به گزارش گروه علم و آموزش ایران اکونومیست، ایده نخستین تأسیس موزه علوم و فناوری ایران به سال ۱۳۵۶ باز می‌گردد. پیرو پیشنهاد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره تأسیس موزه علوم و فناوری، کلیات آن در سال ۱۳۸۱ به تصویب هیات وزیران رسید. اساسنامه موزه در مرداد ۱۳۸۵ در شورای گسترش آموزش عالی تصویب و ابلاغ شد.
مأموریت اصلی این مؤسسه پژوهشی بازسازی و معرفی دستاوردهای علمی ایران در دوران پیش و پس از اسلام و نیز نمایش اصول و تئوری‌های دانش و فناوری‌های روز دنیا است.
موزه ملی علوم و فناوری ایران به عنوان یک موسسه پژوهشی زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ساختمان پیشین کتابخانه ملی و در خیابان سی تیر با یک گالری در سال ۱۳۸۹ کار خود را آغاز کرد و با توسعه موزه اکنون دارای چند نگارخانه است که هر کدام مخاطب را با وجوهی از دنیای علم آشنا می‌کنند؛ ۶ نگارخانه فعال موزه ملی علوم و فناوری ایران؛ شامل گالری‌های کهن بوم و بر، نجوم قدیم، ابزارهای جراحی قدیم، مورس تا موبایل و دنیای حرکت و نورشناسی است.
موزه ملی علوم و فناوری از سوی ایکوم (شورای بین‌المللی موزه‌ها) ایران طی پنج سال متوالی به عنوان موزه برتر کشور برگزیده شد و با داشتن نگارخانه‌های متعدد اهدافی؛ چون ترویج علم و تسهیل ارتباط شهروندان با علم، پاسداشت دستاوردهای دانشمندان ایرانی‌اسلامی و بازنمایی فناوری‌های بومی ایرانیان را دنبال می‌کند.
در حالی که موزه ملی علوم و فناوری حتی در ایام همه‌گیری کرونا نیز به شکل مجازی یا با حضور اندک بازدیدکنندگان و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی باز بود؛ از اواسط مرداد گذشته به دلیل مشکلات حقوقی با مالک ساختمان (کتابخانه ملی) تعطیل شد.
تعطیلی موزه ملی علوم و فناوری از اواسط مرداد
با توجه به اینکه موزه ملی علوم و فناوری مالک ساختمان نبود و فضای این ساختمان هم برای کل فعالیت‌های موزه کافی نبود، ساخت بنایی جدید برای موزه مطرح شد و اوایل سال ۱۴۰۰ بود که خبر رسید احداث بخش نخست ساختمان جدید موزه ملی علوم و فناوری ایران در منطقه گردشگری، علمی و فرهنگی عباس آباد با برگزاری مناقصه در بستر سامانه تدارکات الکترونیک دولت در مرحله اجرا قرار گرفت. بر اساس این خبر، بنای ساختمان موزه ملی علوم و فناوری ایران در منطقه گردشگری، علمی و فرهنگی عباس آباد حدود سه هکتار است.
رییس موزه ملی علم و فناوری ایران در گفت و گو با ایران اکونومیست تیرماه گذشته در مورد روند ساخت این ساختمان توضیح داد: ساخت و ساز این ساختمان در اراضی عباس‌آباد و کنار مجموعه فرهنگستان‌ها از یک سال قبل آغاز شده است.
سیف‌الله جلیلی افزود: انتظار داریم این بنا به مساحت ۳۰ هزار مترمربع در صورت تامین بودجه مناسب تا پایان سال به پایان برسد.
در حالی که این بنا هنوز به پایان نرسیده است، تعطیلی موزه از حدود چهار ماه قبل به دلیل مشکل حقوقی با مالک بنا باعث شده تنها موزه علوم و فناوری در سطح ملی، مخاطبان این موزه که اتفاقا بیشتر دانش‌آموزان بودند از این فرصت برای یادگیری علم در فضایی متفاوت محروم بمانند.
در حال رایزنی برای حل مشکل موزه ملی علوم و فناوری هستیم
پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم در گفت وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایران اکونومیست درمورد وضعیت موزه ملی علوم و فناوری اظهار داشت: مالک ساختمان موزه ملی علوم و فناوری وزارت علوم نیست؛ از همان روزی که مشکل شروع شد بخش حقوقی این وزارتخانه وارد مذاکرات شد تا مساله را حل کند.
وی در مورد بنای جدید موزه هم یادآور شد: بودجه ساخت بنای موزه در لایحه بودجه امسال، به شکل کامل هنوز تخصیص داده نشده است. درصدی از آن تخصیص داده شده، البته آمار دقیق ندارم ولی به طور کلی میزان تخصیص از کل بودجه کافی نبوده است.
معاون وزیر علوم با تاکید بر فضای فوق العاده و اهمیت موزه ملی علوم و فناوری گفت: من هفته اول که به عنوان معاون پژوهشی وزارت عهلوم منصوب شدم، به این موزه رفتم. فعالیت این موزه خیلی مهم است. مذاکراتی انجام دادیم، در حال پیگیری هستیم و وزیر علوم هم در حال پیگیری است؛ امیدواریم این موضوع حل شود.
