امیدها و حاشیه های جشنواره سی و چهارم فیلم فجر

اما فیلم های جشنواره امسال بیشتر در چه حوزه هایی است و چه تصویری از سینمای یکسال آینده ایران ارایه می دهد؟

امروز دوشنبه دوازدهم بهمن همزمان با آغاز دهه فجر، نخستین روز از برگزاری سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر است؛ جشنواره ای که بسیاری از آن به عنوان نمایه ای مهم در عرصه فعالیت های هنری- فرهنگی کشور یاد می کنند و در سال های گذشته با افت و خیزها و چالش های فراوانی همراه بوده است؛ چالش هایی که به باور برخی اهالی سینما به ویژه در 2 دولت قبل، جشنواره فیلم فجر را به جشنواره ای فرمایشی و دولتی تبدیل کرده و به آن رنگ و بوی سیاسی پاشیده بود. امسال اما برگزاری سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر با امیدهای فراوانی همراه است.

در این پیوند، «محمد حیدری» دبیر جشنواره سی و چهارم در دومین نشست مطبوعاتی خود، جشنواره فیلم فجر را جشن مردمی سینمای ایران دانست و گفت که این جشنواره سیاسی نیست. وی افزود: انتخابات در زمان خودش انجام می شود و ما را با سیاست کاری نیست.

نخستین امیدهای مربوط به جشنواره فیلم فجر امسال از زمان معرفی فهرست فیلم سازانی جان گرفت که علاقه مند حضور فیلم هایشان در جشنواره بودند.

شمار بالای فیلم سازان زن در این فهرست و شرکت طیف های متفاوت فکری از «ابوالقاسم طالبی» و «مسعود ده نمکی» گرفته تا «شهرام مکری»، «رضا درمیشیان»، «مجید برزگر»، «مسعود کیمیایی»، «داریوش مهرجویی» و...موجب شکل گرفتن تحلیل هایی مثبت در زمینه دورنمای این دوره از جشنواره فیلم فجر شد.

همچنین اعلام نام فیلم های بخش مسابقه اصلی یا همان «سودای سیمرغ» بر اساس اعلام رای هیات انتخاب سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر مهر تاییدی بر پیش بینی های مثبت در مورد جشنواره امسال زد.

«آبنبات چوبی» به کارگردانی «حسین فرحبخش»، «امکان مینا» به کارگردانی «کمال تبریزی»، «آخرین بار کی سحر را دیدی» به کارگردانی «فرزاد موتمن»، «اژدها وارد می شود» به کارگردانی «مانی حقیقی»، «بادیگارد» به کارگردانی «ابراهیم حاتمی کیا»، «به دنیا آمدن» به کارگردانی «محسن عبدالوهاب»، «بارکد» به کارگردانی «مصطفی کیایی»، «خشم و هیاهو» به کارگردانی «هومن سیدی»، «دختر» به کارگردانی «سید رضا میرکریمی»، «دلبری» به کارگردانی «سید جلال دهقانی اشکذری»، «رسوایی» به کارگردانی «مسعود ده نمکی»، «زاپاس» به کارگردانی «برزو نیک نژاد»، «سیانور» به کارگردانی «بهروز شعیبی»، «عادت نمی کنیم» به کارگردانی «ابراهیم ابراهیمیان»، «کفشهایم کو» به کارگردانی «کیومرث پور احمد»، «لانتوری» به کارگردانی «رضا درمیشیان»، «مالاریا» به کارگردانی «پرویز شهبازی»، «نفس» به کارگردانی «نرگس آبیار»، «نقطه کور» به کارگردانی «مهدی گلستانه»، «نیمه شب اتفاق افتاد» به کارگردانی «تینا پاکروان»، «وارونگی» به کارگردانی «بهنام بهزادی» و «هفت ماهگی» به کارگردانی «هاتف علیمردانی» فیلم های انتخاب شده برای بخش مسابقه سودای سیمرغ هستند.

جوانگرایی و اهمیت دادن به جوانان فیلمساز و خلاقیت های آنان محور دیگری است که مسوولان جشنواره فیلم فجر بارها به آن اشاره کرده اند. در این پیوند، افزون بر حضور 11 فیلم در بخش «نگاه نو» که به رقابت فیلم اولی ها اختصاص دارد، هیات انتخاب جشنواره متشکل از «محمد احسانی»، «شهرام اسدی»، «فریدون جیرانی»، «محمد باقر قهرمانی»، «حسین کرمی»، «علیرضا شجاع نوری» و «رضا مقصودی»، سه فیلم «ابد و یک روز» به کارگردانی «سعید روستایی»، «ایستاده در غبار» به کارگردانی «محمد حسین مهدویان» و« من» به کارگردانی «سهیل بیرقی» را برای حضور در بخش سودای سیمرغ انتخاب کردند.

در بخش نگاه نو جشنواره امسال در کنار سه فیلم نامبرده، فیلم های «لاک قرمز» به کارگردانی «جمال سید حاتمی»، «خماری» به کارگردانی «داریوش غذبانی»، «خانه ای در خیابان 41» به کارگردانی «حمیدرضا قربانی»، « پل خواب» به کارگردانی «اکتای براهنی»، «جشن تولد» به کارگردانی «عباس لاجوردی»، «متولد 65» به کارگردانی «مجید توکلی» و «گیتا» به کارگردانی «مسعود مددی» حضور دارند.

جشنواره فیلم فجرِ امسال از زمان فراخوان تا به امروز که روز آغازین آن است، به مانند سال های پیشین با حاشیه هایی نیز همراه بود. در میان رویدادهای مربوط به جشنواره فیلم فجر امسال، رونمایی از پوستر جشنواره با عکسی از «خسرو شکیبایی» بازیگر فقید سینمای ایران و انصراف «شهاب حسینی» بازیگر پرطرفدار سینما و تلویزیون از سمت مشاور دبیر سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر جز پر حاشیه ترین رویدادها بودند.

در مورد نخست، بسیاری از اهالی سینما از ایده چاپ چهره شکیبایی روی پوستر جشنواره استقبال کردند و آن را کار متفاوتی دانستند. برخی نیز انتقادهایی را مطرح کردند. از جمله «پرویز پرستویی» بازیگر مطرح سینما و تلویزیون در واکنشی به انتقاد از طراحی پوستر این دوره از جشنواره پرداخت و گفت: اگر خسرو زنده بود، چنین لباسی تن اش نمی کرد. روحیات و خصوصیات او را خوب می شناختم. در کویر با او زندگی کردم و در کنار هم شب و روز گذراندیم و مطمئن بودم اگر امروز بود، اجازه نمی داد اینچنین او را نشان دهند.

به باور شماری از ناظران تا اندازه ای می توان به پرستویی حق داد. استفاده از چهره شکیبایی بازیگر محبوب سینما و تلویزیون که هواداران بسیاری در جامعه ایران دارد برای پوستر جشنواره فیلم فجر، اگرچه ایده ای تازه و اتفاقی جدید بود اما به گفته برخی طراحان تا حدی ناشیانه صورت گرفته بود و می توانست از این بهتر باشد.

استعفای حسینی از سمت مشاور دبیر سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر اما بیش از مورد نخست حاشیه ساز شد. گفته می شود کنار گذاشته شدن فیلم «آشغال های دوست داشتنی» که شهاب حسینی به نقش آفرینی در آن پرداخته، دلیل این رویداد بوده است.

به دنبال این اتفاق، حسینی در نامه ای سرگشاده درباره استعفای خود از سمت مشاور جشنواره فیلم فجر اینگونه توضیح داد: پذیرش سمت مشاور دبیر جشنواره سی و چهارم فیلم فجر در خلال مشغله کاری ام، به این دلیل بود که تصور می کردم در این دوره، وجود نگاهی نو و اندیشه ای تازه موجب عدم تکرار اشتباهات گذشته و رفع نواقص دوره های قبل خواهد شد چرا که در دوره های پیشین، وجود نواقص و اشتباهات بود که آن مهم را از ذات جشنواره بودنِ خود دور کرده و عملا آوردگاه حواشی بعضا تاسف بار نموده بود. اما متاسفانه، موضع گیری دبیر جشنواره سی و چهارم فیلم فجر در قبال فیلم آشغال های دوست داشتنی و اطلاق اصطلاحِ معضل به این اثر که با مجوز قانونی وزارت محترم ارشاد ساخته شده و طی چند دوره گذشته در محاق بدبینی و سیاه نگری قرار گرفته، امری قابل تامل بوده و نشانگر بطلان تصورات پیشین بنده است.

این موضع گیری حسینی سبب ساز حاشیه ها و حرف و حدیث های زیادی در خصوص ممیزی ها در جشنواره امسال شد و عده ای را در خصوص فرایند انتخاب های آتی در جشنواره سی و چهارم نگران ساخت. برای قضاوت درست در این زمینه اما باید منتظر سوت پایان جشنواره بود.

سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر از 12 تا 22 بهمن ماه جاری در بخش های «سودای سیمرغ» (بخش اصلی)، «نگاه نو» (مسابقه فیلم اولی ها)، «سینما حقیقت» (مسابقه آثار مستند بلند)، «هنر و تجربه» (به منظور حمایت از فیلم های هنری و تجربی) و بخش مسابقه اطلاع رسانی و تبلیغات برگزار می شود.