به گزارش ایران اکونومیست؛ سیدعباس صالحی، در برنامه خود به تبیین وضعیت موجود حوزه فرهنگ و هنر، معرفی رویکردها و دستاوردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت یازدهم، ترسیم تصویر فرهنگ در برنامه دولت دوازدهم، چالش ها و مسائل مهم عرصه های فرهنگی و هنری و پیش بینی رهاورد اجرای برنامه در افق 1400 پرداخته است که بخشهایی از برنامه پیشنهادی به همراه معرفی مختصر وی در این گزارش آمده است:
نام: سید عباس
نام خانوادگی: صالحی ( شناسنامه: صالح شریعتی)
متولد: 1343
محل تولد: مشهد مقدس
** دروس دانشگاهی
ـ کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی (دانشگاه قم)
ـ دکتری کلام اسلامی با گرایش فلسفه دین (دانشگاه قم)
** دروس حوزه ای
ـ 10 سال درس خارج فقه و اصول در قم و مشهد
اساتید: آیات عظام وحید خراسانی، جواد تبریزی، عزالدین زنجانی، میرزا علی فلسفی و ...
ـ دروس علوم عقلی فلسفه اسلامی، در قم و مشهد
اساتید: آیات و اساتید حسن زاده آملی، انصاری شیرازی، جواد آملی، ابراهیمی دینانی و...
** سوابق تدریس
- تدریس دروس مرتبط به فقه و فلسفه و کلام اسلامی در حوزه و دانشگاه از سال 70 تاکنون
- تدریس سطوح حوزه در قم و مشهد (از معالم و اصول فقه تا رسائل و مکاسب و...)
** فعالیت های علمی ـ پژوهشی
- تألیف و ارائه بیش از 50 مقاله در نشریات علمی
- انتشار بیش از 100 مقاله و یادداشت در مطبوعات و رسانه ها
- از همکاران علمی تفسیر راهنما از آغاز تا پایان پروژه (شایان یادآوری است که تفسیر راهنما اثر آیت الله هاشمی رفسنجانی است که ایشان در زندان تدوین کردند و سپس از سالهای 1367 به بعد در مرکز فرهنگ و معارف قرآن تکمیل شد)
- تدوین و نشر 3 اثر علمی
- عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
** فعالیت های مدیریتی ـ علمی
- مدیر مسئول نشریه پژوهشهای فلسفی ـ کلامی نوین
- از مؤسسان و همکاران نخستین نشریه حوزه از سال 62
- سردبیر نشریه حوزه در سال های 65 ـ 67
- مسئول نشریه پژوهشهای قرآنی و عضو هیأت تحریریه آن از سال 1374 تاکنون (این نشریه به صورت فصلنامه منتشر می شود)
- مدیر مسئول نشریه حوزه از سال 82 تاکنون
- مدیر مسئول و سردبیر نشریه پگاه حوزه از سال 78 تا سال 90 ( یادآور می شود که این نشریه به صورت دو هفته نامه منتشر می شد همراه با ویژه نامه هایی که تا مقطع پایان مسئولیت بیش از 300 شماره آن منتشر شده بود)
- عضو هیأت تحریریه نشریه فقه اهل بیت (با مدیر مسئولی آیت الله هاشمی شاهرودی) از آغاز انتشار (سال 76 تاکنون)
- عضو هیأت تحریریه نشریه کاوشی در فقه و از آغاز انتشار (سال 76 تاکنون)
ـ عضو هیأت تحریریه نشریه فقه و قانون (وابسته به مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی)
ـ عضو هیأت مدیریه بنیاد پژوهشهای اسلامی سال 77 ـ 81
ـ عضو هیأت مدیره مؤسسه همشهری سال 85 ـ 86
** فعالیتهای مدیریتی ـ فرهنگی
ـ معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ وا رشاد اسلامی
ـ عضو حقیقی شورای فرهنگ عمومی منصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی
ـ عضو شورای عالی آموزش و پرورش کشور
ـ عضو کمیته اسلام و ایران (از کمیته های شورای عالی انقلاب فرهنگ)
ـ عضو کمیسیون فرهنگی شورای عالی امنیت کشور
- رئیس نمایشگاه بین المللی کتاب تهران دوره های 30 ـ 28
ـ دبیر هیأت نظارت کتاب، منصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی
ـ دبیر کمیته اقوام ایرانی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
ـ عضو هیأت مدیره منصوب مقام معظم رهبری در دفتر تبلیغات اسلامی از 76 تا 81 (دو دوره)
ـ عضو هیأت امنای منصوب مقام معظم رهبری در دفتر تبلیغات اسلامی از سال 81 تاکنون (سه دوره)
ـ مسئول دفتر تبلیغات اسلامی خراسان (سال های 76 ـ 73)
ـ مسئول شورای برنامه ریزی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (سال های 76 ـ 83)
ـ عضو هیأت امنای منصوب مقام معظم رهبری در مؤسسه فرهنگی خراسان از سال 90 تاکنون (و ریاست هیأت امنای یاد شده براساس رأی اعضا)
ـ دبیر و مسئول دبیرخانه هیأت مدیره (و سپس هیأت امنای) دفتر تبلیغات اسلامی از سال 80 تاکنون
تنوع و تکثر دستگاههای فرهنگی، سبب شده است تا بازیابی نقش وزارتخانه مهمی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مهمترین رکن دستگاه اجرایی کشور در حوزه فرهنگ، مبهم و دشوار گردد. تنوع دستگاههای کلان فرهنگی کشور، بر این مسئله گواهی می دهد:
- شورای عالی انقلاب فرهنگی (و شوراهای اقماری متعدد آن)
- سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی
- سازمان تبلیغات اسلامی
- سازمان های فرهنگی حوزوی
- نهادهای فرهنگی دینی (از قبیل آستان های مقدسه، مساجد و....)
- معاونت ها و سازمان های فرهنگی و اجتماعی شهرداری ها
- سازمان ها و موسسات فرهنگی وابسته به نهادهای اجتماعی، اقتصادی و نظامی
- رسانه ها و خبرگزاری های حاکمیتی و عمومی
در چنین فضایی از تکثر دستگاههای فرهنگی و در این مجال اندک تلاش شده است تا ضمن تبیین وضعیت موجود حوزه فرهنگ و هنر، حدود و ثغور تحلیل نقش حاکمیتی این وزارتخانه در قالب نظام اهداف و عرصه ها، اصول و رویکردها و اهم برنامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم معرفی شود.
** تبیین وضع موجود
الف) وضعیت حوزه فرهنگ و هنر
بنابر آنچه در مبانی، اصول و ارزش ها در بخش بعد خواهد آمد، نظام اهداف اعمال حاکمیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به شرح ذیل میتوان احصا نمود :
1- صیانت و تعالی هویت و سبک زندگی اسلامی ایرانی
2- حمایت و تقویت آفرینش های فرهنگی و هنری
3- ارائه نقش پیشتاز و الهام بخش فرهنگی ایران در منطقه و جهان
ب) نگاهی به رویکردها و دستاوردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت یازدهم
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفه سیاستگذاری، برنامه ریزی، هدایت، حمایت و نظارت بر حوزه های قرآن و عترت، فعالیتهای فرهنگی و هنری مساجد، کتاب، چاپ و چاپخانه ها، کتابخانه های عمومی، فیلم و سینما، هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی، موسیقی، مطبوعات، تبلیغات، وقف، امور خیریه، حج و زیارت، روابط فرهنگی بین المللی، رسانه های دیجیتال و بازیهای رایانه ای، توسعه مراکز و فضاهای فرهنگی و هنری و آموزشهای رسمی و غیر رسمی فرهنگی، هنری و رسانه ای را برعهده دارد.
این وزارتخانه برای اجرای درست اهداف، وظایف و اختیارات خود دارای ۶ معاونت (معاونتهای قرآن وعترت (ع)، امور فرهنگی، امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی، امور هنری، حقوقی و امور مجلس و توسعه مدیریت و منابع)، ۷سازمان و موسسه (سازمانهای اوقاف و امور خیریه، حج و زیارت، فرهنگ و ارتباطات اسلامی، خبرگزاری جمهوری اسلامی، امورسینمایی و سمعی و بصری و موسسه های پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات و آموزش عالی علمی کاربردی فرهنگ و هنر) و ۱۷دفتر، ۱۰اداره کل، ۳ مرکز، ۶ دبیرخانه و ۳4 اداره کل استانی در ۳۱ استان کشور است.
دولت یازدهم در شرایطی مستقر شد که رابطه هنرمندان، نهادهای غیردولتی و دولت در پایین ترین سطح از اعتماد قرار داشت و حتی بین نهادها و دستگاه های دولتی و برخی از نهادهای حاکمیتی اختلاف های جدی وجود داشت. برخی از تشکل های صنفی و فرهنگی حوزه فرهنگ محدود شده بودند و مشارکت این نهادها در امور فرهنگی به پایین ترین حد خود رسیده بود. لذا، نخستین گام دولت یازدهم، بازسازی رابطه میان اصحاب فرهنگ و هنر و دولت بود که در این زمینه اقدامات زیر در طول دولت یازدهم انجام گرفت:
- تقویت نقش نهادهای صنفی و فرهنگی در فعالیت های فرهنگی و هنری و رسانه ای
- بازگشایی نهادهای صنفی تعطیل شده و تقویت نهادهای موجود
- مشارکت هنرمندان و سینماگران و اهل قلم و اصحاب فرهنگ و هنر در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های دولتی
- واگذاری بخشی از امور فرهنگی و هنری به نهادهای صنفی و فرهنگی
**برخی دیگر از اقدامات دولت دولت یازدهم:
- گسترش فعالیت های فرهنگی و هنری و رسانه ای در استانها
- تقویت اقتصاد فرهنگ و هنر
- انتشار حمایت ها و یارانه های مطبوعات و خرید کتاب و هزینه های نمایشگاه ها...
- کاهش ممیزی های سلیقه ای
- تکریم اصحاب فرهنگ و هنر
- توجه به مناطق محروم و روستاها
** مبانی، اصول، ارزشها و رویکردها
*مبانی نظری :
تصویر فرهنگ در برنامه دولت دوازدهم:
فرهنگ به مثابه سبک و سلوک همزیستی اجتماعی، روح تمدنهای بشری محسوب می شود که اگرچه ریشه در میراث گذشته دارد امّا نمو و تعالی آن در نقاط تلاقی خلاقیت های زیباشناسانه و مناسبات افراد و گروه های انسانی، صورت پذیرفته و عامل پیشران در پیشرفت و توسعه جوامع است.
- عوامل دخیل در تغییر و تحولات فرهنگ:
تغییر و تحولات فرهنگ با چنان گستره مفهومی و با لحاظ حرکت پرشتاب تحولات اجتماعی در گستره ملی، منطقه ای و جهانی را باید متأثر از سه گروه عمده کنشگران دانست که عبارتند از : کنشگران حاکمیتی، کنشگران مردمی (عمومی و نخبگانی) و کنشگران جهانی و البته عوامل مهم دیگری مانند، فناوری و شرایط جغرافیایی را هم نمی توان در تحولات فرهنگی نادیده انگاشت.
- سیاستگذاری فرهنگی؛ رسالت حاکمیت در تحولات فرهنگ
سیاستگذاری فرهنگی به مثابه فعل حقوقیِ مداخله حاکمیتی در تحولات فرهنگی کشور، از چند ساحت حائز اهمیت است:
1- ساحت ارزشی: صیانت از هویت و ارز شهای فرهنگی در فرآیند تحولات فرهنگی
2- ساحت کنشی : برقراری موازنه میان کنشگران تحولات فرهنگی
3- ساحت روشی: فرآیند کشف مسئله، تدبیر و راهبری کاربست ابزارهای حل مسئله و پایش تحولات فرهنگی
*نظام اهداف و عرصه های فعالیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
براساس مبانی پیشگفته از یک سو و وضعیت مقدورات ساختاری و قوانین جاری از سوی دیگر، نظام اهداف و عرصه های اعمال حاکمیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به شرح ذیل می توان احصا نمود:
اهداف: «صیانت و تعالی هویت و سبک زندگی اسلامی ایرانی»، «حمایت و تقویت آفرینش های فرهنگی و هنری» و «ارائه نقش پیشتاز و الهام آفرین فرهنگی ایران در منطقه و جهان»
*اصول و رویکردها
در تعیین و تدوین اصول و رویکردها، منابع زیر مورد استناد قرار گرفته اند:
1- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
2- رهنمودهای امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری
3- مواضع، دیدگاه های و وعدهای فرهنگی و هنری جناب آقای دکتر حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران
4- چشم انداز بیست ساله کشور و سیاستهای کلی ابلاغی مقام معظم رهبری
5- سند مهندسی فرهنگی (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی)
6- برنامه ششم توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی (مصوب مجلس شورای اسلامی).
**رهآورد اجرای برنامه در افق 1400
انتظار می رود با اجرای این برنامه ها، نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظام سیاستگذاری و راهبری فعالیتهای فرهنگی و هنری کشور ارتقا یافته و با حمایتهای دولت و مجلس شورای اسلامی و با مشارکت اصحاب فرهنگ و هنر، پیامدهای ذیل را شاهد باشیم:
1- اقبال به تولید و مصرف آثار، کالاها و خدمات فرهنگی متناسب با هویت و سبک زندگی اسلامی ایرانی و جلوگیری از گسترش شکافهای اجتماعی
2- افزایش سرمایه گذاری، تولید و مصرف آثار، کالاها و خدمات فرهنگی
3- رونق گفت و گوی همگانی، مستمر و سازنده برای اعتلای اندیشه، فرهنگ و هنر و حل و فصل مشکلات این حوزه ها
4- مشارکت فعال بخش خصوصی در سیاستگذاری برنامه ریزی و فعالیتهای فرهنگی
5- شفافیت، سلامت و عدالت در توزیع یارانه های بخش فرهنگ و هنر و رسانه
6- حضور موثر در مبادلات فرهنگی جهان اسلام و افزایش سهم در بازارهای فرهنگی منطقه ای و بین المللی.
