سیستان و بلوچستان در جنوب شرق ایران از جمله استان های مستعد برای قاچاق سوخت است چرا که در همسایگی کشورهای پاکستان و افغانستان قرار گرفته و نیاز مبرم این کشورها به انواع فرآورده های نفتی مرزهای این استان را به دالان انتقال سوخت تبدیل کرده است.
از منظر کارشناسان پایین بودن درآمد سرانه خانوار در سیستان و بلوچستان، قهر مستمر طبیعت در 2 دهه گذشته که زندگی 70 درصد مردمی که معاش آنان وابسته به کشاورزی است را تحت تاثیر شدید قرار داده و کمبود فرصت های اشتغالزایی در واحدهای تولیدی و صنعتی سبب شده قاچاق سوخت بیشتر از گذشته رواج پیدا کند.
هر چند که سود قاچاق سوخت تنها به جیب عده ای سودجو و فرصت طلب سرازیر می شود و بسیاری از مردم عادی برای سود بردن این قبیل افراد جان خود را به خطر می اندازند.
عمده ترین پیامدهای قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان علاوه بر اتلاف بیت المال و سرمایه های ملی و انتفاع گسترده گروهی از سودجویان می موجب افزایش تصادفات و سوانح رانندگی منجر به فوت به واسطه برخورد با خودروهای حامل قاچاق سوخت و آتش گرفتن خودروها می شود.
مدیر شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان گفت: مرزی بودن منطقه، افزایش نرخ ارز و افزایش قیمت فرآورده های نفتی در کشورهای همجوار و برخی از تخلفات از جمله صدور بارنامه های جعلی و سوختگیری کارت های مهاجر از دلایل افزایش قاچاق سوخت در استان است.
کوروش بالادست اظهار داشت: یکی از دلایل افزایش مصرف سوخت در سیستان و بلوچستان، ورود کارت های سوخت مهاجر از سایر مناطق کشور است که در راستای پیشگیری از این امر تاکنون بیش از 140 هزار کارت سوخت متخلف در این استان باطل شده است.
فرمانده انتظامی سیستان و بلوچستان نیز گفت: هم اینک بخش قابل توجهی از حوادث جاده ای این استان ناشی از حمل موادسوختی قاچاق و اتباع بیگانه غیر مجاز است که باید برای جلوگیری از آن چاره اندیشی اساسی کرد.
سردارمحمد قنبری افزود: امکانات و تجهیزات دستگاه های خدمات رسان در حوزه جاده ها نظیر پلیس راه متناسب با طول جاده های وسیع این استان نیست.
مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده ای سیستان و بلوچستان نیز گفت: مجموع تصادفات ناوگان حامل قاچاق سوخت و حمل اتباع بیگانه غیر مجاز در 9 ماه نخست امسال به ترتیب 63 و 15 مورد بوده است.
علی خانقائی افزود: تصادفات قاچاق سوخت و اتباع بیگانه در جاده های سیستان و بلوچستان در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل 14 درصد رشد داشته است.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه در تصادفات قاچاق سوخت در جاده های ارتباطی این استان تعدادی از هموطنان متاثر از آتش گرفتن خودروها جان خود را از دست می دهند این اداره برای کاهش تلفات انسانی اقدام به تهیه و توزیع 648 عدد کپسول آتش نشانی بین رانندگان وسایل نقلیه وانت بار در روستاهای هدف به همراه آموزش ترافیک بین آنان کرده است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان اظهار داشت: این استان با برخورداری از جوانترین بافت جمعیتی کشور و بیشترین باروری در هفت سال اخیر پایین ترین درآمد سرانه خانوار را داشته است.
محمدعلی حمیدیان افزود: همچنین خشکسالی های 2 دهه گذشته، تاب آوری پایین اقتصادی، کمبود فرصت های اشتغال در بنگاهای تولید و کسب و کار زراعی، گستره وسیع بافت های نارکارآمد و عدم پیاده سازی راهبردهای عدالت توزیعی نیز از موانع اصلی توسعه درون زا و پایدار سیستان و بلوچستان محسوب می شوند.
وی ادامه داد: اشتغال پایدار، نظام مند و قانون مدار مهمترین پیش نیاز پیشگیری از جرائم و آسیب های اجتماعی این استان تلقی می شود و هر سند مترتب بر سر فصل های پیشگیرانه باید به پیوست های اجتماعی - اقتصادی استان اهتمامی ویژه داشته باشد.
معاون اجتماعی و پیشگیری وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان با اشاره به علل افزایش گرایش به قاچاق سوخت در سالجاری در این استان گفت: حجم گسترده ورود کارتهای مهاجر به استان که منشا بیرونی داشته، نوسانات نرخ ارز و افزایش ارزش ارزهایی همچون روپیه، افغانی و دلار که حاشیه سود گسترده ای را برای قاچاقچیان فراهم می آورد، حضور گسترده باندهای قاچاق سوخت در خارج از استان که از طریق شگردهای نظام مند و حجم گسترده اقدام به قاچاق سوخت می کنند از مهمترین عوامل بروز این پدیده شوم در این استان محسوب می شوند.
حمیدیان کمبود ساز و کارهای نظارتی فناورانه با توجه به وسعت سیستان و بلوچستان که یک خلا وضعی حائز اهمیت قلمداد می شود، تخلفات جایگاه داران و تانکرهای حمل کننده سوخت، کاهش قدرت خرید خانوارهای نوار مرزی در سالجاری که وابستگی معیشت مرزنشینان به درآمدهای حاصل از قاچاق فرآورده های نفتی افزایش داده و حواله های مجعول با منشا خارج استان را از دیگر عوامل تاثیر گذار در قاچاق سوخت می توان برشمرد.
وی بیان کرد: در قاچاق سوخت و فرآورده های نفتی حمل سوخت از طریق خودروها و کامیون های سنگین به صورت جاساز در زیر بار به عنوان شایع ترین الگوی قاچاق سوخت محسوب می شود.
حمیدیان افزود: همچنین حمل سوخت بدون اسناد و مدارک قانونی با پلمپ کارخانه ای و سربی، سوء استفاده سودجویان در حمل سوخت قاچاق تحت عنوان حلّال ها، مشتقات نفتی، اسید و هیدرو کربن، صدور حواله های سوخت مجعول برای مصارف عمومی و به نام مالکان شناورها و اخذ سهمیه از جایگاهها، جاسازی و تعبیه باک غیر استاندارد در اتوبوس های مسافربری به مقصد مناطق مرزی و نصب مخازن در کفی خودروهای باری و سنگین و استفاده از پوشش حمل کود حیوانی بخش دیگری از شگردهای ارتکاب قاچاق سوخت در این استان است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان عمده ترین پیامدهای قاچاق سوخت در این استان را هدر رفت سرمایه های ملی و افزایش تصادفات منجر به فوت ذکر کرد و گفت: قانون گریزی و جعل، مخدوش کردن پلاک خودروها، گسترش پدیده شوم رشوه و فساد اداری، تنزل پدیده امنیت روانی، کاهش گرایش به کسب و کار حلال و قانونی به واسطه سود هنگفت ناشی از قاچاق سوخت و فرآورده های نفتی، پولشویی و رونق کسب و کارهای کاذب بخشی از پیامدهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی قاچاق سوخت است.
حمیدیان افزود: برای پیشگیری و کاهش قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان انتقال فرآورده های نفتی از طریق محورهای ارتباطی ریلی، تاکید بر جمع آوری کارت های مهاجر و الزام به استفاده از کارت سوخت در فرآیند سوخت گیری خودروها در سراسر کشور، فعال سازی ظرفیت فروش سوخت از طریق بازارچه های مرزی و تعاونی مرزنشینان و تجهیز گلوگاهها و مراکز ایست و بازرسی به سامانه های رهگیری بر خط و اصالت بارنامه پیشنهاد می شود.
معاون اجتماعی و پیشگیری وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان تشدید مجازات های مترتب بر قاچاق سوخت و فرآورده های نفتی، کنترل خودروهای نفت کش از طریق سامانه پیمایش هوشمند، انسداد معابر فرعی که توسط قاچاقچیان سوخت ایجاد می شود، تقویت تعاملات میان سازمانی و وحدت رویه نهادهای متولی در راستای برنامه ریزی، پیشگیری و مبارزه با قاچاق سوخت و تاکید بر عملیاتی کردن بند پ تبصره ماده 6 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز با هدف تقویت معیشت مرزنشینان و توسعه فعالیت های اقتصادی مناطق مرزی از دیگر پیشنهادات برای پیشگیری و کاهش قاچاق سوخت در این استان است.
یکی از کارشناسان امور اجتماعی که خواست نامش ذکر نشود، گفت: با وجودی که تمام مسئولان دست اندرکار بخوبی عوامل تاثیر گذار در قاچاق سوخت و راههای جلوگیری از آن را می دانند اما هنوز اقدام عاجلی در این زمینه انجام نشده است.
وی در عین حال افزود: هر چند اجرای طرح های پیشگیرانه هزینه بر است و معضل بیکاری نیز مزیت بر علت شده اما می توان با برنامه ریزی مناسب هم مشکل بیکاری روستاییان را حل کرد و هم از وقوع حوادث ناگوار رانندگی و سرازیر شدن سرمایه های ملی در جیب عده ای سودجو و فرصت طلب که بیشتر آنان نیز ایرانی نیستند، جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: سود سرشار قاچاق سوخت عواقب زیادی برای استان و کشور دارد که یکی از آنها گرایش کشاورزان و روستاییان به این سمت است زیرا کسانی که به این سود عادت کنند برگشت شان به کار کشاورزی و دامداری با مشکل رو به رو خواهد شد و در واقع قاچاق سوخت کشاورز و دامدار و نیروهای مولد را به مصرف کننده و قاچاقچی تبدیل کرده است.
منبع: ایرنا
