بازار پولساز روزهای آینده

 نتیجه این نظرسنجی نشان می‌دهد در میان بازارهای مالی کشورمان، بورس مقصد نقدینگی‌های جدید خواهد بود که پشتوانه مهمی برای رونق کنونی بازار سهام محسوب می‌شود. امری که تا کنون نیز اتفاق افتاده و از ابتدای دی، حدود 800 میلیارد تومان نقدینگی حقیقی وارد این بازار شده است. در آینده نیز، نه‌تنها بخشی از نقدینگی از سوی سرمایه‌گذاران خارجی وارد این بازار می‌شود، بلکه با کاهش احتمالی نرخ سود بانکی، بخشی از نقدینگی ریسک‌پذیر به سمت این بازار حرکت خواهد کرد. همچنین عمده این فعالان بازار سهام به ادامه‌دار بودن روند احیای بورس اعتقاد دارند و این بازار را آماده عرضه‌های اولیه به منظور گسترش بیشتر می‌دانند. با این حال، نکته قابل‌توجه نیاز به نگاه میان‌مدت برای به ثمر نشستن انتظارات فعالان بورس است که هر دو گروه کارشناسان و معامله‌گران تالار شیشه‌ای بر آن تاکید دارند. از سوی دیگر، رونق واقعی در اقتصاد کشور مهم‌ترین عامل تداوم رونق بورس در این نظرسنجی ارزیابی شده است.

 «یخ‌زدایی در تالار شیشه‌ای»؛ شاید بتوان وصف این روزهای بورس تهران را در همین جمله خلاصه کرد. رکود عمیق و کاهش چشمگیر معاملات بازار سهام که بیش از دو سال بسیاری از سهامداران را از سرمایه‌گذاری در این بازار دلسرد کرده بود، این روزها چهره دیگری از خود نشان داده و به جولانگاه سرمایه‌گذاران بدل شده است. شاهد این مدعا را می‌توان گزارش‌های میدانی پیشین «دنیای اقتصاد» دانست که گویای رغبت کم معامله‌گران و موج بی‌اعتمادی میان سهامداران بود. با این همه روزهای داغ بورس تهران از آغاز اولین ماه زمستان در حالی شروع شد که زمزمه‌های اجرای عملی برجام بیش از گذشته قوت می‌گرفت. روزهایی که همزمان با سیگنال‌های مثبت درخصوص رفع تحریم‌های اقتصادی اوج گرفت و تا کنون رشد بیش از 20 درصدی را برای سهامداران به ارمغان آورده است. به همین بهانه، «دنیای اقتصاد» بار دیگر به میان سهامداران بورسی رفته و به نظرخواهی درخصوص جزئیات بازار سهام با توجه به سیر تحولات کنونی پرداخته است. جامعه آماری این نظر‌سنجی که با طرح 8 سوال در میان 65 سهامدار خرد و 30 کارشناس بازار سهام انجام شده حاوی نکات قابل توجهی است که از آن جمله می‌توان به اجماع نظر سهامداران خرد و کارشناسان درخصوص مشارکت بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی در پروژه‌های پیمانی و سرمایه‌گذاری مستقیم اشاره کرد. همچنین در مباحثی نظیر مسیر کوچ نقدینگی عمده شرکت‌کنندگان دو گروه، بیشترین پتانسیل جذب نقدینگی را در بازار سهام ارزیابی کردند. از دیگر نکات قابل توجه این نظر‌سنجی می‌توان هم‌نوایی کارشناسان و سهامداران خرد درخصوص احیای بورس بعد از دو سال رکود دانست که نشان از چشم‌اندازی نوین به سوی بازار دارد.

تمایل برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور این روزها بیش از گذشته مسجل شده است، در این بین یکی از مواردی که می‌تواند حضور این افراد را در کشور پررنگ کند، جذابیت محل‌های سرمایه‌گذاری مختلف است. «دنیای اقتصاد» با طرح این سوال میزان پتانسیل این موقعیت‌ها را برای جذب سرمایه‌گذاری جویا شده است. آمارها حاکی از آن است که عمده دو گروه شرکت‌کننده در این نظر سنجی پروژه‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری مستقیم را محل ورود سرمایه‌های خارجی دانسته‌اند. اما نکته قابل توجه را می‌توان توجه شرکت‌کنندگان به بازار بدهی دانست. در شرایط کنونی توسعه بازار بدهی یکی از نیازهای مهم اقتصاد کشور است که هر دو گروه به آن دید مثبتی داشته‌اند. بنابراین در صورت رونق در بازار بدهی می‌توان شاهد تعمیق بازار سهام و در نتیجه رونق کلی بازار سرمایه بود. از سوی دیگر دومین سیگنال از آمار پاسخ دهندگان نشان از شناخت بیشتر این بازار میان سرمایه‌گذاران نسبت به قبل دارد که می‌تواند نویدی برای رشد یکی از مهم‌ترین بازارهای کشور در سال‌های آتی باشد.

محمد مهدی عشریه، تحلیلگر بازار سهام: بر اساس پژوهش‌های انجام شده، ایران از نظر وجود ذخایر طبیعی، رشد علم، پیشرفت دانش و... دارای رتبه‌های برتر در خاورمیانه است.استفاده از این منابع و تبدیل آنها به ثروت، تا کنون میسر نشده و شرکای خارجی علاقه شدیدی به ورود در بازار‌های ایران برای سرمایه‌گذاری دارند. در این بین با توجه به رفع تحریم‌های اقتصادی و خروج از رکود بازار سهام ایران، این بازار می‌تواند محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری بازیگران خارجی باشد. بازار سهام ایران در بلند‌مدت می‌تواند یکی از بازارهای سهام جذاب منطقه باشد که همین امر به ورود نقدینگی بیشتر به آن کمک می‌کند.

همایون دارابی، تحلیلگر بازار سرمایه: فرصت‌های آربیتراژی از جمله مهم‌ترین‌ فرصت‌های مالی برای کسب سود بدون ریسک به شمار می‌روند.در حال حاضر به‌رغم کاهش نرخ تورم نرخ سود بانکی ایران بالا است. در این میان، اوراق منتشره با سررسیدهای یکساله و بیشتر، نرخ‌هایی نزدیک به 23 درصد و اوراق خزانه دولت بازدهی برابر 25 درصد را به مشتریان می‌دهد. این در حالی است که نرخ‌های بین‌المللی بانکی در سطح کلان عموما حدود 2 درصد است. اگر اختلاف نرخ تورم داخلی و خارجی سال آینده را 10 درصد در نظر بگیریم نرخ 11 درصد به‌عنوان فرصت آربیتراژ (با کسر ریسک 10درصدی رشد نرخ ارز) فرصتی است که احتمالا از سوی برخی سرمایه‌گذاران جدی گرفته خواهد شد.

مازیار فتحی، کارشناس بازار سهام: به نظر می‌رسد عمده سرمایه‌گذاری که توسط خارجی‌ها در ایران صورت می‌پذیرد به‌صورت مستقیم در بخش واقعی صنعت خواهد بود که بیشتر هدف راه‌اندازی خطوط مونتاژ در صنایع دارد. به‌طوری که بتوانند از زیر ساخت‌های صنعتی که از قدیم وجود دارد بهره ببرند و با آوردن بخشی از تکنولوژی به روز خود به صنایع ما، ایران را به‌عنوان مرکز مونتاژ و بعضا تولید و صادرات منطقه تبدیل کنند. همچنین اجرای پروژه‌های پیمانی نیز در بخش عمرانی و فنی مهندسی حرفه‌ای می‌تواند با توجه به پتانسیل‌های علمی آنها و بهای تمام شده پایین‌تر به واسطه بهره‌وری بالایی که دارند جذاب باشد.

خروج از سیاست‌های انقباضی با توجه به گشایش‌های اقتصادی می‌تواند یکی از محتمل‌ترین سناریو‌های بازار ایران باشد. در این بین پیش‌بینی می‌شود به تدریج با خروج نقدینگی از بانک‌ها بازار‌های دیگر هدف جریان پول کشور باشد. قسمت اعظمی از شرکت‌کنندگان در این نظر‌سنجی، بازار سهام را مقصد جدید ورود این نقدینگی‌ها می‌دانند. این انتظار حاوی پیام مثبتی است مبنی بر آنکه نقدینگی قرار است به سمت بازاری حرکت کند که بیشترین ارتباط را با بخش تولید واقعی و نه سفته‌بازی دارد. این امر بار دیگر تاکید می‌کند که عملکرد بانک مرکزی در سال‌های اخیر به منظور کنترل نقدینگی سرگردان، موفق بوده و انتظار برای ورود به بازارهای سفته‌بازی نظیر ارز، سکه و مسکن نیز میان سرمایه‌گذاران کاهش یافته است.

مهدی افضلیان، کارشناس بازار سهام: در حال حاضر شكاف بین نرخ تورم و نرخ سود بانكی زیاد است و همین موضوع موجب شده كه سرمایه‌گذار قادر به فعالیت در بخش تولید نباشد. در صورتی كه موضوع رونق اقتصادی محقق شود، می‌توان انتظار ورود سرمایه را به بخش تولید داشت. از طرفی همگام با رفع تحریم‌ها در كشور و رفع شدن برخی مشكلات شركت‌ها از جمله فروش و از سمت دیگر كاهش هزینه‌های تامین منابع مالی، می‌تواند چشم‌انداز خوبی را برای بازار سرمایه نیز رقم بزند، در نتیجه امكان ورود نقدینگی در آن بسیار بالا است.

دکتر ولی‌الله نادی‌قمی، مدیرعامل تامین سرمایه نوین: با اجرای برجام به نظر می‌رسد موج ورود نقدینگی به کشور افزایش یابد که اگر این نقدینگی مدیریت نشود مطمئنا بازدهی کوتاه مدت پیدا می‌کند. با توجه به اینکه بازار مسکن در چند سال اخیر در رکود عمیق بوده است، هم‌اکنون و با سیاست کاهش تورم این بازار می‌تواند پتانسیل مطلوبی برای ورود نقدینگی داشته باشد.

همایون دارابی، تحلیلگر بازار سرمایه: به نظر می‌رسد مقصد بعدی کوچ نقدینگی بازار ارز است، به دلیل اینکه کاهش نرخ نفت در بازار جهانی همیشه در اقتصاد ایران به منزله چراغ سبز برای رشد نرخ ارز بوده است. که این‌بار در قالب تک‌نرخی شدن ارز رخ خواهد داد. این امر اگر توام با کاهش نرخ بهره بانکی شود به بازار ارز پالس رشد خواهد داد و از این رو این بازار را به محلی جذاب برای سرمایه‌گذاری بدل می‌کند.

بعد از رکود عمیق بورس تهران که آغاز آن به دی ماه سال 92 باز‌می‌گردد، با رفع مهم‌ترین ریسک بازار سهام یعنی رفع تحریم‌های هسته‌ای، نماگر شاخص توانست شاهد رشد چشمگیر و بازگشت به کانال 70‌هزار واحدی باشد. در این بین، بسیاری از شرکت‌کنندگان از هر دو گروه با نگاهی خوش‌بینانه رفتار جدید شاخص را رفتاری با‌ثبات و به منزله احیای مجدد بورس می‌دانند. این آمار نشان از افزایش امیدواری‌ها به بورس دارد. از سوی دیگر، تعداد معدودی از شرکت‌کنندگان رفتار این روزهای شاخص را هیجانی دانسته و امیدی به تداوم آن در روزهای آتی ندارند.

بهنام بهزادفر، مدیر امور اعضای کانون کارگزاران: در حال حاضر متغیرهای مثبتی در بازار سرمایه در حال شکل‌گیری است، از جمله برداشتن عملی تحریم‌ها، قراردادهای جدید خارجی، برخورد نفت به کف قیمتی، بازگشایی ال‌سی و.... که این موضوعات می‌تواند سوددهی شرکت‌ها را در سال بعد دستخوش تحولات مثبتی کند. به نظر می‌رسد که روند دائما سقوطی گذشته ادامه‌دار نبوده و احیای بازار عملا شروع شده است، اما نباید انتظار رشد مداوم از بازار سرمایه داشت؛ چرا‌که هنوز قیمت نفت و فلزات اساسی و... در کف خود قرار دارد و به نظر می‌رسد که بخشی از بازار سرمایه همگام با همه بازار حرکت نکند.

عباس دهقان، مدیر عملیات کارگزاری مهرآفرین: برای قضاوت قاطعانه زود است، با این حال متغیر حائز اهمیت ارزش معاملات روزانه است. در ماه جاری این متغیر همواره در اکثر روزها بالای 400 میلیارد تومان بوده است. در صورت تداوم و پایداری چنین روندی در میان‌مدت و کاهش نوسانات هیجانی روزانه شاخص، امکان پیدایش ایجاد یک روند مثبت با شیب ملایم خواهد بود.

عرضه‌های اولیه همواره یکی از مواردی است که اختلاف نظر درخصوص زمان اجرای آن بسیار است. با توجه به آمار به دست آمده توسط «دنیای اقتصاد» و پاسخ مثبت اکثر افراد هردو گروه شرکت‌کننده به لزوم عرضه‌های اولیه، می‌توان خوشبین بود که آگاهی‌ها درخصوص مزایای عرضه‌های اولیه در بین سهامداران خرد و کلان افزایش یافته است. اما نکته قابل توجه درخصوص پاسخ منفی 37 درصد کارشناسان نسبت به عرضه‌های اولیه است. با توجه به اینکه یکی از نیازهای بازار برای عدم ایجاد حباب و جذب نقدینگی سرگردان عرضه‌های اولیه و رونق در بازار بدهی است، جای سوال است که عدم پاسخ مثبت کارشناسان به چه دلیل بوده است؟

مازیار فتحی،کارشناس بازار سهام: بازار در شرایط فعلی برای عرضه‌های اولیه پتانسیل بیشتری پیدا کرده است. به این دلیل که با افزایش نسبت P/ E بازار و صنایع، سهامداران عمده و هلدینگ‌ها انگیزه بیشتری برای ورود شرکت‌های زیر مجموعه خود به بازار سرمایه پیدا کرده‌اند. همچنین در بین فعالان بازار انتظارات از بازده عرضه‌های اولیه که در حدود یک سال اخیر از این منظر جذاب نبوده‌اند به مرور و با رونق بازار افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین با افزایش معاملات و ورود نقدینگی جدید به بورس شرکت‌هایی که تازه عرضه اولیه می‌شوند می‌توانند مقصد خوبی برای هدایت و جذب نقدینگی جدید‌الورود تلقی شوند.

محمد داود فصاحت، تحلیلگر بازار سهام: در حال حاضر شرایط بازار به حدی هیجانی است که عرضه‌های اولیه نمی‌تواند تاثیری بر این هیجان و عملکرد داشته باشد و صرفا شرایط مناسبی را برای عرضه‌کننده سهام در قیمت‌های بالاتر فراهم خواهد کرد. که این امر ممکن است در نهایت به ضرر سهامداران جزء و تازه وارد تمام شود.عرضه‌های اولیه اصولا باید در شرایطی صورت پذیرد که بازار خالی از هیجان باشد و روند منطقی طی کند.

بررسی‌های بین‌المللی نشان می‌دهد بازدهی بازار سهام در بلندمدت بین 10 تا 30 درصد بیش از نرخ تورم است. بنابراین، اگر فرض کنیم نرخ تورم سال آینده حدود 10 درصد باشد، بازدهی بین 20 تا 40 درصد می‌تواند منطقی باشد. از این منظر، انتظار کارشناسان از سودآوری در بازار سهام در همین محدوده بود و می‌تواند منطقی باشد. با این حال، حدود 63 درصد از کارشناسان سودآوری بالای 30 درصدی را از این بازار انتظار دارند، موضوعی که نشان می‌دهد با وجود کاهش نرخ تورم، انتظار بخش عمده‌ای از فعالان اقتصادی از سودآوری تعدیل نشده است و افراد همچنان بدون توجه به میزان واقعی سودآوری، سود اسمی مشابه سال‌های گذشته که تورم بالای 20 درصد داشتیم را انتظار دارند.

بهنام بهزاد‌فر: متاسفانه اکثر مردم به سود‌های 100 درصدی و 200 درصدی در بازار سرمایه عادت کرده‌اند. در گذشته تورم کشور نیز رقم بالایی بود و حتی رشد قیمت دلار نیز بسیار جهشی بود و اکثر بازارهای موازی نیز همین مقدار سود می‌دادند. در واقع عملا سرمایه‌گذاری در بورس با سود 100 درصدی صرفا حفظ پول بوده و سرمایه‌گذار سود حقیقی خاصی دریافت نمی‌کرد، در صورتی که نرخ بهره در سال جدید کم شود که زمزمه‌های آن نیز جاری است و در صورت تداوم کاهش نرخ تورم، نرخ سود بین 20 الی 30 درصد رقم منطقی و بالاتر از عرفی خواهد بود که به نظر می‌رسد بورس این رقم را به سرمایه‌گذار خواهد داد.

سلمان نصیر‌زاده، تحلیلگر بازار سهام: انتظار از افزایش بازدهی در بازار سرمایه می‌تواند در فضای اقتصادی همراه شود. به عبارتی بازاری همچون بورس اوراق بهادار زمانی که با کاهش ریسک‌های سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک مواجه شود و رقیبی همچون بازار پول را پیش روی خود نداشته باشد می‌تواند به سرعت به کسب بازدهی بپردازد بنابراین از آنجا که اعتقاد داریم کاهش نرخ سود بانکی به رشد p/ e بازار منتهی خواهد شد و نتیجه رفع تحریم‌ها و رشد اقتصادی به بهبود فضای کسب و کار ختم می‌شود پس 2 فاکتور موثر در p/ eیعنی قیمت سهام و سودشرکت‌ها می‌توانند باهم رشد کرده و بازدهی بالایی را به همراه داشته باشند.

آمارهای دریافتی درخصوص بازه زمانی دریافت بهترین بازدهی حاکی از موج نگاه میان مدت میان کارشناسان و معامله‌گران خرد است،که این می‌تواند مهر تاییدی بر سوال‌های دیگر این پرسش‌نامه باشد. همچنین پاسخ‌های مطرح شده به گونه‌ای است که نشان از اثر رفع تحریم‌ها بر صنایع در میان مدت نیز دارد. از دیگر نکات قابل توجه این پرسشنامه اجماع نظر تقریبی میان دو گروه شرکت‌کننده در هر سه گزینه است که نشان از رویکرد مشترک میان سهامداران خرد و کارشناسان بازار سهام دارد.

همایون دارابی،کارشناس بازار سهام: واقعیت این است که خوش بینی به تحولات پسا برجام قدری بیش از اندازه بوده است. مشکلات پسابرجام همچنان باقی است. در این شرایط شرکت‌ها و بنگاه‌ها احتمالا برای بازگشت به دوران اوج خود به چندین فصل زمان نیاز دارند که همین امر نیز شانس بورس در کوتاه مدت را افزایش می‌دهد.به همین دلیل بازار سهام در میان مدت به دلیل رقابت بازار بانک و ارز می‌تواند بازدهی خیلی بیشتری نسبت به بازارهای دیگر به ثبت برساند.

سلمان نصیرزاده، تحلیلگر بازار سهام: رفع ریسک سیستماتیک مسیر رشد بازار سهام را هموار کرده است از این رو بهبود فضای اقتصادی نیز به افزایش درآمد شرکت‌ها کمک خواهد کرد و در نتیجه بازدهی پایداری را نصیب سرمایه‌گذاران خواهد کرد. از این رو با توجه به پتانسیل بهبود اقتصاد داخلی و انتظار از رشد و بهبود قیمت کالاهای جهانی حداقل در میان مدت انتظارات مثبتی را می‌توان از صنایع و شرکت‌ها داشت.

مهرزاد منتظری،تحلیلگر بازار سهام: رشد اقتصادی طی چند سال آینده می‌تواند بالای 5 درصد باشد. در کنار آن شاهد کاهش سود بانکی خواهیم بود و تورم هم بعید به نظر می‌رسد به بالای 15 درصد برگردد. همچنین می‌توان شاهد برگشت تدریجی قیمت‌های جهانی از سطوح فعلی و تضعیف مدیریت شده ریال در برابر ارزهای خارجی تحت مدیریت دولت باشیم. این شرایط باعث می‌شود دید بلند مدت در بورس بیش از گذشته تقویت شود.

بسیاری بر این باورند که بورس تهران زمان زیادی نیاز دارد تا بتواند از لحاظ بنیادی منجر به احیای شرکت‌ها و صنایع مختلف شود. با وجود اینکه شاخص بازار سهام طی مدت اخیر توانسته رشد قابل‌توجهی داشته باشد، اما همچنان بسیاری از شرکت‌ها در صورت‌های مالی ضعیف بوده و با مشکل کمبود نقدینگی مواجه هستند. نظرسنجی«دنیای اقتصاد» درخصوص زمان احیای بورس حاکی از آن است که عمده سهامداران خرد این زمان را کمتر از یک سال درنظر گرفته‌اند، این در حالی است که کارشناسان بازار سهام این زمان را بین یک تا دوسال می‌دانند. با توجه به پاسخ‌ها در سوال قبل و آمار پایین گزینه آخر که تنها مختص به سهامداران خرد است، به نظر می‌رسد که شرکت‌کنندگان به نگاه میان‌مدت تاکید داشته و پیش‌بینی می‌شود در این بازه زمانی اثرات خوش‌بینی به‌صورت واقعی در بازار نمایان شود.

مازیار فتحی، کارشناس بازار سهام: احیای بورس تهران به معنای افزایش حجم و ارزش معاملات و ورود نقدینگی به بازار سرمایه است؛ به‌طوری که بورس جایگاه واقعی خود را در اقتصاد و در سرمایه‌گذاری افراد حقیقی و حقوقی به‌دست بیاورد. این مساله از ابتدای زمستان سال جاری پس از رکود دو ساله بورس و ریزش سنگین آن آغاز شده.در این صورت سال 95 برای بازار سرمایه بسیار خوب خواهد بود و ادامه این روند در مدت کمتر از 6 ماه می‌تواند تا حد قابل‌قبولی اعتماد را به بازار برگرداند.

مهرزاد منتظری، مدیر تحلیل کارگزاری اقتصاد بیدار: معمولا شاخص بورس با اخبار و انتظارات سهامداران شروع به حرکت می‌کند که اگر این انتظارات برآورده نشود مسیر استراحت در پیش می‌گیرد. پس از اجرای برجام بورس تهران با موتور اخبار پسابرجامی به راه افتاده است. با وجود اینکه یک سال پیش‌رو به هر شکل بهتر از سال 93 و 94 خواهد بود ولی برای مشاهده رونق و افزایش درآمد در صورت‌های مالی شرکت‌ها حداقل باید یک سال انتظار کشید. با این وجود باید توجه کرد که ذات بورس پیشخور کردن است. بنابراین در یک سال آتی موج نوسانات در بورس تهران زیاد خواهد بود.

بهنام بهزاد‌فر، مدیر امور اعضای کانون کارگزاران: اگر هدف سوال برگشت سهامداران قدیمی به بورس و بازگشت اعتماد به مردم باشد طبیعتا بین یک تا دو سال لازم است تا زیان‌های بسیار بدی که در بورس رخ داده در اذهان مردم فراموش و بورس احیا شود. متاسفانه بورس خارج از چارچوب، سرمایه‌داران را طی 2 سال گذشته متحمل زیان کرده است که احیای موضوع نیاز به زمان دارد. اما اگر منظور از احیا برگشت سود به بورس باشد خیلی زود می‌توان به احیای آن امیدوار بود و حتی می‌توان گفت در همین لحظه این موضوع انجام شده است.

همواره در سال‌های اخیر تحریم‌های بین‌المللی به‌عنوان مهم‌ترین خطر اقتصاد کشور مطرح بوده است.تحریم‌ها که به نوعی به‌عنوان سد در مقابل رونق صنایع قرار داشته است، به‌طور مستقیم و غیر مستقیم بر روند بازار سهام تاثیر گذاشت. حال با رفع این مورد،«دنیای اقتصاد» به دنبال اثرگذارترین مولفه بر بازار سهام است. بیشترین خوش‌بینی‌ها در دو گروه شرکت‌کننده درخصوص رونق واقعی اقتصاد است که می‌تواند منجر به جذب سرمایه‌گذار بیشتر و گشایش‌های اقتصادی شود. با این حال آمارها درخصوص نرخ سود بانکی حاکی از این است که کارشناسان معتقدند صرف کاهش نرخ سود بانکی نمی‌تواند بهبود وضعیت بورس را تضمین کند و برای این منظور نیاز به رونق واقعی در اقتصاد است. در واقع، کاهش دستوری نرخ سود صرفا باعث ورود نقدینگی سرگردان به بازارها می‌شود که افت و خیزهای ناپایداری را رقم می‌زند. این در حالی است که معامله‌گران خُرد همچنان تفاوت زیادی میان نرخ سود با رونق واقعی اقتصاد قائل نیستند.

محمد داوود فصاحت، تحلیلگر بازار سهام: برای مشاهده اثرات واقعی پسابرجام ورسیدن به رونق اقتصادی و افزایش سود شرکت‌ها به 6ماه تا یک‌سال زمان نیاز است. تا آن زمان تنها عاملی که می‌تواند رشد نسبی بازار را توجیه کند، افزایش p/ e بازار خواهد بود که لازمه آن کاهش نرخ سود بانکی است.

مهدی افضلیان، کارشناس بازار سهام: بازار سرمایه هم اكنون در حال گذار از یك مرحله حساس است كه در طول دو سال گذشته درگیر آن بوده است، بخش اول آن مربوط به رونق در بخش واقعی اقتصاد است كه با توجه به شرایط پیش رو امكان رسیدن به آن بسیار بالا است و بخش بعدی هم ثبات در قیمت‌های جهانی است، همگام با كاهش قیمت نفت شاهد كاهش قیمت فراوان در بازار كومودیتی‌ها بودیم و از آنجا كه بیشتر شركت‌های بورس تهران همبستگی فراوان با قیمت‌های جهانی دارند كاهش قیمت‌ها، تاثیرات فراوانی را بر سود شركت‌ها خواهد داشت كه با كاهش هزینه‌های جاری و از طرفی افزایش فروش با یافتن بازارهای جدید این كسری را جبران می‌كنند.

دکتر ولی نادی قمی، مدیرعامل تامین سرمایه نوین: قیمت‌های جهانی و رشد اقتصادی جهان تحت تاثیر عوامل متعددی در تغییر است. پیش‌بینی‌هایی که درخصوص شرایط اقتصادی در چین و اروپا وجود دارد حاکی از جو نگرانی درخصوص وقوع یک بحران اقتصادی در این کشور‌ها است. در همین زمینه به نظر می‌رسد قیمت کالا‌ها در دنیا از روند قابل قبولی در آینده برخوردار نباشد و همین امر مسبب افت حرکت صنایع در کشور نیز شود.

در آخرین سوال این نظر‌سنجی «دنیای اقتصاد» نظر شرکت‌کنندگان دو گروه را درخصوص صنایع پرپتانسیل در زمینه بهبود سودآوری جویا شده است. آمارها درخصوص پاسخ سهامداران خرد حاکی از اقبال خوب صنعت خودرو در میان اکثریت افراد این گروه است. صنعت خودرو که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع در پسابرجام مطرح بوده این روزها به یکی از گروه‌های جذاب میان سهامداران بدل شده است، این در حالی است که آمارها حاکی از این است که صنعت خودرو در میان کارشناسان و با توجه به شرایط بنیادی شرکت‌ها با دید منطقی‌تری انتخاب شده است. همچنین شواهد حاکی از آن است که صنعت بانک با توجه به گشایش‌های اعتباری، از توجه ویژه‌ای در هر دو گروه برخوردار است. این صنعت که در میان کارشناسان به‌عنوان اولین انتخاب مطرح است، در میان سهامداران خرد نیز توجه بسیاری از معامله‌گران را به خود جلب کرده است. گروه محصولات دارویی از دیگر گروه‌های قابل توجه این نظر سنجی است که کارشناسان بر پتانسیل بالای آن تاکید داشته‌اند، با این حال این صنعت در میان سهامداران خرد نتوانسته آن‌طور که باید مورد حمایت قرار بگیرد.