به گزارش ایران اکونومیست, دولت باراک اوباما می‌خواست ادوارد اسنودن، افشاگر اسناد جاسوسی آمریکا را به دام اندازد، اما خود به دام افشاگری‌های او افتاد. از این روست که هر روز باید در مقابل هر گونه افشاگری جدیدی که صورت می‌گیرد، دست‌به‌کار توضیح و توجیه کار دولت خود شود. در این میان هم متحدان نزدیک آمریکا یعنی فرانسه و آلمان بیش از سایرین عصبانی شده‌اند.
زمانی که روزنامه لوموند با استناد به افشاگری‌های اسنودن، مامور پیشین سازمان سیا، از جاسوسی آژانس امنیت ملی آمریکا از میلیون‌ها تماس تلفنی شهروندان فرانسوی خبر داد، آنهم در شرایطی که شماری از این افراد هیچ ارتباطی با تروریسم نداشته‌اند و صرفا مشغول فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی کلان بوده‌اند، دولت فرانسه چنان به خشم آمد که سفیر آمریکا در پاریس را فراخواند.
همه از هم جاسوسی می‌کنند
نکته جالب توجه واکنش کاخ سفید به این اقدام دولت فرانسه بود. سخنگوی کاخ سفید در پی عصبانیت فرانسوی‌ها از جاسوسی آمریکایی‌ها، این امر را موضوعی عادی عنوان کرد و گفت، «همه کشورها از هم جاسوسی می‌کنند».
بر اساس گزارش لوموند، آژانس امنیت ملی آمریکا، از ۷۰.۳ میلیون تماس تلفنی در فاصله ۱۰ دسامبر سال گذشته میلادی تا ۸ ژانویه ۲۰۱۳ با استفاده از برنامه‌ای به نام «US-۹۸۵D» جاسوسی کرده که این جاسوسی به شنود مکالمات تلفنی محدود نبوده و پیام‌های متنی فرانسوی‌ها را نیز در بر گرفته است. پیشتر نیز لوموند از جاسوسی گسترده آمریکایی‌ها از شبکه اینترنت در فرانسه خبر داده بود که از جمله اهداف آن می‌توان به شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک، توییتر و اطلاعات بانکی اشاره کرد.
ماجرا به حدی بالا گرفت که رئیس جمهور آمریکا وادار شد، برای دلجویی از همتای فرانسوی خود وارد عمل شود. او طی تماس تلفنی با فرانسوا اولاند، همتای فرانسوی خود گفت: «روش‌های گذشته برای گرد‌آوری اطلاعات بازبینی شده‌اند و مسئولان آمریکایی می‌کوشند، توازنی میان تامین امنیت و مراقبت از اطلاعات شهروندان برقرار کنند».
او با اشاره به اینکه برخی رسانه‌ها بازتاب نادرستی از فعالیت آژانس امنیت ملی آمریکا در فرانسه ارائه داده‌اند، اذعان کرد، برخی پرسش‌های رسانه‌ای درباره فعالیت این نهاد در فرانسه درست هستند.
اولاند نیز به اوباما گفت: «این اقدامات علیه دوستان و متحدان غیرقابل پذیرش است، زیرا که حریم خصوصی شهروندان فرانسوی را خدشه‌دار کرده است.» او همچنین از اوباما خواست، پیشاپیش اعلام کند، اسنودن چه اطلاعات دیگری در اختیار دارد و سپس خواستار پایان سریع جمع‌آوری اطلاعات و شنود از شهروندان فرانسوی شد.
مرکل خوش‌باور
هنوز اوباما از دست فرانسوی‌ها خلاص نشده بود که مورد سرزنش و انتقاد آلمانی‌ها قرار گرفت. آلمان از جمله اولین کشورهایی بود که پس از افشای جاسوسی‌های آژانس امنیت ملی آمریکا از شهروندان اروپایی موضع تندی در قبال واشنگتن اتخاذ کرد. با این حال، باراک اوباما در سفر ماه جولای خود به آلمان به آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور اطمینان خاطر داد، آمریکا از شهروندان آلمانی جاسوسی نکرده است.
همان زمان صدر اعظم آلمان با انتقاد رقبای سیاسی خود روبه‌رو شد که حرف آمریکا را راحت باور کرده است. اکنون جدیدترین حلقه از زنجیره افشاگری‌های جاسوسی علیه دولت باراک اوباما نشان می‌دهد، بدبینی رقیبان سیاسی خانم مرکل به اظهارات اوباما چندان بیراه هم نبوده است.
سخنگوی دولت آلمان هفته گذشته اعلام کرد، برلین اطلاعاتی در دست دارد که نشان می‌دهد آمریکا تماس‌های تلفنی آنگلا مرکل را شنود کرده است. دولت آلمان، بلافاصله خواستار «توضیح فوری و جامع» واشنگتن درباره این موضوع شد. چند روز بعد، هفته نامه آلمانی اشپیگل نیز خبر داد، اسنادی در اختیار دارد که نشان می‌دهد سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا از سال ۲۰۰۲، تلفن آنگلا مرکل را شنود می‌کرده‌اند؛ یعنی زمانی که وی هنوز به صدراعظمی نرسیده بود.
به هر حال، افشا این موضوع باعث انتقاد شدید گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان از آمریکا به خاطر جاسوسی از آنگلا مرکل شد و درباره توضیحاتی که پیشتر واشنگتن درباره گستره برنامه جاسوسی خود به برلین داده بود، گفت: «در تابستان، ما توضیحات و تضمین‌هایی از آمریکا دریافت کردیم. اینکه آیا ما می‌توانیم به این توضیحات و تضمین‌ها اعتماد کنیم چیزی است که باید بار دیگر بررسی شود.»
آنگلا مرکل خود نیز در نشست سران اروپا به جاسوسی‌های آمریکا از مکالمات تلفنی خود واکنش نشان داد و گفت: « این اتفاق به اعتماد آلمان به آمریکا لطمه زد». وی با اشاره به اینکه « این ماجرا تنها به من مربوط نمی‌شود، بلکه قضیه‌ای مربوط به تک تک شهروندان آلمان است»، افزود: «جاسوسی دوستان از یکدیگر قابل قبول نیست».
مرکل همچنین از باراک اوباما خواست تا در برابر اتهام جاسوسی آژانس امنیت آمریکا از مکالمات تلفنی میلیون‌ها شهروند فرانسوی و تلفن‌همراه وی، به عذرخواهی در این زمینه بسنده نکند و اقدام جدی در (مقابله) با این روند صورت دهد.
جاسوسی آمریکا از آنگلا مرکل، واکنش انتقادی پارلمان آلمان را نیز به دنبال داشت و این نهاد خواستار اقدام علیه چنین جاسوسی‌هایی شد. این نگرانی‌ها صرفا مختص به سیاستمداران آمریکایی نبود و صنایع آلمانی نیز با ابراز نگرانی از رخداد چنین اقداماتی در بخش صنعت و نیز جاسوسی از نوآوری‌ها، خواستار جلوگیری از به خطر افتادن قرارداد تجارت آزاد میان اروپا و آمریکا شدند.
با این حال، اقدام آلمانی‌ها به انتقاد صرف محدود نشد و طبق گفته معاون سخنگوی دولت آلمان، هیئتی از مقامات ارشد اطلاعاتی این کشور به زودی راهی آمریکا می‌شوند تا با مقامات کاخ سفید درباره جاسوسی از تلفن همراه مرکل رایزنی کنند.
مرکل و اولاند به دنبال جلوگیری از جاسوسی‌های آمریکا
به همین دلیل بود که آنگلا مرکل ضمن انتقاد از آمریکا خواستار امضای یک توافقنامه میان برلین و پاریس با واشنگتن درباره عدم جاسوسی از یکدیگر شود. در حال حاضر آلمان و فرانسه به دنبال چارچوبی برای همکاری بین سرویس‌های اطلاعاتی خود با آمریکا بدون جاسوسی هستند که دیگر کشورهای اتحادیه اروپایی نیز قرار است به آن بپیوندند.
البته این تنها مرکل نبوده که هدف جاسوسی‌های آمریکا قرار گرفته است. پیش از این نیز بر اساس یکی از اسناد افشا شده، ایمیل‌های دیلما روسف، رئیس جمهور برزیل نیز توسط برنامه «DNI» مورد تحقیق و تجسس قرار گرفته است. DNI برنامه‌ای است که برای باز کردن و خواندن ارتباطات آنلاین استفاده می‌شود.
برزیل، مکزیک، اسپانیا و ایتالیا؛ دیگر اهداف جاسوسی آمریکا
روسای جمهور مکزیک نیز از جاسوسی‌های آمریکایی‌ها در امان نبوده‌اند. آژانس امنیت ملی آمریکا علاوه بر هک ایمیل «فیلیپ کالدرنو»، رئیس جمهور پیشین مکزیک، از «انریکه پنانیه‌تو»، رئیس جمهور کنونی این کشور نیز جاسوسی کرده است که همین امر موجب شد، وزارت خارجه مکزیک از آمریکا خواست درباره جاسوسی اینترنتی از شهروندان مکزیکی توضیح دهد.
دیده‌بان جاسوسی ایتالیا نیز اخیرا گزارشی از جاسوسی‌های گسترده آژانس امنیت ملی آمریکا از شهروندان ایتالیایی منتشر کرده است. قرار است در این زمینه اعضای کمیته پارلمانی مسئول در این زمینه به ایالات‌متحده بروند و با مقامات آژانس اطلاعات آمریکا و روسای کمیته در کنگره نیز دیدار کنند.
«ماریانو راخوی» نخست‌وزیر اسپانیا نیز در پی انتشار گزارشی مبنی بر جاسوسی آژانس امنیت ملی آمریکا از شهروندان اسپانیایی، سفیر آمریکا در این کشور را فراخواند. اسنادی که اخیرا ادوارد اسنودن منتشر کرده نشان می‌دهد آژانس امنیت ملی آمریکا ماهانه بیش از ۶۰ میلیون مکالمه تلفنی اسپانیایی‌ها را شنود کرده است.
۲۱ کشور علیه آمریکا متحد شدند
مجموعه این افشاگری‌ها موجب شد، آلمان و برزیل برای توقف جاسوسی‌های آژانس امنیت ملی آمریکا دست به دامن سازمان ملل بشوند. در واقع، برزیل و آلمان از سازمان ملل خواسته‌اند قطعنامه‌ای در حمایت از حق حفظ حریم خصوصی اشخاص در اینترنت صادر کند.
این اقدام اولین تلاش بین‌المللی برای محدود کردن دخالت آژانس امنیت ملی آمریکا در ارتباطات خارجی به شمار می‌آید که البته ۱۹ کشور دیگر نیز به جمع آلمان و برزیل پیوستند. به این ترتیب، ۲۱ کشور جهان از جمله متحدان نام آشنای آمریکا همچون فرانسه و مکزیک از تلاش‌های آغاز شده توسط آلمان و برزیل برای صدور قطعنامه در سازمان ملل علیه فعالیت جاسوسی ایالات متحده آمریکا حمایت کردند.
جاسوسی آمریکا از ۳۵ رهبر دنیا
شاید افزوده شدن این تعداد کشور به جمع درخواست کنندگان صدور قطعنامه علیه آمریکا بی‌ارتباط با گزارش روزنامه گاردین نباشد که در گزارشی افشا کرد، آمریکا مکالمات تلفنی ۳۵ رهبر دنیا را شنود کرده است. بر اساس این گزارش، آژانس امنیت ملی آمریکا پس از آنکه یک مقام دولتی این کشور شماره تلفن‌های مربوط به ۳۵ رهبر دنیا را در اختیار این سازمان قرار داد از آنها جاسوسی تلفنی کرده است.
این خبر به حدی تکان دهنده بود که دفتر ریاست جمهوری کره جنوبی درباره احتمال شنود مکالمات تلفنی «پارک گئون‌هه»، رئیس جمهور این کشور توضیح خواست.
تعلیق دسترسی آمریکا به اتحادیه جهانی انتقالات بین بانکی
به دنبال این سلسله افشاگری‌ها بود که پارلمان اروپا به خاطر نگرانی از جاسوسی‌های واشنگتن از شهروندان اتحادیه اروپایی، به تعلیق دسترسی آمریکا به اطلاعات بانکی شهروندان این اتحادیه یا همان اتحادیه جهانی انتقالات بین‌بانکی (سوئیفت) رای داد.
هشدار آمریکایی‌ها به اروپایی‌ها
با این حال، آمریکایی‌ها به جای عذرخواهی بابت جاسوسی از شهروندان و مقامات اروپایی دست پیش گرفته‌اند و به گفته برخی مقامات آمریکایی، به برخی پایتخت‌های اروپایی هشدار داده‌اند، اسنودن اسنادی در اختیار دارد که در صورت افشا، از همکاری‌های اطلاعاتی آنها با سرویس‌های جاسوسی آمریکا پرده برمی‌دارد.
اسنودن که پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا بوده، از چند ماه قبل دست به افشاگری در مورد فعالیت‌های نهادهای جاسوسی آمریکا و همچنین انگلیس زده است. اسنودن از روسیه پناهندگی سیاسی دریافت کرده و در حال حاضر در این کشور به سر می‌برد.
تظاهرات صدها نفر آمریکایی به جاسوسی‌های واشنگتن
اما دولتمردان آمریکایی صرفا در عرصه خارجی سیبل اتهام جاسوسی قرار نگرفته‌اند. آنها به خاطر جاسوسی از شهروندان خود نیز با انتقادات گسترده گروه‌های حامی آزادی‌های مدنی روبرو شده‌اند. به همین خاطر بود که در سالگرد تصویب قانون موسوم به «میهن‌پرستی»، صدها نفر در اعتراض به برنامه‌های پایش اینترنتی آژانس امنیت ملی آمریکا، در تظاهرات شرکت کردند. سازماندهندگان این تظاهرات قصد دارند توماری را با بیش از ۵۷۰ هزار امضا علیه این قانون به کنگره ببرند.
