به گزارش ایران اکونومیست: محمد درمنش در ابتدای بحث درباره خصوصی یا دولتی شدن سینما گفت: سینمای امروز با نقاب بخش خصوصی، به شدت دولتی است. منافع این سینما به جیب بخش خصوصی می رود اما پاسخگوی آن مدیران دولتی هستند. در مرحله ای که فیلم ها را اکران می کردیم، چیزی حدود 70 فیلم فرهنگی و شبه فرهنگی پشت اکران، حتی به اندازه 5 فیلم هم مستقل نبودند.
خزایی دبیر پیشین جشنواره فجر نیز گفت: این خیلی مهم نیست که سینمای ما خصوصی یا دولتی باشد و باید موضوعی دیگر را مطرح کنیم که آیا سینما باید خصوصی باشد یا دولتی؟
خزایی افزود: ما تهیه کنندگانی همچون فرحبخش داریم که از همان ابتدا در بخش خصوصی کار کرده اند و تا انتها تولیدات خودش را در بخش خصوصی به بار نشانده است؛ یعنی سرمایه گذاری را از جیب شخصی پرداخت کرده است.
این تهیه کننده ادامه داد: قطعا 90 درصد بچه های سینما از سرمایه گذاری دولتی استفاده می کنند. در بعضی از فیلم ها این بچه ها به بازگشت سرمایه مطمئن هستند و از جیب شخصی خرج می کنند اما در قسمت هایی که به برگشت سرمایه مطمئن نیستند، از دولت کمک می گیرند.
در ادامه علیرضا سجادپور مدیرکل پیشین نظارت و ارزشیابی وارد بحث شد و عنوان کرد: اگر دولتی بودن به معنای دستوردهی دولت برای فیلمسازی و برنامه ریزی باشد،نمی توانیم به این نوع سینما دولتی بگوییم؛ یعنی در هیچ بخشی اداره دولتی یا خصوصی نداریم. بیشترین شباهت به این گفته تلویزیون است چون تلویزیون کاملا تولیدات سازمانی دارد و تمام بودجه خودش را پرداخت می کند و این پروژه قطعا با حمایت آنها سرمایه گذاری شده است. سینما کاملا خصوصی است؛ یعنی افرادی با مشخصات افراد حقیقی و حقوقی خصوصی تولیدات را انجام می دهند و خودشان پاسخگو هستند. مدیران دولتی بیشتر از وجه نظارتی و ارائه پروانه پاسخگو هستند.
شهاب شهرزاد کارشناس مجری خطاب به سجادپور بیان کرد: سوابق شما نشان می دهد شما شخصا وارد حوزه های نظارتی شدید و در برخی از موارد سعی کردید از ساخته شدن بعضی فیلم ها حمایت کنید و این دخالت وجود داشته است.
سجادپور پاسخ داد: سینمای ایران به شدت به ایده های بخش خصوصی،فیلمنامه ها و فعالیت های آنها وابسته است و اگر بخش خصوصی وارد تولید یک اثر نشود، شاید تولیدات سینمای ایران کمتر از این شود. سینمای ایران از لحاظ مالی به شدت به فعالیت های دولت وابسته است و نمی شود این سینما را به صورت 100 درصد دولتی تلقی کرد.
شهرزاد خطاب به خزایی گفت: اگر بخواهیم به سمت خصوصی شدن سینما برویم، باید به تشکل های سینمایی و صنوف بهای جدی داده شود و حریم آنها حفظ شود. در این میان خود مدیریت سینما باعث تفرقه تشکل های بخش خصوصی شده و این وقتی که در حال حرکت به سمت خصوصی شدن هستیم، نوعی نقض غرض است.
خزایی با اشاره به صحبت های سجادپور گفت: ما نباید به دلیل اختلافات جزئی کل ماهیت مکانی را زیر سوال ببریم. ما هنوز نتوانستیم نقش سینما و جایگاه آن را کشور تبیین کنیم. ما هنوز نمی دانیم این سینما تا چه اندازه در فرهنگسازی خارج از کشور می تواند تأثیرگذار باشد. به همین دلیل افرادی که شناختی از سینما ندارند، درباره مسأله جزئی یک فیلم چنان بحرانی ایجاد می کنند که باعث نادیده گرفتن ماهیت سینمای ما شود.
علیرضا داوود نژاد نیز بعد از سجادپور به عنوان دومین مهمان تلفنی، وارد بحث خصوصی یا دولتی شدن سینما شد و یادآوری کرد:در زمینه خصوصی یا دولتی شدن سوء تفاهمی وجود دارد و آن توجه نکردن به واقعیت سینمای خصوصی یا دولتی است. ما باید به واقعیت نگاه کنیم و بررسی کنیم منظورمان از بخش خصوصی یا دولتی چیست. وقتی صحبت از بخش خصوصی می کنیم، سینمای آمریکا در نظرمان مجسم می شود.
این سینماگر افزود: بخش خصوصی یعنی هزاران آموزشگاه، کارگاه و نهادهای آکادمیک آموزشی که نیروهای انسانی عظیمی را روانه بازار کار می کنند. از طرف دیگر پشتوانه بخش خصوصی ما سالن های تئاتر است که هزاران گروه بازیگری، طراحی لباس و چهره پردازی در آن گنجانده می شود. بخش خصوصی در ایران به معنای چند دفترو چند ساختمان است که در آن قرارداد فیلم ها امضا می شود. حتی نویسنده و نیروهای متبحر ما کم هستند و اگر این میزان اندک بخواهند در طول سال تقسیم شوند، مسلما تولید کم می شود.
وی ادامه داد: ما حدود 300 سالن سینما داریم که تنها 80 فیلم سرمایه اصلی را برمی گردانند و 20 درصد درآمد بین 100 سینما تقسیم می شود و این باعث ورشکستگی سینماها خواهد شد.
محمد خزائی درباره صحبت های داوودنژاد توضیح داد: قبل از انقلاب دو جریان در بخش خصوصی وجود داشت که یکی سینمای عامه پسند و دیگری سینمای شبه روشن فکری بود. بعد از انقلاب غیر از تداوم این دو مجموعه اتفاقی دیگر هم افتاد و آن این بود که این سینماها هرکدام اصل و بدل دارند. اصل این سینما باید برای بخش خصوصی باشد که آن را اداره کند اما بدل آن رانت هایی است که به نام همین سینما از آن استفاده می شود.
دبیر پیشین جشنواره فجر خاطرنشان کرد: سینمای عامه پسند اگر در بخش خصوصی هم فعالیت کند، حداکثر سوء استفاده را از فضای فرهنگی خواهد برد و عادت این سینما آن است که تا آن طرف ممیزی می ایستد و برای منافع مادی خودش حاضر است همه چیز را تخریب کند. سینمای روشن فکری هم گاهی با اقبال و گاهی هم بدون اقبال است چون اگر این سینماگران به خواسته و نیاز جامعه نزدیک شوند و براساس زبان مردم تولید اثر داشته باشند، از آنها استقبال می شود اما در غیر این صورت آسیب می بینند.
خزایی تشریح کرد: در سینمای هدفمند پرمخاطب است و ریسک پذیری آن به شدت بالاست اما بعضی از این فیلم ها با مشکلات عدیده ای روبر هستند. اولین مسأله ممیزی سلیقه ای است که در سینمای امروز اعمال می شود. وجه دوم مربوط به شرایط تولید سینماست و در این شرایط آن قدر سینماگر خسته می شود که انرژی اش تمام می شود. مسأله سوم اکران فیلم های هدفمند است که اگر این فیلم ها نتوانند از مافیای اکران عبور کنند، قطعا زمین می خورند.
صنعت سینمای ایران گردش آنچنانی ندارد و محدود به همان چند دفتر سینمایی است. گردش مالی سال گذشته سینما با رایت تلویزیونی و رسانه های تصویری 45 میلیارد تومان بوده است و سرمایه گذاری بالای 80 میلیارد تومان بوده است. بنابراین سینمای خصوصی در این بین موضوعیت پیدا نمی کند.
وی افزود: این خیلی بد است که وقتی فیلم فرهنگی مخاطب ندارد و ما مجبور می شویم به آن یارانه بدهیم. اصلا چرا باید به فیلم هدفمند ما یارانه دولتی داده شود؟ چرا فیلمسازانی تربیت نمی کنیم که کارشان احتیاج به یارانه دولتی نداشته باشد و پرمخاطب هم باشد؟
محمدحسین فرح بخش به عنوان تهیه کننده بخش خصوصی نیز روی خط «نگاه نقره ای» آمد و در پایان گفت: در سال 61 بیش از سه یا چهار فیلم ساخته نمی شد چون فیلمساز و ممیز نمی دانستند باید چه کاری انجام دهند. بخش خصوصی بعد از انقلاب سینما را راه انداخت اما متأسفانه فیلم خارجی رقیب بخش خصوصی بود. بعد از انقلاب هم بودجه های دولتی باعث زمین خوردن سینما شده اند چون بخش خصوصی قدرت رقابت با بخش دولتی را ندارد. مثلا فیلم هایی مثل«هیس» و «دهلیز» کل شهر را گرفته اند اما فیلم «جابجا» سالن های کمی در اختیار دارد. برای بخش دولتی سرمایه اهمیت ندارد و نهایتا فردی که این فیلم را ساخته است، مسئول پاسخگویی به فرد بالاتر می شود. به همین دلیل سینمای ایران علی رغم پیشرفت تکنیکی، از نظر محتوا نزول کرده است.
گفتنی است «نگاه نقره ای» به تهیه کنندگی فرهاد دهنوی و با اجرای شهاب شهرزاد کارشناس-مجری جمعه ها ساعت 17:00 روی موج اف.ام ردیف 103.50 از رادیو گفتگو پخش می شود.
