با تشدید تحریم‌ها در دو سال اخیر از سوی کشورهای غربی، بسیاری از حوزه‌های اجتماعی کشور با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبان شدند. حوزه آموزش عالی کشور نیز از این تحریم‌ها بی‌نصیب نماند و به سبب این تحریم‌ها دامنه مشکلات به دانشگاه‌ها، مراکز علمی و تحقیقاتی، اساتید و دانشجویان برای مراودات علمی و پروژه‌های تحقیقاتی نیز کشیده شد. در سایه شوم تحریم‌ها، نشریات علمی و پایگاه‌های اطلاعاتی به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور ارائه نمی‌شد و بسیاری از دانشکده‌های پزشکی و داروسازی با مشکل تأمین مواد اولیه برای کار پژوهشی روبه‌رو بودند.
دانشگاه‌های صنعتی مانند نفت نیز به سبب تحریم‌ها با کمبود امکانات اولیه مواجه شدند. تحریم مبادلات بانکی باعث ارسال نشدن شهریه دانشجویان ایرانی خارج‌نشین و دانشجویان بورسیه‌ای شد به گونه‌ای که تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی مرتب گزارش می‌کردند که در پرداخت شهریه‌شان به دانشگاه‌های خارجی دچار مشکل شده‌اند چرا که تحریم‌ها، راه‌های دریافت قانونی پول از خانواده‌ها در ایران را بسته بود. همچنین تحریم‌ها و عدم صدور ویزا باعث شد فرصت مطالعاتی از اعضای هیأت علمی و پژوهشگران ایرانی در کنفرانس‌ها و کنگره‌های علمی گرفته شود و باعث عدم حضور دانشجویان و اساتید بین‌المللی در داخل کشور شد.
آن طور که معاون پژوهش و فناوری وزیرعلوم در گفت‌وگو با ایران عنوان کرد: 60 درصد ارتباط دانشگاه‌های کشور با منابع علمی دنیا به خاطر تحریم‌ها و نیز عدم تأمین منابع مالی در داخل قطع است اما پس از توافقنامه هسته‌ای ژنو، بارقه‌ای از امید به جامعه بویژه در میان دانشگاهیان درخشید تا به سبب لغو تحریم‌ها، موانع رشد علمی برداشته شود.
به گفته وحید احمدی، با لغو تحریم‌ها فرصت‌های بسیار مناسبی برای حل چالش‌های جدید دانشگاه‌ها ناشی از تحریم‌های علمی علیه کشور به وجود می‌آید. همچنین این توافقات گسترش ارتباطات علمی، پژوهشی و فناوری بیشتر دانشگاه‌ها، تأمین تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی و نیز منابع علمی مورد نیاز دانشگاه‌ها، حضور بیشتر پژوهشگران، استادان و دانشجویان در مجامع علمی و تحقیقاتی جهان را فراهم می‌کند.
مدیرکل بورس و معاون پشتیبانی سازمان امور دانشجویان درخصوص لغو تحریم‌های بانکی انتقال ارزی دانشجویان توضیح داد: در مدتی که در تحریم‌های بین‌المللی قرار داشتیم، نقل و انتقال پول به دلیل مناسبات بانکی محدود شده بود که اکنون با لغو تحریم‌ها این مشکل برطرف خواهد شد.
به گفته احمد غلامی، هرچند تاکنون نیز تمام تلاش اداره کل بورس برای رفع مشکلات دانشجویان مقیم خارج بوده، اما با این وجود تحریم‌ها مشکلات بسیاری را برای دانشجویان بورسیه و خارج از کشور ایجاد کرده بود که اکنون با رفع تدریجی تحریم‌ها بویژه تحریم‌های بانکی در مبادلات ارزی دانشجویان وزارت علوم و خانواده‌ها مشکلات‌شان برطرف خواهد شد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نیز در این باره به روزنامه ایران گفت: توافق ایران با گروه 1+5 از جنبه‌های علمی و تحقیقاتی، موضوع با اهمیتی است که می‌تواند پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای را برای دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی کشور در پی داشته باشد و موجب گسترش روابط علمی ایران و سایر کشورها شود.
دکتر جعفر مهراد با اشاره به این که انتظار می‌رود با برداشتن تحریم‌ها، سفارش منابع علمی و تأمین پایگاه‌های اطلاعاتی به سهولت انجام گیرد، می‌افزاید: آثار مثبتی که می‌توان از نتایج توافق ایران با گروه 1+5 برای آموزش عالی و تحقیقات علمی در نظر گرفت، از چند جهت قابل توجه است؛ اول این که در سایه تحریم‌ها مدت طولانی است که نشریات علمی و پایگاه‌های اطلاعاتی به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ارائه نمی‌شود.
به گفته وی، می‌توان به جرأت بیان کرد که کمبود منابع در کتابخانه‌های دانشگاهی و تحقیقاتی محسوس است و حتی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز نمی‌تواند کمبودی را که به دلیل تحریم‌ها در محیط‌های علمی و دانشگاهی حاکم است، جبران کند. مهراد گفت: همکاری‌های علمی بین دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی با کشورهای پیشرفته می‌تواند ساختار پژوهش علمی را در کشور عوض کند، میزان همکاری‌های علمی اقتصادی را افزایش و هزینه‌های پژوهشی را کاهش دهد؛ علاوه بر این، چنانچه ارتباط علمی ایران با کشورهای پیشرفته نهادینه شود این خود سهم بزرگی را در تقلیل تنش‌ها و ایجاد صلح و آرامش در منطقه و جهان خواهد داشت.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام خاطرنشان کرد: باید دانشجویان ایرانی بتوانند در دانشگاه‌های طراز اول جهان تحصیل کنند مراکزی که ابتکار و استفاده از تجارب علمی و اندیشه‌ها را تقویت می‌کند و رضایتمندی دانشجویان را افزایش می‌دهد و تحصیلات دانشجو نیز برای کشور مثمرثمر است.
وی اظهار داشت: فناوری‌های موجود در دانشگاه‌های پیشرفته به موازات دانش‌افزایی، مهارت‌ها و دانش دانشجویان ایرانی را افزایش می‌دهد و زمینه‌های تحول، ایده‌پردازی و نوآوری را برای دانشجویان ایرانی به ارمغان خواهد آورد.
