به گزارش ایران اکونومیست؛ این در حالی است که تاسیس و فعالیت بازارچه های مرزی یکی از شناخته شده ترین روشهای موثر در توسعه مناطق مرزی محسوب می شود.
* بازارچه های دوغارون و باجگیران
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی در این باره گفت: دو بازارچه مرزی دوغارون در مرز این استان با افغانستان و باجگیران در مرز ترکمنستان طی ماهها و سالهای قبل به دلایلی تعطیل بودند.
علی رسولیان افزود: بازارچه باجگیران ایران با بازارچه گودان در ترکمنستان به صورت کاملا مشترک و قرینه با غرفه ها و سطح دسترسی یکسان فعالند و امکانات نسبتا مطلوبی در این بازارچه وجود دارد که آن را در زمره بازارچه های فعال کشور قرار داده است.
وی ادامه داد: اخیرا بازارچه مرزی باجگیران به دلیل بسته شدن مرز از سوی ترکمنستان به منظور انجام پروژه های عمرانی تعطیل شد. این امر افزون بر کاهش عملکرد بازارچه موجب نگرانی مرزنشینان شد زیرا این بازارچه منبع درآمد و ارتزاق عمده مردم آن منطقه است.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی گفت: بازارچه باجگیران اشتغال بسیار مناسبی شامل 60 نفر در قالب غرفه دار، کارگر، مباشر دارد و روزانه بیش از 150 نفر ایرانی و ترکمن در این بازار مبادله کالا انجام می دهند.
وی افزود: ماهیت بازارچه باجگیران به صورت صادراتی و وارداتی است بطوری که در هفت ماه گذشته امسال هزار و 83 تن کالا به ارزش شش میلیون و 400 هزار دلار از آن صادر شده و 17 تن کالا به ارزش 118 هزار دلار نیز از این بازارچه وارد شده است.
رسولیان ادامه داد: حجم صادرات کالا ار بازارچه مرزی باجگیران چند برابر واردات آن است. این میزان واردات به دلیل توافق با ترکمنها برای حفظ منافع دو طرف انجام می شود که میزان آن در سال بسیار ناچیز است.
وی عمده کالاهای صادراتی بازارچه باجگیران را 12 قلم از جمله کفش، منسوجات، فرش و موکت و عمده کالاهای وارداتی آن را مواد اولیه مانند پارچه برشمرد.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی به تسهیلات این بازارچه به ترکمنها نیز اشاره و بیان کرد: در بازارچه باجگیران ترکمنها مجاز هستند شش قلم کالای خاص همراه با معافیت گمرکی در طول سال وارد ایران کنند که میزان آن ناچیز است.
وی در ادامه پیرامون بازارچه مرزی دوغارون در مرز خراسان رضوی با افغانستان نیز گفت: این بازارچه چند سالی به دلیل مشکلات با کشور مقابل تعطیل شد اما مدتی است که دوباره فعال شده و خشنودی مرزنشینان را به همراه داشته است.
او تعداد افراد شاغال در بازارچه دوغارون را 400 نفر ذکر و بیان کرد:
این بازارچه مرزی فقط جنبه صادراتی در حوزه کالاهای نفتی و غیرنفتی دارد.
رسولیان افزود: در این بازارچه کالایی از کشور افغانستان وارد نمی شود در حالی که باید برای حفظ منافع دو طرف، اشتغال مرزنشینان و ثبات امنیت اجازه ورود کالا به بازارچه از سوی افغانستان را داد.
وی ادامه داد: در هفت ماه گذشته امسال 172 هزار تن کالا به ارزش 54 میلیون و 600 هزار دلار از بازارچه دوغارون به افغانستان صادر شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 641 درصد در ارزش و 716 درصد در وزن افزایش داشته است.
او به فعالیت صادرات سوخت در بازارچه دوغارون نیز اشاره و بیان کرد: از کل صادرات امسال در این بازارچه 36 هزار تن به ارزش 10 میلیون دلار مربوط به سوخت می شود که با توجه به مبادله سوخت با قیمت قانونی در آن منطقه، قاچاق سوخت خاتمه یافته است.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی افزود: عمده کالاهای صادراتی در بازارچه دوغارون 90 قلم به جز فرآورده های نفتی و شامل میوه و تره بار، مصالح ساختمانی، مواد غذایی، منسوجات، ظروف و مواد پلاستیکی است.
وی ادامه داد: مزیت عمده بازارچه دوغارون این است که هزینه های صادرات کالا در آن به شدت پایین بوده و امکان تخلیه و بارگیری کالا در داخل بازارچه با نظارت گمرک و مرزبانی مهیا است.
او مشکل عمده بازارچه دوغارون را کمبود امکانات در خصوص محوطه، فضاهای اداری، فضاهای تخلیه و بارگیری کالا ذکر و بیان کرد: درصدد هستیم این وضعیت با اعتباری که امسال به صورت ویژه اختصاص یافت بهبود یابد.
رسولیان همچنین با اشاره به نقش بازارچه های مرزی در توسعه صادرات گفت: در هفت ماه گذشته امسال صادرات کالای غیرنفتی از دو بازارچه دوغارون و باجگیران 173 هزار تن به ارزش 61 میلیون دلار بود که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل در وزن 661 درصد و در ارزش 227 درصد افزایش داشته است.
وی افزود: کل درآمدهای بازارچه های مرزی خراسان رضوی به حساب خزانه کل واریز می شود و برداشتی از آن صورت نمی گیرد.
* تسهیلات برای مرزنشینان خراسان رضوی
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی
پیرامون تسهیلات برای مرزنشینان نیز گفت: عموما در بازارچه ها از نظر قانونی تسهیلاتی زیادی در نظر گرفته نمی شود به جز اینکه نیازی به ماشین کاپیتاژدار که از مرز خارج شود یا الزاما کارت بازرگانی برای صادرات نیست.
وی افزود: همچنین هزینه های دوزبلاغ و عوارض متقابل در بازارچه ها وجود ندارد و امکان تخلیه و بارگیری در محوطه بازارچه برای طرف ایرانی و طرف خارجی مهیاست.
رسولیان ادامه داد: این تسهیلات در مجموع هزینه های کالای صادراتی از بازارچه های مرزی را کاهش می دهد اما برای واردات کالا از بازارچه ها تسهیلاتی زیادی در نظر گرفته نشده است.
وی بر لزوم رویه شدن فرآیند واردات کالا در بازارچه های مرزی و اجتناب از اختصاص بازارچه به صادرات تاکید و بیان کرد: مبادلات کالا موضوعی دو طرفه است و نباید انتظار داشت فقط به کشور مقابل کالا صادر کرد زیرا اگر منافع کشور مقابل تامین نشود صادرات نمی تواند تداوم یابد.
او گفت: هدف در بازارچه های مرزی باید توسعه مبادلات تجاری بین دو کشور و کمک به مرزنشینان دو طرف باشد لذا باید در مرز افغانستان اجازه واردات کالاهای افغانی به ایران را داد و در مقابل تسهیلاتی برای تجار افغان در نظر گرفت همانطور که کشور ترکمنستان در بازارچه باجگیران برای تاجر ایرانی تسهیلاتی شامل حذف عوارض کالا تا 400 دلار در نظر گرفته است.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی افزود: بازارچه را باید در قالب بازارچه دید و نباید آن را فقط یک مرکز صادراتی تلقی کرد.
* لزوم افزایش بازارچه های مرزی در خراسان رضوی
وی همچنین بر لزوم افزایش بازارچه های مرزی برای افزایش اشتغال و تامین امنیت مرز تاکید و بیان کرد: بازارچه باعث رونق منطقه و حذف قاچاق کالا می شود زیرا هر جا مبادله قانونی کالا انجام شود مبادله غیرقانونی حذف می شود.
رسولیان افزود: بازارچه مرزی نقش مهمی در تامین امنیت منطقه دارد زیرا امنیت با اقتصاد تامین می شود، وقتی رفاه مردم تامین باشد امنیت تضمین شده لذا باید اشتغال و رفاه مرزنشینان را جزو محورهای کار قرار داد.
وی بیان کرد: مرزنشین نیاز به شغل دارد و این شغل در بازارچه مرزی با هزینه بسیار اندک قابل تامین است به همین منظور در دو بازارچه مرزی دوغارون و باجگیران کمتر از وسایل الکترونیکی استفاده شده تا اشتغال کارگران و روستاییان در این بازارچه حفظ شود.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی افزود: برای افزایش تعداد بازارچه های مرزی استان پیشنهاداتی به دولتهای افغانستان و ترکمنستان داده شده و بهره مندی مرزنشینان از مزایای بازارچه مورد تاکید قرار گرفته است.
وی ادامه داد: پیشنهاد استانداری خراسان رضوی ایجاد بازارچه مشترک مرزی در خواف، لطف آباد، صالح آباد و سرخس بوده تا مبادله کالا با دستورالعمل مشخص و در یک میزان تعیین شده از سوی دو طرف انجام گیرد و و مرزنشین در آن مکان مشغول کار شود.
او گفت: توافقاتی بین استانداری خراسان رضوی با استانداریهای متناظر در افغانستان وترکمنستان مبنی بر راه اندازی بازارچه های مرزی مشترک بیشتر انجام شده اما تاکنون هیچکدام به مرحله اجرا نرسیده است.
* خراسان رضوی مبدا قاچاق کالا نیست
دبیر کمیسیون برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی نیز پیرامون قاچاق در بازارچه های مرزی گفت: این استان با وجود برخورداری از نوار مرزی مبدا قاچاق کالا نیست بلکه قاچاق کالا از سایر استانها به خراسان رضوی صورت می گیرد.
محمدابراهیم افشاری افزود: در همین چارچوب 80 درصد قاچاق به خراسان رضوی از مسیر جاده انجام می شود و تنها از یک جاده منتهی به خراسان رضوی روزانه 28 هزار دستگاه خودرو عبور می کند لذا کنترل و مبارزه با قاچاق سخت است.
وی ادامه داد: با این وجود میزان قاچاق از مبادی رسمی استان به پنج درصد از کل حجم قاچاق هم نمی رسد لذا باید بیشتر توان معطوف به پیشگیری و مبارزه با باندهای کلان و سازمان یافته شود.
* دو گمرک مکانیزه در بازارچه های مرزی
ناظر گمرکات خراسان رضوی نیز گفت: سه گمرک در مرزهای رسمی سرخس، لطف آباد و باجگیران این استان با کشور ترکمنستان مستقر است. در مرز رسمی دوغارون با افغانستان نیز قدیمی ترین گمرک ایران فعالیت دارد.
مسعود عاطفی افزود: گمرک در هر دو بازارچه مرزی دوغارون و باجگیران مستقر و سامانه جامع امور گمرکی برای به حداقل رسیدن انجام تشریفات گمرکی و مدت زمان توقف کالاها اجرا شده است.
وی ادامه داد: فعالیت گمرک در بازارچه دوغارون بیشتر از بازارچه باجگیران است. گمرک باجگیران به دلیل محدودیتهایی که از سوی کشور ترکمنستان بوجود آمده بود فعالیت کمتری داشت زیرا ترکمنها حدود پنج سال است که در حال تعریض جاده ترانزیتی و ایجاد تاسیسات جدید گمرکی در عشق آباد هستند لذا اخیرا بازارچه باجگیران فعال شده است.
ناظر گمرکات خراسان رضوی گفت: آمارهای مربوط به صادرات در هفت ماه گذشته امسال نشان می دهد فعالیت بازارچه دوغارون بیشتر از فعالیت باجگیران بوده است.
وی افزود: مبادلات مرزی از طریق بازارچه های مرزی باعث افزایش صادرات، امنیت مرزها و کاهش روند مهاجرت از مرز به داخل کشور می شود لذا توسعه بازارچه ها ضروری است.
عاطفی ادامه داد: هیچ محدودیت و ممنوعیتی در سطح گمرکات خراسان رضوی برای صادرات یا واردات کالا به استثناء فرآورده های نفتی که مسئولیت آن خارج از اختیارات این نهاد است، وجود ندارد.
وی گفت: بر اساس اطلاعات گمرک در هفت ماه گذشته امسال 34 میلیون و 575 هزار دلار صادرات غیرنفتی از محل بازارچه های مرزی دوغارون و باجگیران انجام شده است.
ناظر گمرکات خراسان رضوی پیرامون معافیتهای گمرکی واردات کالا در بازارچه باجگیران نیز گفت: گمرک یک نهاد اجرایی حاکمیتی است که اجرای سیاستهای مصوب حوزه تجارت خارجی را برعهده دارد لذا در کم یا زیاد کردن قوانین و مسئولیتها اختیاری ندارد.
