سهم ریل در ایران از 20 درصد به 5 درصد کاهش یافته است

برنامه "گفت‌وگوی اقتصادی" با موضوع روند نزولی سهم بخش ریلی در حمل بار و با حضور دکتر علی اصغر اردکانیان مدیر عامل و ریاست هیئت مدیره مهندسین مشاور رم، دکتر محمود رضا کی منش عضو هیئت علمی و مدرس دانشگاه و قائم مقام اسبق راه آهن جمهوری اسلامی ایران، مهندس عباس قربانعلی بیک رئیس هیئت مدیره آذرخش ریل آریا و معاون اسبق برنامه ریزی و امور بین الملل راه آهن جمهوری اسلامی ایران و مهندس بهروز رحمانی معاون دفتر برنامه ریزی و دفتر اقتصاد و حمل و نقل وزارت ره و شهرسازی روانه آنتن شد.
مهندس عباس قربانعلی بیک با اشاره به اهمیت این موضوع و تاکید آن در سیاست های برنامه ششم توسعه گفت: راه آهن بیش از 200 سال پیش با ورود به عرصه، حمل و نقل زمینی را احیا کرد و به صورت طبیعی خیلی سریع توانست سهم زیادی از حمل و نقل های طولانی را به خودش اختصاص دهد.
وی خاطرنشان کرد: به تدریج با آمدن حمل و نقل جاده و هوایی این سهم کمتر شد که طبیعی هم بود. اما با اقداماتی که انجام شد، سهم حمل و نقل ریلی مجددا افزایش یافت که نمونه بارز آن اقداماتی بود که ژاپنی ها 50 سال پیش انجام دادند و با حمل و نقل ریلی سریع توانستند، سهم حمل و نقل ریلی را مجددا بالا ببرند و در دنیا نیز همین روند ادامه پیدا کرد. 
رئیس هیئت مدیره آذرخش ریل آریا به نقش مترو اشاره کرد و بیان داشت: این نقش که بیش از صد سال پیش در شهرها ایجاد شد نیز بسیار تاثیرگذار بوده است و توانست افزایش دهنده این سهم باشد. در حمل و نقل باری نیز اتفاق مهمی در کشور آمریکا افتاد که سهم حمل و نقل ریلی را از حدود 30 درصد طی سه دهه به 43 درصد رساند.
قربانعلی بیک به کشور خودمان اشاره کرد و اظهار داشت: در ایران نیز سهم ریلی خوب بود که با ورود صنایع خودرویی و بعد هوایی این سهم کاهش یافت. این سهم خوب مربوط به اوایل ورود راه آهن است که حدود دهه 20 است ولی اوج آن را می توان در 1335 دانست که در زمینه حمل و نقل مسافر بسیار قابل توجه بود.  
معاون اسبق برنامه ریزی و امور بین الملل راه آهن جمهوری اسلامی ایران افزود: بعد از جنگ به احیای اقتصاد کشور پرداخته شد، اوایل دهه 70 سهم ریلی مان بالای 20 در صد بود. آن زمان شورای الگوی مصرف به ریاست مرحوم دکتر حبیبی سهم با جهت گیری که انجام دادند، قرار شد سهم راه آهن از کل حمل و نقل به 50 درصد افزایش پیدا کند.
وی افزود: سهم 20 درصدی ایران در دهه 70 در سال 86 که مجلس قانون مدیریت سوخت را تصویب کرد، سهم بار در حمل و نقل ریلی در مصوبه مجلس 7.1 درصد اعلام شد که این سهم در انتهای سال 92 به 5 درصد رسیده بود. این شرایط در حالی است که کشور ما از نظر شرایط جغرافیایی و فاصله ها بهترین شرایط را برای حمل و نقل ریلی دارد. 
در ادامه دکتر علی اصغر اردکانیان مدیر عامل و ریاست هیئت مدیره مهندسین مشاور رم گفت: هنگامی که با کامیون بار را حمل و نقل می کنید، بار را در مبدا سوار می کنید و در مقصد پیاده می کنید اما در حمل و نقل ریلی دو حمل و نقل دیگر اضافه می شود. زیرا راه آهن از کنار خانه شما کشیده نشده و باید بار را تا راه آهن برد و سوار کرد و در مقصد در ایستگاه پیاده شود و سوار کامیون شود تا به مقصد اصلی برسد.
وی به نیاز و میل مردم برای رسیدن سریعتر بارها به مقصد اشاره کرد و گفت: نکته دیگری که در حمل و نقل ریلی باید مورد توجه قرار بگیرد، نبود امنیت است! زیرا در ایستگاه ها ممکن است بار دستخوش اتفاقاتی شود.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: البته نباید فراموش کرد که حمل و نقل بار در راه آهن ارزان تر است. اگر بخواهید سفر کنید، بهترین کار این است که از قطار استفاده کنید. البته برای بار زمان خیلی مهم نیست مگر اینکه جنس بار فاسد شدنی باشد. در واقع زمان سفر و ایمنی باری که حمل می شود، در استفاده از راه آهن تاثیر گذار است.  
در ادامه دکتر محمود رضا کی منش با خاطرنشان کردن این مسئله که باید ببینیم مشتری راه آهن در حوزه بار چه کسانی هستند، گفت: در حوزه بار مشتری خصوصی تقریبا نداریم و عمدتاً بارهای انبوه جابجا می شوند و به همین دلیل مشتریان راه آهن اگر نگوییم دولتی هستند، ولی شرکت هایی هستند که خصوصی نیستند مانند ذوب آهن اصفهان یا معادن ذغال سنگ و نفت و امثال آن. 
وی با بیان اینکه این مشتریان راه آهن در حوزه جاده نیز مشتری هستند، اظهار داشت: به عنوان مثال شرکت نفت قصد دارد گازوئیل از محل تولید به محل مصرف ببرد که هم می تواند تانکرها استفاده کند و هم راه آهن.
قائم مقام اسبق راه آهن جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: مشتری چه خصوصی باشد و چه دولتی باشد، به دو عامل مهم توجه می کند؛ نخست در حوزه تعرفه و قیمت ها است. دوم زمان است که در چه مدت زمان بار به مقصد می رسد که این موضوع در حوزه مسافر نیز صدق می کند. البته مسئله قیمت در بخش بار رقابت پذیر است و زمان نیز برای مشتریان عمده که عجله ای ندارند مناسب است.
در ادامه مهندس بهروز رحمانی به آمار حمل در جهان اشاره کرد: در ایران حدود 10 هزار کیلومتر وجود دارد که در دنیا نزدیک به یک میلیون کیلومتر راه آهن وجود دارد و تقریبا یک درصد راه آهن دنیا را داریم.
معاون دفتر برنامه ریزی و دفتر اقتصاد و حمل و نقل وزارت ره و شهرسازی ادامه داد: رتبه ایران در راه آهن 17 جهان است و جایگاه مناسبی داریم. در این زمینه سه کشور هند، چین و آمریکا به تنهایی 75 درصد بار دنیا را حمل می کنند.