پریسا چیذری: کتاب سخنگو یا کتاب گویا موضوع جدیدی نیست و از سال 1931 در کنگره آمریکا در دستور کار قرار گرفت و اولین کتاب گویا در سال 1932 تولید شد. در سال 1933 جی. پی هارینگتون که در رشته مردم‌شناسی کار می‌کرد، آمریکای شمالی را درنوردید تا تاریخ قبایل بومی آمریکایی را روی دیسک‌های آلومینیومی با استفاده از گرامافونی که با برق اتومبیل کار می‌کرد ضبط کند. کتاب سخنگو سنت قصه‌گویی را که هارینگتون سال‌ها پیش تحقیقاتی درباره آن انجام داده بود، زنده می‌کرد. تا سال 1935 که پس از آن کنگره تصویب کرد کتاب‌های سخنگو برای شهروندان نابینا به رایگان ارسال شود، پروژه «کتاب برای نابینایان بزرگسال» به طور جدی دنبال می‌شد.
ابتدا برخی از کتاب‌های آموزشی و درسی روی کاست پیاده شد و به دنبال آن کتاب‌های ادبی و داستان و حکایات ارائه شدند. در سال 1970 شرکت کتاب گویا شروع به اجرای طرح اجاره کتاب صوتی کرد و خدمات فروش محصولات خود را به کتابخانه‌ها توسعه داد. به این ترتیب کتاب گویا هر چه بیشتر جایگاه خود را میان مردم باز کرد و طرفداران بسیاری یافت. در اواسط دهه 1980 نشر کتاب گویا، فعالیتی با گردش مالی بالغ بر چندین میلیارد دلار در سال بود. با پدید آمدن سی‌دی، طرفداران آثار صوتی بیشتر شد.
با توسعه اینترنت، تکنولوژی‌های ارتباطی، فرمت‌های جدید فشرده صوتی و دستگاه‌های پخش صوتی MP3 که به راحتی قابل حمل هستند، محبوبیت کتاب‌های سخنگو به شکل شگفت‌انگیزی رو به افزایش گذارد. این رشد با دسترسی به خدمات دانلود کتاب‌های گویا شدت یافت. همگانی شدن دستگاه‌های پخش موسیقی نیز کتاب‌های سخنگو را برای عموم افراد قابل دسترس‌تر ساخت. در خارج از کشور با توجه به اهمیتی که برای فرهنگ‌سازی مطالعه قائل هستند این موضوع را از دوران کودکی پی می‌گیرند و از روش‌های گوناگونی هم بهره می‌برند، به طور نمونه در کشور آلمان کتاب‌های شنیداری در سبدهای خوراکی کودکان عرضه می‌شوند. این انتشاراتی‌ها در تهیه این عناوین به این مساله توجه شده که کودکان فارغ از سن و جنس خود بتوانند کتابی انتخاب کنند که هم سرگرمشان کند و هم محتوای آن برایشان جذاب باشد.
موضوع کتاب شنیداری چندسالی است که به صورت جدی در ایران شکل گرفته است و کتاب‌هایی به صورت شنیداری یا همان سخنگو شکل گرفت. موسسه نوین کتاب گویا هم با مدیریت فاطمه محمدی چند سالی است که در این عرصه فعالیت می‌کند. برخی از کتاب‌ها را نویسنده با صدای خودش خوانده ولی بیشتر آنها توسط گویندگان دیگر انجام شده است. در بازار کشور کتاب‌های گویای دیگری نیز هستند که برخی از آنها قابلیت دانلود هم از صفحات مجازی دارند؛ اما عموما این کتاب‌ها فاقد کیفیت لازم بوده و همراه با موسیقی نیستند.
برای گفت‌وگو و آشنایی با فرایند کتاب صوتی به استودیوی نوین کتاب گویا رفتیم و با فاطمه محمدی مدیر نشر، مهرداد اسکویی از نویسندگان، مستند سازان و عکاسان به نام کشور که در تولید کتاب شنیداری «از اهالی امروز» از اشعار سهراب سپهری و «جاناتان مرغ دریایی» همراهی داشته است و مهدی زارع که آهنگسازی برخی از کتاب‌های صوتی نوین کتاب گویا را بر عهده داشته است، هم صحبت شدیم که در ادامه می‌آید.
* چه‌طور شد به سمت کتاب گویا رفتم/ این کار در ایران متولی ندارد
فارس: خانم محمدی ایده تولید کتاب‌های شنیداری از چه زمانی در ذهن شما شکل گرفت؟ چرا به سراغ این موضوع رفتید؟
محمدی: حدود 14- 15 سال پیش مشغول مطالعه کتابی بودم و هر شب پیش از خواب یک فصل از آن را می‌خواندم و دوست داشتم با این کتاب به خوابم بروم. خواندن کتاب در آخر شب هم شرایط خاصی مثل نور می‌خواست و روشن کردن چراغ هم برای اطرافیان اذیت کننده بود. با خودم فکر می‌کردم کاش می‌شد این کتاب را کسی می‌خواند و من با استفاده از گوشی به آن گوش می‌کردم.
آن موقع چنین کتاب‌هایی در بازار نبود. به همین دلیل این کتاب را با صدای خودم روی نوار کاست ضبط کردم و هر چند نه چندان با کیفیت خوب، ولی به خواسته‌ام رسیدم. بعدها هم چند کتاب دیگر را به همین شیوه خواندم. سال‌ها گذشت تا اینکه یک کتاب صوتی از خارج از کشور به دستم رسید و با بررسی که کردم، متوجه شدم نشر کتاب گویا در بسیاری از کشورها سابقه طولانی دارد و در واقع برای خود صنعتی است.
از اینجا تصمیم گرفتم خودم شروع به انجام این کار به صورت حرفه‌ای کنم. سال 85 برای عملی کردن تصمیم خود، به نهادهایی مانند اداره کتاب و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مراجعه کردم و مشخص شد که تولید کتاب گویا در ایران به طور رسمی متولی ندارد و در حقیقت تا آن زمان کسی به طور جدی در این زمینه فعالیتی نداشته است. روند سختی برای گرفتن مجوز این کار طی کردم- به همان دلیل که متولی خاصی وجود نداشت- تا اینکه سرانجام پس از ماهها پیگیری توانستم اجازه تولید کتاب سخنگو را دریافت کنم. برای تولید و عرضه کتاب‌های گویا، هم اجازه اداره کتاب لازم است و هم مجوز معاونت هنری.
فارس: اولین کتبی که در قالب کتاب شنیداری تولید کردید، کدام کتاب‌ها بودند؟
محمدی: نامه‌های عاشقانه یک پیامبر از جبران خلیل جبران و کیمیاگر از پائولو کوئیلیو بودند.
فارس: در حال حاضر چند عنوان کتاب صوتی تولید کرده‌اید؟
محمدی: حدود 33 عنوان که برخی از آنها هنوز مجوز نگرفته است.
فارس: شما از روی کتاب‌های مجوز دار وزارت ارشاد کتاب‌های صوتی تولید می‌کنید، پس چرا برخی از آثار شما مجوز نگرفته‌اند؟
محمدی: تولید شفاهی کتاب، از دید متولیان امر، کاری متفاوت همراه با جوانب متفاوت است. از این رو لازم است توسط بررس‌های خاص این حوزه، بررسی و تایید شود. به عنوان مثال یکی از کارهای تولیدی ما که اجازه انتشار نگرفت، کتاب «طنز و شوخ طبعی ملانصرالدین به روایت عمران صلاحی» بود که آقای داریوش کاردان اجرای لطیفه‌ها را برعهده داشتند. پس از پیگیری‌های فراوان متوجه شدیم که بررس این اثر، تشخیص داده است واژه «ملانصرالدین» مناسب نیست و این حقیقت که این کتاب هر سال بارها تجدید چاپ می‌شود و به وفور در بازار موجود است، ربطی به ماجرا ندارد و حساسیت‌ها نسبت به اثر صوتی بیش از کتاب سنتی است.
ابتدا به ما پیشنهاد شد به جای ملانصرالدین جایگزین مناسبی پیدا کنیم و هر جا که این اسم آمده، جایگزینش را بگذاریم؛ اما در نهایت به نظرمان آمد این کار منطقی نیست و مردم در طول تاریخ این لطیفه‌ها را با همین عنوان شناخته‌اند. به این ترتیب کتابی که ماهها وقت صرف آماده‌سازی آن شده بود، بخت انتشار نیافت.
فارس: در این راه، برخورد مسئولان فرهنگی با شما چگونه بود؟
یکی از مشکلات جدی ما در رابطه با مسئولان، ناشناس بودن این حوزه برای آنان است. گویی هنوز کتاب سخنگو را به عنوان شکل متفاوتی از کتاب به رسمیت نشناخته‌اند. در این چند سال هم پیگیری‌های زیادی برای حضور در نمایشگاه بین المللی کتاب برای معرفی هر چه بهتر و بیشتر کتاب سخنگو به مخاطبان داشتیم که متاسفانه هرگز شاهد برخورد مناسبی نبودیم.
اگر مسئولان، با توجه به همه‌گیر شدن ابزارهای شنیداری، کتاب سخنگو را فرصتی برای ترویج فرهنگ مطالعه می‌دیدند و در این زمینه کمی دید مثبت و آینده‌نگرانه داشتند، اکنون نوین کتاب گویا به جای سی اثر در طول شش سال، سالی سی اثر منتشر کرده بود. با این حال، ما وظیفه خود می‌دانیم و تمام تلاشمان را می‌کنیم تا روز به روز آثار فاخرتری تولید و منتشر کنیم و هر چند کُند، این مسیر را گام به گام پیش برویم تا روزی شاهد باشیم آن دسته از کودکان، جوانان و بزرگترهایمان، که به دلایل مختلف از کتاب و خواندن کتاب دور مانده‌اند، دست کم کتاب بشنوند. تصور کنید اگر هر فرد هر از گاهی فقط در مسیر رفت و آمدهای روزانه خود کتاب بشنود و از طریق شنیدن، کتاب مطالعه کند، سرانه مطالعه کتاب در این کشور فرهنگ و هنر تا چه میزان افزایش پیدا می‌کند!
*گویندگی کتاب گویا ارتباطی با فن دوبل ندارد
فارس: کتاب‌ها را بر چه اساسی انتخاب می‌کنید؟ چه اولویت‌هایی را در نظر می‌گیرید؟
محمدی: از آنجا که کتاب شنیداری در ایران شناخته شده نبود، به ناچار باید سراغ کتاب‌هایی می‌رفتیم که قابلیت یافتن مخاطب بیشتری را داشتند. از سوی دیگر، برای علاقه‌مند کردن مخاطب، نخواستیم صرفا کتابی را بخوانیم و ضبط کنیم؛ بلکه سعی کردیم از گوینده‌های حرفه‌ای و موسیقی بهره ببریم. تولید یک اثر ماندگار، مستلزم برنامه‌ریزی و صرف وقت و هزینه بسیار بیشتری است؛ و ما در طول این چند سال، همواره تلاش کرده‌ایم اثری ماندگار تولید و منتشر کنیم.
فارس: از گوینده‌های رادیو و دوبلورها استفاده کردید؟
محمدی: خواندن کتاب فن خاصی را می‌طلبد و شاید ارتباط چندانی با فن دوبله نداشته باشد. به این معنی که یک گوینده یا دوبلور موفق، لزوماً یک روایت‌گر یا خواننده کتاب موفقی نیست و هر کدام تجربه و تخصص خاص خود را نیاز دارد. شاید بتوان گفت کسانی که در عرصه تئاتر کار کرده‌اند و صاحب تجربه هستند، گوینده‌ها و روایتگرهای موفق‌تری در تولید کتاب سخنگو هستند. با این حال ما با افراد مختلف از حوزه‌های متفاوت همکاری داشته‌ایم.
فارس: تاکنون با چه افرادی همکاری داشتید؟
محمدی: میکائیل شهرستانی، نیما رئیسی، مسیحا برزگر، پیام دهکردی، شبنم مقدمی، داریوش فائزی، مصطفی رحماندوست، شاهین علائی‌نژاد، مهرداد اسکویی، نیما کرمی و عزیزان همراه دیگر...
فارس: افرادی مانند احمدرضا احمدی از شخصیت‌های ماندگاری هستند که تاکنون چندین شعر را هم به زیبایی دکلمه کردند، چرا سراغ اینگونه افراد نرفتید؟
محمدی: همکاری با آقای احمدرضا احمدی از آرزوهایمان است که متاسفانه تاکنون این اتفاق برای ما نیفتاده است. البته با برخی از اساتید مانند آقای هوشنگ مرادی کرمانی همکاری داشته‌ایم و اثر «تنور و داستانهای دیگر» را هم از ایشان تولید کرده‌ایم. دوست داشتیم خودشان با همان لهجه شیرینی‌شان کتاب را بخوانند؛ اما ایشان ترجیح دادند فرد دیگری که تخصص بیشتری در این کار دارد، روایت‌گری داستان‌ها را بر عهده بگیرد. چه زیبا بود اگر «یک عاشقانه آرام» را نادر ابراهیمی خودش می‌خواند؛ اما دیر به این اثر رسیدیم و سرانجام آقای دهکردی این مسئولیت را برعهده گرفتند. خوشبختانه شعر-قصه‌های «پنج انگشت» از آثار آقای مصطفی رحماندوست را توانستیم با روایت خودشان تولید کنیم.
فارس: شما تاکنون با نهادها یا ناشران هم قراردادهایی برای تولید اثر داشته‌اید؟
محمدی: به صورت سفارشی خیر؛ اما برای تولید هر اثر با ناشر یا نویسنده آن اثر قرارداد می‌بندیم و به صورت مستقل تولید و انتشار آن را عهده‌دار می‌شویم.
فارس: چه برنامه‌هایی برای کتاب‌های بعدی دارید؟
محمدی: همواره یک فهرست بلند بالا از کتاب‌هایی که قصد داریم تبدیل به کتاب شنیداری شوند، پیش رویمان داریم که مدام به این فهرست افزوده می‌شود. ولی گاهی طبق برنامه‌ریزی‌ها نمی‌توانیم عمل کنیم و مدت تولید برخی آثار بیش از آنچه پیش‌بینی می‌شود، طول می‌کشد یا مراحل مجوز گرفتن و ... طولانی می‌شود.
فارس: تولید هر اثر تقریبا چقدر طول می‌کشد؟
محمدی: متفاوت است. به نوع متن و گوینده و نوع موسیقی در نظر گرفته شده برای آن متن بستگی دارد. به طور کلی تولید هر اثر فارغ از مجوز، بین سه ماه تا یکسال طول می‌کشد. گرچه در مورد یک عاشقانه آرام، بیش از یک سال و نیم طول کشید تا این اثر آن گونه که مورد نظر بود، آماده و منتشر شود.
فارس: عناوین کتاب‌هایی که تاکنون به صورت شنیداری تهیه کردید، را همراه با نام گوینده می‌گویید؟
محمدی: کتاب‌های آتش و بال پروانه از عارفانه های خواجه عبدالله انصاری با گویندگی مسیحا برزگر، یک عاشقانه آرام از نادر ابراهیمی با گویندگی پیام دهکردی، چهار میثاق (خودشناسی و خودیاری) اثر دون میگوئل روییز با گویندگی نیما رئیسی، نیروی حال (پاسخ به پرسش های معنوی) اثر اکهارت تول با گویندگی مسیحا برزگر، شیوه‌های مدیریت: استیو جابز(مدیریت) اثر جی الیوت با گویندگی میکائیل شهرستانی، قورباغه را بخور! (مدیریت زمان) اثر برایان تریسی با گویندگی مهدی بقاییان، کیمیاگر (رمان، 6 عدد سی دی) اثر پائولو کوئیلیو با گویندگی محسن نامجو، یک روز دیگر (رمان) اثر میچ البوم با گویندگی میکائیل شهرستانی، حسنک وزیر (بخشی از تاریخ بیهقی) با گویندگی اردلان ضرغام، و ما نیز آنها بودیم (داستان) اثر کیانوش کاکاوند با گویندگی سعید بحرالعلومی، پیامبر و رازهای دل (عارفانه) اثر جبران خلیل جبران با گویندگی مسیحا برزگر را برای گروه سنی بزرگسالان تهیه شده است.
کتاب‌های تو تویی!؟ ا و 2 و 3(داستانهای کوتاه الهام بخش اثر امیر رضا آرمیون) با گویندگی الهه گل پری، علیرضا ناصح، تنور و داستانهای دیگر (مجموعه داستان) اثر هوشنگ مرادی کرمانی با گویندگی شاهین علایی نژاد، قصه¬های کلیله و دمنه اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی نیما کرمی، قصه‌های مرزبان نامه اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی علیرضا محمدی، قصه‌های سندباد نامه و قابوسنامه اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی داریوش فائزی، قصه‌های مثنوی مولوی اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی شاهین علایی نژاد، قصه‌های قرآن 1 و 2 اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی مصطفی رحماندوست، قصه‌های شیخ عطار اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی شبنم مقدمی، قصه‌های گلستان و ملستان اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی سهیل محزون، قصه‌های چهارده معصوم 1 و 2 اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی مسیحا برزگر، ولت ده تایی قصه‌های خوب (پکیج جدید) اثر مهدی آذر یزدی با گویندگی گروهی از گویندگان را برای گروه سنی نوجوانان تاکنون وارد بازار شده اند.
کتاب‌هایی هم برای گروه سنی کودک تهیه شده‌اند که عبارتند از: پنج تا انگشت بودند که...1 و 2(قصه و ترانه) اثر مصطفی رحماندوست با گویندگی مصطفی رحماندوست و خردسالان، قصه‌های من و مامان 1 (قصه و ترانه) اثر ویولت رازق پناه با گویندگی نورا ممتازی، قصه های من و مامان 2(قصه و ترانه) اثر ویولت رازق پناه با گویندگی نورا ممتازی، بر بال آرامش(مراقبه برای کودکان) اثر موسسه پژوهشی کودکان دنیا با گویندگی رکسانا مهرافزون و رزم آور نور اثر پائولو کوئیلیو با گویندگی میکائیل شهرستانی.
*اسکویی: با کتاب‌های گویا زبان فارسی را به جهان عرضه کنیم
در ادامه با مهرداد اسکویی که برای کتاب‌های شنیداری «جاناتان مرغ دریایی» و «از اهالی امروز» گزیده اشعار سهراب سپهری با انتشارات نوین کتاب گویا همکاری می کند، هم صحبت شدیم.
فارس: شما در حوزه‌های مستندسازی، پژوهشگری، عکاسی و نویسندگی به صورت گسترده فعالیت می‌کردید، اما این بار برای تولید کتاب گویا شاهد حضور شما هستیم، چطور شد که به این سمت هم آمدید؟
اسکویی: من سال‌ها بازیگر بودم و از کودکی و نوجوانی در گیلان بازیگری تئاتر می‌کردم. تئاتر «عروس دریا» به کارگردانی سعید بهروزی در دوران دانشگاه آخرین کار بازیگری‌ام در تئاتر بود و بعد از آن آقای داریوش مهرجویی و چند نفر دیگر به من پیشنهاد بازی در آثارشان را دادند. در سریالی از حمید جبلی هم بازی کردم اما از آنجا خودم تصمیم گرفتم در پشت دوربین فعالیت کنم و رو به عکاسی و مستندسازی آوردم.
در فضای مستندسازی خیلی اوقات پیش می‌آمد که به عنوان نریتور(گوینده) برای آثار دوستانی مانند لقمان خالدی همکاری کنم. چندبار هم پیشنهاد مجری‌گری برای تلویزیون داشتم که هر بار نپذیرفتم تا اینکه برای هفته فیلم شهری به اتریش رفته بودم، آقای رضا ناژفر که از آهنگسازان به نام هستند، آنجا به من گفتند تو صدای خوبی داری و بیا بر روی شعرهای سهراب سپهری همکاری کنیم. برخی از شعرهای سپهری را آنجا خواندم و آقای ناژفر آهنگسازی کرد. بعد که به ایران بازگشتم تحقیق کردم که چه کسانی در ایران بر روی موضوع کتاب گویا فعالیت می‌کنند و بعد با خانم محمدی مدیر نشر نوین کتاب گویا آشنا شدم و تصمیم بر همکاری گرفتیم و کار را شروع کردیم.
فارس: شما سفرهای زیادی به خارج از کشور داشتید و می‌دانید کتاب صوتی در آنجا مورد توجه زیادی قرار می‌گیرد، خود شما چقدر با این محصول فرهنگی آشنا بودید و استفاده می‌کردید؟
اسکویی: کتاب‌های صوتی انگلیسی گوش می‌کردم و همیشه برایم جالب بود، مردم در کشورهای اروپایی توجه و علاقه خاصی به کتاب‌های صوتی دارند و گوش کردن به کتاب داستانهای قدیمی و جدید و همچنین کتاب‌های روانشناسی موفقیت در میان آنها رواج دارد. وقتی هم با آقای مهدی زارع و خانم محمدی آشنا شدم، ترغیب شدم تا بازیگری را به صورت صوتی ادامه دهم.
فارس: شما برای کتاب صوتی «جاناتان مرغ دریایی» هم با نشر نوین کتاب گویا همکاری دارید، این اثر را هم خودتان انتخاب کردید؟
اسکویی: برخی از کتاب‌ها در زندگی‌ها اثرگذار هستند. سه کتاب هم در زندگی من تأثیرگذار بودند: «شازده کوچولو»، «تیستو سبز انگشتی» و «جاناتان مرغ دریایی». بعد از اینکه مراحل آماده سازی کتاب «از اهالی امروز» به اتمام رسید، به خانم محمدی پیشنهاد کتاب صوتی «جاناتان مرغ دریایی» را مطرح کردم و جالب اینکه پیش از این خود خانم محمدی این کتاب را ترجمه کرده بودند و قصد تولید این اثر را داشتند.
فارس: در گذشته کتاب «شازده کوچولو» را احمد شاملو خوانده است.
اسکویی: بله، این موضوع را بسیاری مطرح می‌کنند. به نظرم افراد مختلف می‌توانند به شکل‌های مختلف و با صداهای مختلف اثری را خلق کنند. در حال حاضر امکانات ضبط و تهیه کتاب‌های صوتی بیشتر شده است و می‌تواند این اتفاق فضای جدیدی را ایجاد کند تا همه کتاب‌ها را بخوانند و گوش کنند. به نظرم بهتر است این فضا را نبندیم. می‌شود از یک متن با صداهای مختلف کتاب سخنگو تولید کرد. حتی کسانی که از چهره‌های شناخته شده نیستند.
فارس: برای اینکه مردم نسبت به کتاب‌های شنیداری اقبالی نشان دهند، چه کارهایی باید انجام داد؟
اسکویی: این موضوع اتفاقی ترکیبی است و رسانه‌های مختلف باید روی این موضوع کار کنند. چون علیرغم سابقه‌‌ای که در خارج از کشور دارد، در ایران موضوع جدیدی است. برای این موضوع اشاره‌ای به فیلم مستند می‌کنم. وقتی می‌گویند مردم مستند نمی‌بینند، یکی از مهمترین دلایل آن نبود فیلم مستند جذاب و با کیفیت بالا است. اگر کتاب هم جذاب و با بهترین کیفیت تولید شود، حتما دیده خواهد شد. البته از مسائل مهم دیگر، پخش و بعد از آن تبلیغات است. برای کارهای جدید باید فضایی برای ارائه و طراحی در نظر گرفته شود تا کتاب شنیداری هم در ایران و هم در خارج از کشور عرضه شود.
فارس: اشاره به ارائه کتاب‌های شنیداری به عرصه جهانی کردید.
اسکویی: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی باید به این مقوله توجه کنند و حداقل برای کشورهای فارسی زبان کتاب‌های شنیداری فارسی تولید کنیم و زبان فارسی را زنده نگاه داریم، پس از آن این کتاب‌ها را به کشورهای منطقه و کشورهای جهان عرضه کنیم. رایزنان فرهنگی در کشورهای اسلامی باید با کشورهای دیگر تعامل داشته باشند.
فارس: سخن پایانی شما؟
اسکویی: به نظرم جهان امروز، جهان ایده است و باید از اتفاقات در جهت منافع ملی و مذهبی استفاده کنیم و در برابر هجمه‌ها بایستیم و هر فردی که یک گام برای فرهنگ بر می‌دارد باید تقدیر شود.
* افکت‌های «جاناتان مرغ دریایی» را کنار دریا ضبط کردم
مهدی زارع از نوازندگان و آهنگسازانی است که چند سالی است به پژوهش در عرصه موسیقی هم مشغول است. وی تاکنون در فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی در مقام آهنگساز حضور داشته است. زارع در نوین کتاب گویا هم همراهی می کند و با او گفت‌وگویی داشتیم.
فارس: به عنوان اولین سوال می‌خواستم از شما هم درباره اینکه چطور به گروه نوین کتاب گویا پیوستید، بپرسم.
زارع: تخصص اصلی من آهنگسازی است و قبل از اینکه به دانشگاه بروم هم در این حوزه فعالیت داشتم و با گروه‌های زیادی موسیقیِ تئاتر کار کردم. در 6 جشنواره هم جایزه اول را در موسیقیِ تئاتر گرفتم. از آنجا که به کارهای آهنگسازی علاقه‌مند بودم، پس از آمدن به تهران، برای فیلم و سریال‌های «خط ویژه»، «ساعت فراموشی»، «دوباره زندگی»، انیمیشن «روباه و خروس»، «بال‌های خیس»، «تفنگ دولول»، «عصر بارانی»، «بگذار باران ببارد» آهنگسازی کردم. اما همیشه علاقه‌مند بودم تا موسیقی متن بسازم و کارهای جدیدی را تجربه کنم. من موسیقی بی کلام را بیشتر دوست دارم و به نظرم انتزاعی‌تر است که مخاطب خاص خود را دارد. خیلی اتفاقی در مراسم یک انجمن خیریه با خانم محمدی آشنا شدم. همان جا صحبت تولید کتاب سخنگو شد و ایشان پیشنهاد آهنگسازی برای کتاب «تنور و داستانهای دیگر» را مطرح کردند. این کار به نظرم خیلی جذاب آمد و آن را پذیرفتم؛ به ویژه که اثر مورد نظر، از آثار استاد مرادی کرمانی بود. آن زمان اصلا به سود مالی فکر نکردم و تنها نفس تولید یک اثر ماندگار برایم اهمیت داشت. به این ترتیب همکاری ما آغاز شد.
فارس: از ویژگی‌های انجام این کار می‌گویید؟
زارع: من همیشه در کار کتاب سخنگو، نفر آخری هستم که روی اثر کار می‌کنم. گاهی در ضبط صدا و ... مشکلاتی وجود داشت. از این رو با توجه به علاقه‌مندی خودم اصرار کردم که در زمان تمرین‌ها و ضبط صدا حضور داشته باشم و با توجه به آهنگ‌هایی که در نظر داشتم، صداها را ضبط کنم. این در حالیست که باید وقت زیادی را صرف این موضوع کنم؛ اما این موضوع را دوست دارم. برای کتاب سخنگوی «جاناتان مرغ دریایی» افکت‌های زیادی در دسترس بود؛ اما ترجیح دادم برای این کار، افکت‌ها را خودم کنار دریا ضبط کنم تا دقیقا همان چیزی باشد که مورد نظر است. معمولا برای تولید کتاب شنیداری چنین کارهایی نمی‌کنند؛ اما ارزش این کار برای ما ثابت شده است. یک اثر خوب باید سه رکن متن، گوینده و آهنگ خوب را داشته باشد تا ماندگار شود.
فارس: نظرتان درباره آثاری که در این موسسه تولید می‌شوند، چیست؟
زارع: از سویی آثاری که انتخاب می‌شود، عموما آثار فاخری هستند که قابلیت ماندگار شدن را دارا هستند و از سوی دیگر شخصیت خانم محمدی است که بیشتر از سود اقتصادی، به خلق یک اثر ماندگار می‌اندیشند و این موضوع در اوضاع کنونی بسیار ارزشمند است. ایشان شخصا در همه جلسات ضبط و تولید حضور دارند و به کیفیت کار بسیار اهمیت می‌دهند. همین باعث می‌شود تا کارها با انگیزه، دقت و کیفیت بیشتر انجام شود.
