به گزارش ایران اکونومیست به نقل از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نصرالله ابراهیمی اظهار کرد: کاخ هخامنشی چرخاب در سال ١٣٥٠ طی عملیات حفر کانال برای ساخت خط لولۀ انتقال آب از برازجان به بوشهر به صورت تصادفی در میان نخلستانهای جبهۀ غربی شهر برازجان کشف شد.
وی با بیان اینکه در همین سال هیأتی به سرپرستی علی اکبر سرفراز اقدام به کاوش در محدودۀ این اثر کرد و موفق به کشف بقایای پایه ستونهای کاخی از دورۀ هخامنشی شد، تصریح کرد: این فرآیند مجدداً در سال ١٣٨٠ به سرپرستی نامبرده تکرار شد و علاوه بر برداشت نهشته های سیلابی که طی سالیان گذشته سطح کاخ را پوشانده بود، محدودۀ کاخ به صورت کامل مورد کاوش قرار گرفت و علاوه بر تالار مرکزی ایوان جانبی آن نیز کشف شد.
ابراهیمی افزود: کار کاوش در محیط پیرامونی این کاخ در جبهه غربی و به فاصله ٥٠٠ متری به عنوان بخشی از فاز دوم پروژه باستان شناختی کاخهای هخامنشی برازجان (B. A. P. A. P.) و با هدف مطالعۀ ساختارهای معماری پیرامون آن، به سرپرستی اینجانب از سر گرفته شد.
وی گفت: در این راستا با استناد به نتایج به دست آمده از بررسی ژئو مغناطیس دو ترانشۀ 10 در 10 متر موسوم به Ch. II و Ch. III در جبهه های شمالغرب و غرب کاخ مورد کاوش قرار گرفت.
ابراهیمی اظهار کرد: طی این فرآیند علاوه بر داده های منقول مانند قطعات سفالین قابل انتصاب به دوره های ساسانی و هخامنشی و قطعه سنگهای تراش خوردۀ مربوط به پایه ستون و شال ستونها، بقایای معماری و آوار از دوره های یاد شده از جمله آجرهای شاخص دورۀ هخامنشی به دست آمد و کاوش ها و مطالعات تکمیلی آن در این محوطه همچنان ادامه دارد.
** تاریخ کشف کاخ هخامنشی سنگ سیاه
ابراهیمی تاکید کرد: کاخ هخامنشی سنگ سیاه در فاصله حدود 9 کیلومتری شمال کاخ چرخاب و فاصله حدود 5 کیلومتری جنوب شرقی از کاخ بردک سیاه در سال 1350 طی بررسی باستان شناسی به سرپرستی علی اکبر سرفراز کشف و توسط اسماعیل یغمایی در سال 1356 کاوش شد.
این باستان شناس افزود: در بررسی های مقدماتی انجام شده در سال 1396 در قالب «پروژه باستان شناختی کاخ های هخامنشی برازجان»، در شعاع کمتر از یک کیلومتری این کاخ، چندین محوطه اقماری احتمالا همزمان با آن شناسایی شد که دو محوطه با عنوان سنگ سیاه ٢ و سنگ سیاه ٣ مورد کاوش قرار گرفت.
ابراهیمی گفت: کاوش در محوطه سنگ سیاه 2 در ترانشه ای به مساحت 50 متر مربع منجر به کشف بقایای آوار و بخشی از دیوار یک سازه خشتی متعلق به دوره هخامنشی همراه با بقایایی از سفال، سنگ ها و اشیای سنگی تراش خورده کامل و نیمه تمام و سایر یافته های فرهنگی شاخص مشابه با دیگر کاخ های مکشوفه از برازجان شده است.
سرپرست هیأت باستان شناسی عنوان کرد: در محوطه سنگ سیاه 3 نیز کاوش در محدوده کوچکی به مساحت 9 متر مربع منجر به کشف بقایای یک کف استقراری و نیز بخشی از سازه ای حرارتی به همراه قطعات سفالین احتمالا متعلق به دوره هخامنشی و فراهخامنشی شده است.
به گفته ابراهیمی کاوش و مطالعه بر روی بقایای این دو محوطه همچنان ادامه دارد.
کاوش های باستان شناسی محیط پیرامونی کاخ های مکشوفه در برازجان (کاخ چرخاب، کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک سیاه ) دشتستان بوشهر با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری همچنان در حال انجام است.
کاخ چرخاب اثری باستانی از دوره هخامنشیان در یک کیلومتری جنوب غرب برازجان و ۶۵ کیلومتری شهر بوشهر است.
کاخ چرخاب از کاخهای زمستانی کوروش بزرگ بوده است و همراه کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک سیاه، کاخهای سه‌گانهٔ هخامنشی این منظقه را تشکیل می‌دهند.
