به گزارش ایران اکونومیست؛ توافق هسته ای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) بیست و سوم تیرماه سال 1394 (چهاردهم ژوئیه 2015) در وین بین نمایندگان جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه اروپا و گروه 1+5 شامل انگلیس، فرانسه، آمریکا، روسیه، چین و آلمان امضا شد.
با این همه، «دونالد ترامپ» که از بهمن سال 1395 به عنوان رییس جمهوری آمریکا بر سر کار آمده است، شامگاه هجدهم اردیبهشت ماه خروج از توافق هسته ای برجام را اعلام و دستور بازگشت تحریم ها را در دوره 90 و 180 روزه صادر کرد.
در پی این تصمیم، برخی شرکت های اروپایی برای ماندن در بازار ایران یا ترک کردن آن مردد مانده اند؛ هرچند کمیسیون اروپا اعلام کرده است برای مقابله با تحریم آمریکا قانون انسداد را برای حفاظت از شرکت های اروپایی اجرا می کند.
از سوی دیگر، برپایه تصمیم شورای اقتصاد برای صادرات بیشتر مواد معدنی مانند کرومیت، سنگ آهن، کنسانتره روی، کرومیت، سنگ مرمر و تراورتن و سنگ منگنز عوارض پنج درصدی تعیین شده است.
این عوارض در 2 سال به صورت پلکانی افزایش می یابد.
در این پیوند، استاد دانشگاه تهران و مشاور طرح های چرخه فولاد کشور، گفت: در همه جای جهان شاهد اخذ چنین تصمیماتی از سوی دولت ها هستیم اما مهم، زمان اجرای آنهاست
.
به گفته «کیوان جعفری طهرانی»، ابلاغ این دستورالعمل در شرایطی اتفاق افتاده است که بازار از وضع مطلوبی برخوردار نیست.
جعفری طهرانی به احتمال اعمال تحریم های آمریکا علیه کشور ما اشاره کرد که نخستین مرحله آن ششم آگوست (پانزدهم مرداد) آغاز می شود.
وی ادامه داد: مدت کوتاهی تا آن زمان باقی مانده است و بزرگان بازار اعم از اروپایی ها و کشورهای خاور دور، هنوز کم و بیش با ایران مبادلات تجاری دارند.
«برخی کشورهای آسیایی مانند ژاپن از بازار ایران به طور کامل عقب نشینی کردند، شماری مثل مالزی تمام قد از ادامه و حتی افزایش مبادلات تجاری با ایران حمایت کردند و چند کشور مثل چین و هند مایلند در ایران بمانند اما نیم نگاهی به عقب نشینی دارند؛ در این شرایط ما با اخذ چنین تصمیمی «خودتحریمی» را آغاز می کنیم».
این تحلیلگر مسائل بین المللی در زمینه فولاد تاکید کرد «زمان اجرای این دستورالعمل، فارغ از اینکه بازار مواد معدنی فلزی همچون دوره رونق و شکوفایی سال های 2012 و 2013 نیست، بر روند جذب سرمایه گذاری خارجی در کوتاه مدت و همچنین جذب درآمد صادراتی تاثیر می گذارد و با کمبود درآمد ارزی روبرو می شویم».
وی پیشنهاد کرد زمان اجرای این دستورالعمل، دستکم به اوایل سال 2019 (دی ماه آینده) موکول شود تا با گذشت 2 ماه از اعمال دور دوم تحریم ها، تاثیر آن را شاهد باشیم.
دور دوم تحریم ها از چهارم نوامبر (سیزدهم آبان ماه) اعمال می شود.
دور نخست تحریم ها، صنایع فولاد، خودروسازی، بخش فناوری های پیشرفته نرم افزاری و سخت افزاری «های تک» را هدف گرفته و در دور دوم آن، محدودسازی بانکی و بیمه ای، صنایع نفت و گاز و کشتیرانی ایران برنامه ریزی شده است.
** قانون انسداد
این استاد دانشگاه درباره تصمیم اروپا برای بهره گیری از قانون انسداد گفت: برخی اروپایی ها در این زمینه از یکدیگر حمایت نکردند.
جعفری طهرانی ادامه داد: اکنون برخی فولادسازان اروپایی مثل شرکت «اتوتک» فنلاند اعلام کردند در ایران می مانند اما «دانیلی» ایتالیا به خروج از کشور ما تصمیم گرفته است.
وی بیان داشت: شماری از این بنگاه ها سعی دارند از قانون انسداد به نفع خودشان بهره برداری کنند اما برخی دیگر از آمریکا ترس دارند و این موضوع شکل سلیقه ای به خود گرفته است.
«تصمیم گیران اتحادیه اروپا حضور در ایران را به تصمیم شرکت ها منوط کرده اند، با این همه 80 درصد شرکت های اروپایی از ترس آمریکا از قانون انسداد استقبال نکردند».
وی ادامه داد: برخی شرکت ها مانند «گلنکور» سوئیس منتظرند ماه نوامبر (آبان ماه) فرا برسد و ببینند با آغاز دور دوم تحریم ها علیه ایران چه اتفاقی می افتد.
یک روز پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران، اتحادیه اروپا به ایران اطمینان داد در صورت پایبندی تهران به برجام، تحریم های هسته‌ای خود را برنمی‌گرداند.
بسته پیشنهادی اروپا درباره برجام مشتمل بر مباحث بانکی، تجاری و نفتی اواسط تیرماه به جمهوری اسلامی ایران تحویل داده شد که بخش های مختلف در حال بررسی این بسته پیشنهادی اند؛ اما رییس جمهوری اسلامی ایران آن را ناکافی اعلام کرد.
پس از آن، کمیسیون مشترک برجام در پایان نخستین نشست وزیران امورخارجه کشورهای طرف قرارداد (بجز آمریکا) که پانزدهم تیرماه در وین برگزار شد، با صدور بیانیه ای بر حفظ، ارتقا و گسترش بیشتر روابط اقتصادی با ایران تاکید کرد.
