فایننشال تایمز: بازارهای جهان در انتظار بازگشت پسته ایران

به نوشته تارنمای این روزنامه، فقط جهان نفت نیست که خود را برای رویارویی با تاثیر بازگشت ایران پس از لغو تحریم ها آماده می کند؛ بازار پسته نیز منتظر ورود سلطان آجیل از ایران است.
بازرگانان بین المللی پسته مشغول رصد اوضاعند و می خواهند ببینند اقدام واشنگتن (لغو تحریم ها) چه اثری روی جریان صادرات پسته ایران می گذارد و آیا پسته ایران به بازار آمریکا راه خواهد یافت؟
آمریکا و ایران که برآورد می شود 70 تا 80 درصد تولید جهانی پسته را در اختیار دارند، بویژه در چند سال گذشته به دلیل افزایش تقاضای جهانی برای این محصول و روند فزاینده استفاده از خوراکی های سالم تر در سراسر دنیا، برای به دست آوردن جایگاه نخست تولید و صدور پسته با هم در رقابت بوده اند.
«چاک نیکولز» رئیس مزرعه «نیکولز» در کالیفرنیا که کار پرورش، تولید و صدور پسته را بر عهده دارد، گفت: پسته ایران از یاد تولیدکنندگان آمریکایی نرفته است.
«محمد ابطحی» معاون رئیس انجمن پسته ایران، گفت: مدیران صنعت ایران مطمئنند صادرات به لطف لغو تحریم ها افزایش می یابد و معاملات آسان تر و کارها روان تر می شود.
وی افزود: پسته ایران بیش از یکصد سال است صادر می شود و در بازار جهانی جایگاهی برای خود پیدا کرده است. پسته ایران، سلطان آجیل جهان است.
ایران که از قرن پنجم پیش از میلاد تولیدکننده پسته بوده است، قصد دارد جایگاه نخست تولید را که در سال 2015 میلادی کسب کرد، دوباره به دست بیاورد.
ایران در سال های 2014 و 2015 میلادی در تولید پسته رکورد زد تا اینکه برای نخستین بار از سال 2008 به بعد، عنوان بزرگ ترین تولیدکننده پسته در جهان را به دست آورد.
از سوی دیگر، در سال 2015 میلادی برداشت پسته در کالیفرنیا که بخش زیادی از پسته آمریکا را تولید می کند، به دلیل آب و هوای نامساعد تقریبا نصف شد و به 275 میلیون پوند رسید که کمترین سطح در تقریبا یک دهه گذشته بود.
هر پوند تقریبا 454 گرم است.
کاهش عرضه سبب افزایش قیمت پسته کالیفرنیا به بیش از پنج دلار در هر پوند شد و به ایران اجازه داد با پیشنهاد تخفیف به خریداران خارجی خود بویژه چین- بزرگ ترین واردکننده پسته در جهان- صادرات خود را افزایش دهد.
«ریچارد ماتوئیان» مدیر اجرایی شرکت پرورش دهندگان پسته در آمریکا، گفت: ایران که پسته خود را 80 سنت تا یک دلار کمتر از آمریکا به چین می فروخت، در سال 2015 میلادی جای کالیفرنیا را گرفت و بزرگ ترین صادرکننده پسته در جهان شد.
وی افزود: ما معتقدیم آمریکا در سال 2016 میلادی عنوان بزرگ ترین تولیدکننده پسته در جهان را پس می گیرد و بازار چین را دوباره به دست می آورد.
اروپا، بازار بزرگ دیگری است که ایران می تواند به لطف رهایی از تحریم ها، آن را هدف قرار دهد. اگرچه پسته مشمول تحریم های اروپا نبود اما محدودیت های بانکی و حمل و نقل با کشتی، تجارت را مشکل کرده بود.
«نیل هاید» یک بازرگان کارکشته پسته که اکنون در شرکت فرآوری بادام زمینی در برزیل کار می کند، گفت: حتی با وجود چالشی به بزرگی تحریم ها نیز پسته ایران به دلیل مزه بی مانند آن در اروپا طرفداران جدی دارد.
مشکل اصلی پسته ایران سطح آفلاتوکسین (نوعی ماده سمی با عامل قارچی) بود که سبب شد بسیاری از خرده فروشان و بسته بندی کنندگان به پسته کالیفرنیا روی آورند.
«کیز بلاکلند» یک بازرگان در شرکت «گلوبال تریدینگ» (Global Trading) سوئیس، گفت: فکر می کنم پسته ایران خوشمزه تر و دلچسب تر است اما سوپرمارکت ها به آسانی به آن روی نمی آورند.
با توجه به افزایش یکنواخت قیمت های پسته آمریکا در هشت سال گذشته، برخی مدیران این صنعت پیش بینی می کنند پسته ایران اگر در بلندمدت نه، در کوتاه مدت به طور حتم بازار پسته کالیفرنیا را تعدیل می کند.
پرسش مهم این است که آیا پسته ایران می تواند راه خود را به آمریکا باز کند؟
حتی پیش از اینکه تحریم های آمریکا اجرا شود، واردات پسته از ایران با تعرفه «ضد دامپینگ» تقریبا 300 درصدی روبرو بود.
ضد دامپینگ، تعرفه حمایتی است که دولت برای کالاهای خارجی دارای قیمت بسیار کمتر از محصول مشابه داخلی، وضع می کند تا واردات آن به تولید داخلی صدمه نزند. تعرفه های ضد دامپینگ آمریکا که از سوی وزارت بازرگانی این کشور تعیین می شود، گاه از 100 درصد نیز بیشتر است.
با لغو تحریم ها، مسئولان بازرگانی آمریکا این مساله را بررسی می کنند که آیا تعرفه کنونی باقی بماند؟
نیکولز گفت: صنعت پسته ما بشدت از جایگاه خود دفاع خواهد کرد.
کارشناسان معتقدند حتی اگر تعرفه ها لغو شود، باز ابهام های بانکی و پرداختی باقی می ماند. اگرچه انواع تحریم ها لغو شده اند اما تحریم های نخستین آمریکا هنوز پابرجاست؛ بدان معنا که تعاملات بازرگانی شهروندان آمریکایی با ایران ممنوع شده است و بانک های آمریکایی نیز نمی توانند تسویه (کلیرینگ) معاملات دلاری در پیوند با ایران را انجام دهند.
کلیرینگ به همه فعالیت هایی اشاره می کند که از زمان تعهد انجام یک معامله تا زمان تسویه حساب کامل باید انجام شود. پس از انجام کلیرینگ، تضمین پرداخت (برای نمونه چک) باید برگردانده شود.
«جان ویتاکر» از شرکت انگلیسی «کلاید»، گفت: مسائل عملی و تاریخی زیادی مانند تسویه معاملات دلاری درباره صدور پسته ایران به آمریکا وجود دارد.
به گفته ابطحی، مقام های ایرانی می دانند تغییر یک شبه امکان پذیر نیست و ملت نباید انتظار یک معجزه را داشته باشد.
یک چالش اصلی پیش روی هر دو رقیب (ایران و آمریکا) این است که آیا تغییر آب و هوا روی بهره وری و دسترسی به آب اثر می گذارد؟
تولید کالیفرنیا در سال 2015 میلادی به دلیل کوتاهی دوره سرما در زمستان گذشته و نیز خشکسالی طولانی کاهش یافت.
خشکسالی طولانی در کالیفرنیا سطح آب های زیرزمینی را در این ایالت کاهش داده است.
پرورش دهندگان پسته در ایران که بیشتر از بخش خصوصی اند و مزرعه های کوچک دارند، نیز از کمبود آب رنج می برند. کمبود آب، هزینه تولید آنها را افزایش داده است.
«حسن طباطبایی» از تولیدکنندگان شاخص پسته در ایران، گفت: مشکل ایران در بخش پسته بیشتر داخلی است نه خارجی.
وی افزود: لغو تحریم ها صد درصد موجب ثبات معاملات می شود اما آنچه بیشتر بر تولید پسته تاثیر دارد، این است که بارش هر سال کمتر می شود.
مدیرکل میوه های سردسیری و نیمه سردسیری وزارت جهاد کشاورزی بتازگی اعلام کرد امسال با وجود افزایش تولید پسته، میزان صادرات 9 ماهه آن، 94 هزار تن با ارزآوری نزدیک به 870 میلیون دلار بود که در همسنجی با رقم صادرات 134 هزار تنی پارسال، کاهش یافت.
پسته ایران به 70 کشور جهان صادر می شود.