اميد به گسترش روابط تجاري ميان ايران و باکو

 روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان به دلايل قرابت‌هاي جغرافيايي، سوابق تاريخي و اشتراکات فرهنگي و ديني و مؤلفه هاي اقتصادي مثل ظرفيت‌هاي تجاري، شبکهٔ ارتباطي و ترانزيت کالا و انرژي مي‌تواند استراتژيک و با چشم اندازي مثبت باشد اما گاه شاهد فراز و نشيب هايي در مناسبات اين دو کشور بوده‌ايم. همچنين ايران و جمهوري آذربايجان، داراي ظرفيت‌هاي بسيار موثري هستند که شناخت اين ظرفيت‌ها مي‌تواند به همگرايي دو طرف کمک کرده و دو کشور را به شرکاي راهبردي تبديل کند. همچنين باکو به نقش و جايگاه رو به رشد ايران در جهان و منطقه آگاهي دارد و همچنين جمهوري اسلامي ايران نيز جمهوري آذربايجان را کشوري مهم در منطقه و دريچه اي به سوي قفقاز تلقي مي‌کند و در حوزه هاي تجاري، ترانزيت و انرژي با توجه به مرزهاي زميني و دريابي مشترک، علاقمند به تحکيم مناسبات خود با باکو مي‌باشد. در همين راستا با محمدعلي طالبي کارشناس مسائل آذربايجان و قفقاز گقت و گويي انجام داده‌ايم که به شرح زير است: *مناسبات ميان جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان چه تأثيري در منطقه خواهد داشت؟ روابط مطلوب ميان ايران و جمهوري آذربايجان مي‌تواند به ثبات و تعادل در منطقه بينجامد و نقش مهمي در حفظ صلح و ثبات دو کشور ايفا کند. در عين حال اعتقاد دارم که عناصر ثالثي تلاش دارند فضاي روابط دو کشور را تحت تأثير قرار دهند، در اين ارتباط نقش قدرت‌هاي فرا منطقه اي مشهود است و به عبارتي روابط جمهوري آذربايجان و جمهوري اسلامي ايران نيازمند مراقبت و توجه بيشتر مقامات دو کشور است. *حجم مبادلات ايران و باکو تا چه حد مي‌باشد؟ در حال حاضر حجم مبادلات ايران و باکو پايين است هرچند که اگر دو طرف توافق کنند مي‌توان حجم مبادلات را در يک سال به يک ميليارد دلار افزايش دهند و طبق آمار رسمي، بعد از استقلال جمهوري آذربايجان در سال 1991 حجم مبادلات اين دو کشور به طور ميانگين به 750 ميليون دلار افزايش يافته اما به مرور با گشايش سفارت اسرائيل در آذربايجان و مداخلات رژيم صهيونيستي در اين کشور روابط تجاري ميان اين دو کاهش يافته است. علي طالبي در گفت‌وگو با خبر نگار خبرگزاري موج، در خصوص روابط تجاري و اقتصادي ايران و جمهوري آذربايجان تصريح کرد:روابط ايران و آذربايجان در بخش اقتصادي به دليل ويژگي جغرافيايي و همسايگي‌اش با ايران و همچنين مشترکات قومي و مذهبي ميان اين دو کشور باعث گسترش روابط شده است. *روابط تجاري اين دو کشور را در چند سال گذشته چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟ بر اساس آمارهاي موجود سال گذشته حجم مبادلات تجاري ايران و جمهوري آذربايجان در مجموع به 482 ميليون دلار رسيد که از اين ميزان 370 ميليون دلار مربوط به صادرات ايران به اين کشور و 112 ميليون دلار واردات کشورمان از جمهوري آذربايجان بود که تراز بازرگاني مثبت 258 ميليون دلاري براي ايران داشت. اين در حالي است که در سال 88 ميزان واردات جمهوري آذربايجان از ايران حدود 272 ميليون دلار و ميزان صادرات اين کشور نيز حدود 171 ميليون دلار بود که اين رقم توازن مثبت 201 ميليون دلاري به نفع جمهوري اسلامي ايران در بر داشت. *اکنون سطح روابط تجاري و بازرگاني اين دو کشور را چگونه مي‌بينيد؟ اکنون سطح روابط اين دو کشور کمتر از 250 ميليون دلار است که طي نشست‌هاي برگزار شده در چند سال گذشته ميان اين دو کشور توافق شده تا حجم مبادلاتشان را به 3 ميليارد دلار افزايش دهند اما متأسفانه اين توافقات عملي نشد. *بيشترين کالاهايي که بين اين دو کشور مبادله مي‌شود چيست؟ هم اکنون پلاستيک، سيب زميني، پياز، محصولات کشاورزي، مصالح ساختماني و کاشي از جمله کالاهايي است که از ايران به جمهوري آذربايجان صادر مي‌شود و واردات کشورمان را از جمهوري آذربايجان آهن آلات و چوب تشکيل مي‌دهد. بيشتر از 90 درصد از مايحتاج مردم آذربايجان از ايران تأمين مي‌شود چرا که از زماني که مرزهاي بين ايران و آذربايجان باز شده و رفت و آمد اين دو کشور در قسمت هاي مرزي افزايش پيدا کرده آذري‌ها به مناطق مرزي آمده و مايحتاجشان را تهيه و تأمين مي‌کنند. *آيا خطوط حمل و نقل ميان اين دو کشور توسعه يافته است؟ خطوط حمل و نقل ميان ايران و آذربايجان گسترش يافته است و در سال‌هاي اخير ساخت و ساز پروژه هاي بزرگ مسکوني، تجاري و راه سازي در جمهوري آذربايجان رونق زيادي گرفته و ضروري است صادرکنندگان مصالح ساختماني تلاش کنند تا بخشي از مصالح مازاد ايران را به جمهوري آذربايجان صادر کنند با ملاقات معاونين گمرک دو کشور مشکلات گمرکي کمتر شده و تسهيلات براي تردد کالا و مسافر افزايش يافته اگرچه هنوز تا وضعيت مطلوب فاصله دارد. در نتيجه کاميون‌ها بين دو کشور در رفت و آمد هستند و مشکلات ترانزيتي کاهش يافته است. ايران، باکو و روسيه در مسير جديد جاده ابريشم پروژه هاي راه سازي بزرگي در دست اجرا دارند که مي‌توانند از طريق اين جاده به خليج فارس راه پيدا کنند. طالبي در پايان تاکيد کرد: با توجه به حسن هم جواري و مرزهاي مشترک بيش از 600 کيلومتري بين ايران و جمهوري آذربايجان و با توجه به توانمندي‌هاي اقتصادي ايران، دست‌اندرکاران اقتصادي کشورمان مي‌توانند با برنامه ريزي‌هاي مناسب، به تدريج صادرات خود را به اين کشور همسايه، رونق بيشتري دهند.