گزارش تحلیلی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با عنوان «آینده انرژیهای فسیلی در ایران و جهان» اشاره دارد که:
انرژی یکی از مهمترین عوامل تولید است و در توسعه اقتصادی و صنعتی
کشورها نقش بسزایی دارد. همچنین انرژی فسیلی جزء منابع پایان ناپذیر به
شمار می آید و از جمله انرژی های اولیه محسوب می شود. به دلیل این ویژگی ،
کشورهای مختلف وادار شده اند تا راهکارهای استفاده از انواع انرژی های
تجدیدپذیر مانند انرژی هسته ای، بادی، خورشیدی، زیست توده، آبی و... را
مورد توجه قرار دهند. این ویژگی باعث شده است که سهم انرژی های فسیلی در
تامین انرژی اولیه جهان از 2/81 درصد در سال 1990 به 81 درصد در سال 2011
برسد و پیش بینی می شود این سهم در سال 2035 به 4/75 درصد کاهش یابد. علی
رغم رشد روزافزون استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، انرژی های فسیلی همچنان
بزرگ ترین منبع تامین انرژی جهان به شمار می روند، به طوری که پیش بینی ها
نشان می دهند تقاضای انرژی های فسیلی در دنیا 10,327 میلیون تن معادل نفت
خام در سال 2010 به 12,980 میلیون تن معادل نفت خام در سال 2035 افزایش
خواهد یافت.
ایران به عنوان دومین کشور دارنده ذخایر گاز طبیعی و چهارمین کشور
دارنده ذخایر نفت جهان در سال 2011 ، در جایگاه سومین تولیدکننده گاز و
چهارمین تولید کننده نفت دنیا قرار گرفته است. اما متاسفانه، پیش بینی ها
حکایت از آن دارند که ایران در سال های آینده جایگاه خود در تولید نفت و
گاز جهان را از دست خواهد داد، به طوری که در سال 2035 به مقام پنجمین
تولیدکننده گاز و هفتمین تولیدکننده نفت در دنیا تنزل پیدا خواهد کرد.
مهمترین منبع غیرمتعارف نفتی، شیل نفتی است. بزرگ ترین ذخایر شیل
نفتی در منطقه آمریکای شمالی و در بخش های کلرادو، اوتاوا و یومینگ قرار
دارند. مطابق آمار، سهم ایالات متحده آمریکا از این گونه ذخایر 74 درصد
است.
تکنولوژی های بهره برداری از شیل نفتی در حال توسعه اند ،
بنابراین، میزان ذخایر قابل استخراج از این منابع را فقط می توان تخمین زد .
کل نفت شیل جهان حدودا 6/2 تا 8/2 تریلیون بشکه، برابر 411 گیگاتن تخمین
زده شده است، که همه آن هم قابل بازیافت نیست. ذخایر شیل نفتی نقاط مختلف
جهان و خاورمیانه را نشان می دهد.
میزان برداشت از شیل نفتی در طول تاریخ سیر یکسانی نداشته و
همواره به تبع شرایط سیاسی – اقتصادی با افزایش یا کاهش مواجه بوده است.
طبق آمار اداره انرژی آمریکا فقط در 23 کشور جهان، این منابع از لحاظ
اقتصادی قابل استخراج اند.
این گزارش در ادامه می افزاید: پایان پذیر بودن منابع انرژی
فسیلی، کشورهای مختلف را وادار به استفاده از انواع انرژی های تجدیدپذیر
مانند انرژی هسته ای، بادی، خورشیدی، زیست توده، آبی و... کرده است ، اما
بهره برداری از انرژی های تجدیدپذیر به تکنولوژی‌های پیشرفته و سرمایه
گذاری بیشتری نسبت به انرژی فسیلی نیاز دارد. به همین دلیل انرژی های فسیلی
همچنان بزرگ ترین منبع تامین انرژی اولیه در اکثر کشورهای دنیا و خصوصا در
کشورهای در حال توسعه اند همین امر باعث شده است که این گروه از کشورها
نسبت به گذشته نقش پررنگ تری در تعیین آینده انرژی جهان داشته باشند، به
طوری که افزایش 60 درصدی تقاضای انرژی کشورهای NON-OECD طی 25 سال آینده
باعث می شود که سهم این گروه از کشورها از 55 درصد در سال 2010 به 65 درصد
در سال 2035 افزایش یابد.
کشور چین به عنوان دومین مصرف کننده انرژی دنیا میزان تقاضای
انرژی خود را طی 25 سال آینده، 60 درصد افزایش خواهد داد، اما پیش بینی ها
نشان می دهند این کشور افزایش تقاضای انرژی اولیه اش را از طریق افزایش 5
درصدی در مصرف نفت، 49 درصدی در مصرف زغال سنگ ، 27 درصدی در مصرف گاز
طبیعی و تنها 14 درصدی در مصرف انرژی های تجدیدپذیر برآورده سازد.
اصلی ترین سوخت برای تامین انرژی اولیه در کشور هند نیز که اخیرا به
سومین مصرف کننده انرژی دنیا تبدیل شده ، زغال سنگ است، به طوری که سهم
زغال سنگ در تامین انرژی اولیه هند حدود 43درصد می شود. مصرف انرژی فسیلی
در ایالات متحده آمریکا به عنوان بزرگ ترین مصرف کننده انرژی دنیا از گروه
کشورهای عضوOECD ، طی سال های 2005-2011 رو به کاهش بوده است. پیش بینی می
شود کاهش مصرف انرژی های فسیلی به دلیل افزایش مصرف انرژی های تجدیدپذیر و
همچنین تاثیر بهبود کارآیی انرژی، ادامه پیدا کند، اما همچنان نفت به عنوان
مهمترین منبع تامین انرژی اولیه در این کشور محسوب شود.
در نهایت می توان گفت که انرژی های فسیلی حداقل تا 25 سال آینده
نقش خود را به عنوان اصلی ترین منبع تامین انرژی اولیه جهان، حفظ
خواهندکرد. بنابراین کشورهای عمده مصرف کننده نفت خام طی سالیان آتی از
وابستگی به نفت کشورهایی نظیر ایران و دیگر کشورهای عضو اوپک بی نیاز
نخواهند بود. با این وضعیت ایران به عنوان یکی از بزرگترین صاحبان ذخایر
نفت و گاز دنیا باید بکوشد از طریق جذب سرمایه های لازم جایگاه خود را در
بازار فروش و صادرات نفت و گاز دنیا احیا کند.
