به گزارش ایران اکونومیست، روزنامه خراسان در ادامه نوشت: «با «مهدی قربانی» با حرفه اپراتور جرثقیل آشنا می‌شویم. مهدیِ ۳۶ ساله، از وقتی نوجوانی ۱۶ساله بوده، از طریق برادر بزرگش وارد این شغل می‌شود. نه از روی علاقه و نه به سودای پول، بلکه صرفا به این دلیل که به قول خودش برای دهه شصتی‌ها کار به سختی پیدا می‌شده است. ۹ سال تمام پیش برادرش شاگردی می‌کند و وقتی تجربه و مهارتش به حد قابل‌اطمینانی می‌رسد، به طور مستقل وارد بازار کار می‌شود. چندوچون حرفه اپراتوری جرثقیل را از زبان مهدی بشنوید.
کار چطور شروع می‌شود؟
دفتر مهندسی بعد از قبول کردن پروژه با من تماس می‌گیرد و می‌روم برای بازدید محل. بعد باید مجوزهای لازم را بگیرم؛ مجوز تردد را که شهرداری می‌دهد و مدتش سه یا شش ماهه است و مجوز توقف [در معابر] و انجام کار از اداره راهنمایی و رانندگی که یکی، دو روزه است و تا هر وقت که پروژه طول بکشد، باید روزانه برای گرفتنش اقدام کرد. تازه بعد از این، کار شروع می‌شود. پروژه‌های داخل شهر معمولا ساختمانی است، نصب اسکلت فلزی یا قالب بتن و پروژه‌های خارج از شهر، صنعتی است مثل نصب دستگاه‌های چند تُنی در کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها.
اپراتور جرثقیل با چه سختی‌هایی دست‌وپنجه نرم می‌کند؟
اگر از نسل جدید بپرسید، جواب می‌دهند وقتی با یک گوشی توی خانه می‌شود پول درآورد، چرا باید توی گرما و سرما بنشینی داخل یک کابین کوچک و تیرآهن بدهی بالا؟ ما این روزها معضل شاگرد داریم، نه جوان‌ها و نه خانواده‌های‌شان شغل‌های پرزحمتی مثل اپراتور جرثقیل را نمی‌پذیرند که خب حق هم دارند. شما وقتی این کار را قبول می‌کنید، یعنی می‌پذیرید که باید هر پروژه‌ای را در هر شرایطی انجام بدهید؛ چه ساختمانی توی شهر خودتان باشد، چه پالایشگاهی در شهری دور که آلودگی محیطی و بوی گوگرد دارد و دوری از خانواده. از این‌ها گذشته، اپراتور جرثقیل، تمرکز و حواس جمع می‌خواهد. شما در لحظه ای که حواس‌تان به محیط پیرامون‌تان است و با بیسیم به اطلاعات کسی که در محل (مثلا داخل ساختمان) قرار گرفته گوش می‌دهید، باید همزمان با سه اهرم از چهار دسته توی کابین کار کنید تا زاویه و فاصله دکل و حرکت قلاب را تنظیم کنید.
اپراتوری جرثقیل کار پرخطری است؟
جرثقیل‌های امروزی که اکثرا ژاپنی هستند، ایمنی بسیار بالایی دارند. کارخانه، توان و ظرفیت همه دستگاه‌ها را ۳۰درصد کمتر اعلام می‌کند؛ یعنی اگر دستگاهی ۳۵تن اعلام می‌شود، این عدد درواقع ۳۰درصد کمتر از ظرفیت حقیقی‌اش است که جا برای احتیاط بماند. با این حال، همیشه خطر بالای سر ما هست. مثلا ممکن است جایی که جک می‌زنیم، زمین فرونشست کرده باشد و بی‌خبر باشیم یا بعید نیست که کارفرما و پیمانکار، وزن دروغین به ما اعلام کنند. مواردی که از سقوط جرثقیل‌ها می‌شنویم، معمولا مربوط به این مورد است که بعضی کارفرماها برای آن که بابت جرثقیل سنگین‌تر هزینه بیشتری نکنند، وزن بار را کمتر از میزان واقعی‌اش اعلام می‌کنند. البته بیشتر جرثقیل‌های جدید، سیستم‌هایی دارند که وزن را روی مانیتور نشان می‌دهند و برای کم کردن خطرات محیطی هم محل را از قبل بررسی می‌کنیم. به طور کلی حوادث مرگبار در حوزه کاری ما بیشتر به زمانی برمی‌گردد که دستگاه‌ها به اندازه امروز ایمن نبودند. قدیم‌ها که جرثقیل‌ها قطع‌کن اتوماتیک نداشتند، یک‌لحظه حواس‌پرتی اپراتور منجر می‌شد به رها شدن قلاب و برگشتنش توی کابین و مرگ راننده!
کجا اپراتور جرثقیل تربیت می‌کند؟
هیچ جا! حرفه ما آموزش رسمی ندارد، مسیرش فعلا فقط و فقط تجربی است. چند سالی شاگردی می‌کنید. اگر سن‌تان قانونی باشد، بعد از یاد گرفتن فوت‌وفن کار برای گرفتن گواهی‌نامه جرثقیل اقدام می‌کنید که جزو گواهی‌نامه‌های ویژه است و پیش از آن باید گواهی‌نامه ماقبل ویژه یعنی پایه ۲ و۳ را بگیرید. اگر از من بپرسید، با توجه به سختی‌ها و حساسیت کار، می‌گویم دست کم پنج سال شاگردی لازم دارید.
مسئولیت حوادث هنگام کار با چه کسی است؟
هر اتفاقی که به هر دلیلی رخ بدهد، صاحبکار و پیمانکار نه‌تنها مسئولیتی نمی‌پذیرند که خسارت هم می‌گیرند. اپراتورها البته خودشان را بیمه مسئولیت و شخص ثالث می‌کنند، برای اتفاقات ناخواسته‌ای مثل وقتی که شاخه درختی هنگام بالابردن باکس نخاله می‌شکند و به کارگرهای پای بار صدمه می‌زند اما با توجه به قیمت بالای دستگاه، بیمه بدنه را مقرون به صرفه نمی‌دانند. در پروژه‌های صنعتی مسئولیت‌پذیری و احتیاط بیشتری وجود دارد. مهندس‌های HSE (بهداشت حرفه‌ای)، به تناژ اعلام شده برای دستگاه اکتفا نمی‌کنند و براساس طول عمر دستگاه، یک‌سری تست از ماشین می‌گیرند. وزن مجازی که در پالایشگاه به دستگاه ۳۵تنی می‌دهند، حداکثر ۱۵ تا ۱۷تن است و همه دستگاه‌ها برای ورود به پروژه‌های صنعتی باید گواهی‌نامه سلامت داشته باشند.
اپراتور جرثقیل، صاحب ماشین هم هست؟
الان تعداد کسانی که صرفا راننده دستگاه هستند، خیلی کم شده است و بیشتر اپراتورها خودشان صاحب ماشین هم هستند منتها چون قیمت دستگاه‌ها، خیلی بالاست معمولا جرثقیل را شریکی می‌خرند. سه، چهارتا راننده و سرمایه‌گذار پول روی هم می‌گذارند. قیمت جرثقیل بنا به اندازه و کاربردش متفاوت است؛ کوچک‌ترین دستگاه از حدود ۲ میلیارد تومان شروع می‌شود و قیمت دستگاه‌های فوق‌سنگین به ۳۰میلیارد تومان هم می‌رسد.
دستگاه‌ها در اندازه‌های مختلف کارهای متفاوتی می‌کنند؟
بله، تفاوت در اندازه به کاربرد دستگاه مربوط می‌شود. جرثقیل‌های هفت تا ۱۶۰تن در شهر کارایی دارند؛ اسکلت ساختمان‌های معمولی تا برج‌ها که بلندترین‌های‌شان در شهر ما با جرثقیل‌های ۱۶۰تنی کارشان راه می‌افتد و دستگاه‌های بالای ۱۶۰تن برای پروژه‌های صنعتی بزرگ مثل نیروگاه‌ها به کار می‌آیند.»
