می‌تواند همه چیز را با یک انفجار به زمین بازگرداند. در سال ۲۰۲۲ شاهد یک رکورد برای پرتاب موشک بوده‌ایم. بنابراین جای تعجب نیست که گاهی اوقات نیز همه چیز اشتباه پیش برود.
به رغم پرتاب‌های تاریخ‌ساز بسیاری که امسال به خوبی انجام شدند، پرتاب‌هایی هم بودند که هرگز به فضا نرسیدند یا پس از رسیدن به فضا نتوانستند محموله‌های خود را مستقر کنند.
در این گزارش، به بررسی بزرگترین شکست‌ها در ماموریت‌های فضایی طی سال ۲۰۲۲ می‌پردازیم.
شکست فاجعه‌بار موشک «آسترا» در نخستین پرتاب از فلوریدا
موشک «آسترا» (Astra) که در سال ۲۰۱۶ راه‌اندازی شد، به دنبال این بود که جایگاه خود را در بازار پرتاب تضمین کند و یک پرواز موفق از مجموعه «راکت۳» (Rocket ۳) خود داشته باشد اما پرتاب آن در ۱۰ فوریه با یک چرخش به پایان رسید.
طی پخش اینترنتی پرتاب اعلام شد، موشک دو مرحله‌ای «LV۰۰۰۸» که امروز از «ایستگاه نیروی فضایی کیپ کاناورال» (CCSFS) فلوریدا بلند شد، در ابتدا عملکرد خوبی داشت و تا آسمان فلوریدا اوج گرفت اما حدود سه دقیقه پس از پرتاب مشکلی رخ داد.
به نظر می‌رسید که فیرینگ‌ها تا زمانی که موتور مرحله بالایی جرقه بزند، جدا نمی‌شوند و دو نیمه مخروطی دماغه را از هم جدا می‌کنند اما همان طور که از دید دوربین آن‌بورد دیده شد، آنها صحنه را با یک چرخش سریع ترک کردند.
این رویداد به معنای از دست دادن ماموریت و چهار کیوب‌ست کوچک در ماموریت «الانا۴۱» (ELaNa ۴۱) برای ناسا بود.
سومین شکست متوالی برای موشک «هایپربولا»
در جولای ۲۰۱۹، شرکت «آی‌اسپیس» (iSpace) به نخستین شرکت خصوصی چینی تبدیل شد که با استفاده از موشک سوخت جامد چهار مرحله‌ای «هایپربولا۱» (Hyperbola ۱)، پرتابی را به مدار زمین انجام داد. از آن زمان به بعد، برخی کارها به خوبی پیش نرفته‌اند و دو شکست در سال گذشته با سومین شکست متوالی در پرتاب امسال همراه شد.
چهارمین موشک هایپربولا۱ در ۱۳ مه از «مرکز پرتاب ماهواره جیوکوان» (JSLC) در صحرای گبی خارج شد. طبق یک فیلم آماتور، همه چیز در اوایل پرتاب به نظر خوب می‌رسید اما به جای تایید پرتاب، سکوت همه جا را فراگرفت. این شرکت مستقر در پکن، مفقود شدن موشک و محموله‌های آن را مورد تایید قرار داد و در ماه اکتبر فاش کرد که این شکست، ناشی از مشکل در سیستم کنترل وضعیت است. بدون هیچ کنترلی بر جهت موشک، یک فرمان خودتخریبی فعال شد.
شکست دوم موشک آسترا و گم شدن دو ماهواره ناسا
آسترا دومین شکست خود در سال ۲۰۲۲ را در ۱۲ ژوئن متحمل شد. این شکست باعث شد که دو کیوب‌ست «تروپیکس» (TROPICS) ناسا که برای مطالعه طوفان‌ها ارسال شده بودند، گم شوند.
آماندا دورک فرای، مدیر ارشد مرحله نخست پروژه آسترا در پخش زنده گفت: ما یک پرتاب مرحله نخست داشتیم، اما موتور مرحله بالایی زود خاموش شد و ما محموله‌های خود را به مدار نرساندیم.
این دومین شکست «راکت۳.۳» آسترا بود که باعث شد شرکت در ماه اوت، ماموریت پرتاب‌کننده را لغو کند و به سوی نسل بعدی سیستم پرتاب به نام «راکت۴» تغییر مسیر دهد.
شکست موشک ماهواره‌بر هند در نخستین آزمایش پرواز
هند در ششم اوت، یک موشک جدید به نام «وسیله پرتاب ماهواره کوچک» (SSLV) را از «مرکز فضایی ساتیش داوان» (SDSC) در سواحل جنوب شرقی هند پرتاب کرد.
پرواز افتتاحیه مراحل اولیه به خوبی انجام شد، اما در مرحله چهارم و آخر به مشکل برخورد کرد. مشکل اینجا بود که مرحله بالایی نتوانست دو محموله ماهواره‌ای خود را به مدار مورد نظر خود برساند و این بدان معناست که نمی‌توان از آنها استفاده کرد.
سیدارتا سوماناث، مدیر سازمان پژوهش‌های فضایی هند (ISRO) در یک بیانیه ویدئویی پس از پرتاب گفت: ماهواره‌ها به جای یک مدار دایره‌ای، در یک مدار بیضی شکل قرار گرفتند. نزدیکترین فاصله ماهواره‌ها به زمین تا ۷۶ کیلومتر بود؛ یعنی جو خیلی سریع آنها را به سوی زمین می‌کشاند. سازمان پژوهش‌های فضایی هند، مشکلات را بررسی کرده است و برای دومین پرواز آزمایشی موشک SSLV آماده خواهد شد.
ناهنجاری موشک «نیوشپرد» در حین پرتاب
موشک زیرمداری قابل استفاده مجدد «نیوشپرد» (New Shepard) شرکت «بلو اوریجین» (Blue Origin)، با پروازهای گردشگری خود از محل پرتاب در غرب تگزاس مورد توجه قرار گرفته و ۶ نفر را هم‌زمان به بالای «خط کارمان» (Kármán line) فرستاده که مرز غیر رسمی بین جو زمین و ابتدای فضا در ۱۰۰ کیلومتری بالاتر از سطح دریاهای آزاد زمین است.
موشک نیوشپرد در ماه اوت، ششمین ماموریت گردشگری خود را انجام داد اما ماموریت علمی ۱۲ سپتامبر آن گونه که انتظار می‌رفت، انجام نشد. کمی پیش از رسیدن ماموریت به ارتفاع ۹۰۰۰ متری، مشکلی در تقویت‌کننده نیوشپرد رخ داد. سیستم فرار طبق برنامه عمل کرد و کپسول را از دردسر بیرون آورد و به آن امکان داد تا با چتر نجات به زمین فرود آید و سالم بازیابی شود، اما تقویت‌کننده از بین رفت. اگرچه اداره فدرال هوانوردی (FAA) در حال حاضر این شکست را بررسی می‌کند، اما موشک اکنون زمین‌گیر شده است.
پرتاب موشک «آلفا» و بازگشت ماهواره‌ها به زمین
شرکت «فایرفلای» (Firefly)، دومین تلاش خود را برای پرتاب موشک ۲۹ متری «آلفا» (Alpha)، در اول اکتبر انجام داد. موشک از پایگاه نیروی هوایی وندنبرگ (VBG) کالیفرنیا بلند شد و سه ماهواره را با موفقیت در مدار پایین زمین قرار داد. به نظر می‌رسید که پرتاب به خوبی پیش رفته است. پس از این که نخستین پرتاب موشک در سپتامبر ۲۰۲۱ به خاطر مشکل یکی از موتورهای مرحله نخست آن پیش از موعد متوقف شد، این پرتاب جدید یک بازگشت خوشایند بود.
این شرکت اعلام کرد که پرتاب موفقیت‌آمیز بوده است، اما این ماموریت، یکی دیگر از مواردی بود که تحت تاثیر ارسال محموله‌ها در مدارهای پایین‌تر از اندازه مورد نظر و ورود مجدد ماهواره‌ها به جو در پنجم اکتبر که بسیار زودتر از زمان مورد نظر بود، قرار گرفت. در هر حال، این شرکت در مواجهه با این موضوع خوش‌بین بود و اظهار داشت که آنها فقط باید ترفندهای بسیار جزئی را برای ماموریت بعدی انجام دهند.
شکست موشک «اسکایرورا» در نخستین پرتاب فضایی
«اسکایرورا» (Skyrora) یکی از استارت‌آپ‌های اروپایی به شمار می‌رود که هدف آن رسیدن به مدار است و قصد دارد موشک «اسکایرورا ایکس‌ال» (Skyrora XL) خود را در سال ۲۰۲۳ به فضا پرتاب کند. به عنوان گامی در راستای این امر، این شرکت در هشتم اکتبر اقدام به پرتاب یک موشک زیرمداری از سواحل ایسلند کرد که هدف آن رسیدن به ارتفاع ۱۲۵ کیلومتری بود.
با وجود این، نخستین راه‌اندازی‌ها سخت‌تر از بقیه هستند و اغلب درس‌هایی را ارائه می‌دهند. مقامات این شرکت گفتند که موشک «اسکای‌لارک ال» (Skylark L) به ارتفاع مورد نظر نرسید و مدت کوتاهی پس از بلند شدن، خاموش شد و در دریای نروژ سقوط کرد. یک تلاش زیرمداری جدید می‌تواند در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۳، پیش از پرتاب مداری برنامه‌ریزی‌شده انجام شود.
شکست موشک «اپسیلون» ژاپن در حین پرتاب ماهواره
نخستین و تنها تلاش پرتاب ژاپن در سال ۲۰۲۲، پرتاب موشک «اپسیلون» (Epsilon) از مرکز فضایی اوچینورا (Uchinoura Space Center) در ۱۱ اکتبر و برای مأموریتی بود که به نام «نمایش فناوری نوآورانه ماهواره‌ای ۳» شناخته می‌شود.
پس از دو مرحله نخست، همه چیز خوب به نظر می‌رسید، اما پخش مستقیم نشان داد که به نظر می‌رسد مشکل در زمان آغاز مرحله سوم به وجود آمده است. در نتیجه، کنترل‌کننده‌های ماموریت، سیستم پایان پرواز اپسیلون را فعال کردند که موشک را از بین برد.
شکست قوی‌ترین موشک بالستیک کره شمالی
موشک‌ها، ماهواره‌های نظارت بر زمین را به اعماق فضا، کاوشگرها را به ماه و فضانوردان را به ایستگاه‌های فضایی می‌فرستند. با وجود این، آنها بسیار شبیه به موشک‌هایی هستند که می‌توانند بمب‌ها را در فواصل گسترده‌ای از فضا به زمین پرتاب کنند. برنامه تسلیحات هسته‌ای و سیستم پرتاب کره شمالی اغلب یادآور این جنبه تاریک است، اما گزارش‌ها نشان می‌دهند که آزمایش یک «موشک بالستیک قاره‌پیما» (ICBM) در روز سوم نوامبر با شکست روبه‌رو شده است.
سی‌ان‌ان گزارش داد: یک منبع دولتی کره جنوبی گفت که مقامات گمان می‌کنند این موشک موسوم به «هواسونگ-۱۷» (Hwasong-۱۷)، پیشرفته‌ترین موشک بالستیک قاره‌پیمای کره شمالی بوده است. به گفته این منبع که به طور ناشناس با سی‌ان‌ان صحبت کرد، آزمایش شکست خورده است.
شکست مرحله بالایی موشک چین
چین دومین موشک «لانگ مارچ ۶ای» (Long March ۶A) خود را در ۱۱ نوامبر پرتاب کرد و ماهواره «یونهای۳» (Yunhai ۳) را با موفقیت به مدار مورد نظر خود فرستاد. همه چیز خوب بود اما چند روز بعد، مرحله بالایی موشک که ماهواره را در مدار قرار داد، دچار حادثه ای شد که این مرحله موشک را به بارانی از زباله‌های مداری تبدیل کرد.
ابتدا حدود ۵۰ قطعه زباله ردیابی شد، اما این میزان تا ماه دسامبر به مجموعه‌ای متشکل از ۳۵۰ شیء متلاشی‌شده رسید که می‌توانند طی دهه‌های آینده، تهدیدی برای فضاپیماهای موجود در مدار باشند و تهدید عمومی ناشی از زباله‌های فضایی را در مدار پایین زمین افزایش دهند. برای جلوگیری از این رویدادها، اقداماتی انجام می‌شود، اما مانند سایر جنبه‌های پرتاب، همه چیز همیشه خوب پیش نمی‌رود.
پرتاب ناموفق نخستین موشک مداری جهان با سوخت متان
از سال ۲۰۱۴ که چین بخش فضایی خود را به روی سرمایه‌های خصوصی باز کرد، تعدادی از شرکت‌های تجاری چینی ایجاد شدند. این شرکت‌ها تاکنون موشک‌های سوخت جامد ساده‌تر و نسبتا کوچکی را پرتاب کرده‌اند.
در ۱۴ دسامبر وقتی که شرکت «لنداسکیپ» (Landspace) موشک سوخت مایع «ژوک۲» (Zhuque2) خود را به فضا پرتاب کرد، روند این ماجرا تغییر یافت. این پرتاب، نخستین تلاش مداری برای پرتاب موشکی با سوخت متان در جهان بود که می‌توانست شرکت‌هایی مانند «اسپیس ایکس» (SpaceX)،«بلو اوریجین» (Blue Origin) و «ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی» (United Launch Alliance) را شکست دهد.
با وجود این، ژوک۲ نتوانست به مدار نزدیک شود. مرحله نخست موشک عملکرد خوبی داشت، اما مشکلی که بر مرحله دوم تاثیر گذاشت، باعث شد که ۱۴ ماهواره همراه موشک نتوانند به سرعت مداری دست یابند و در اقیانوس سقوط کردند.
در هر حال، این ماموریت یک نقطه عطف برای موشک‌های چینی خصوصی به شمار می‌رود که می‌تواند پرتاب موشک‌های سوخت مایع و قابل استفاده مجدد بیشتری را در آینده نزدیک به همراه داشته باشد.
شکست مرحله دوم موشک «وگا سی» اروپا
دومین پرتاب موشک جدید «وگا سی» (Vega C) اروپا برای انتقال دو ماهواره به مدار، برای ۲۰ دسامبر از گویان فرانسه در نظر گرفته شد. اگرچه کار مرحله نخست موشک طبق برنامه انجام گرفت اما مرحله دوم آن موسوم به «زفیرو۴۰» (Zefiro40) کمتر از سه دقیقه پس از آغاز ماموریت، با یک ناهنجاری روبه‌رو شد.
نمایندگان شرکت «آریان‌اسپیس» (Arianespace) در بیانیه‌ای اعلام کردند: تقریبا دو دقیقه و ۲۷ ثانیه پس از بلند شدن، یک ناهنجاری در زفیرو۴۰ رخ داد و مأموریت وگا سی پایان یافت. ماموران ایمنی، پرواز را اندکی پس از آن خاتمه دادند و وسیله نقلیه به همراه محموله آن در اقیانوس اطلس سقوط کردند.
وگا سی، نسخه بزرگتر و قوی‌تر موشک وگا متعلق به آژانس فضایی اروپا است. وگا سی که ارتفاع آن ۳۵ متر است، می‌تواند محموله‌هایی تا وزن ۲۳۰۰ کیلوگرم را در مداری به ارتفاع ۷۰۰ کیلومتر با خورشید همگام کند.
