چگونه با دیدن دود اگزوز عیب موتور را تشخیص دهیم؟ (+عکس)

برای بعضی از افراد، حال موتور ماشین‌شان ممکن است از حال خودشان برایشان با اهمیت‌تر باشد و با کوچکترین تغییری در صدای موتور و یا شرایط کاری آن، حساس شده و عامل بروز ایراد را با پیگیری تمام دنبال کنند.

 درست است که خودرو، وسیله‌ای شخصی است، اما وجود هرگونه عیب و اختلالی درسیستم‌های عملکردی آن ممکن است باعث به خطر افتادن جان دیگر رانندگان در یک جاده شلوغ شود.

در کار عیب‌یابی، گازهای تولید شده از مانیفولد خروجی سامانه اتومبیل‌ها که در حقیقت محصول احتراق و ترکیب سوخت با هوا است، به عنوان در دسترس‌ترين سيال مورد آزمايش، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. به طور كلي در شرايط غير عادی، ممكن است شما با سه نوع دود متفاوت سفيد، سياه و آبي مواجه شويد، که به زبانی ساده عوامل مهم در ايجاد اين مشكلات را بررسی می کنیم. ضمن اینکه گاهی با توجه به ساختار موتور‌های مختلف ممکن است بروز ایراد در همه آن‌ها دقیقا به یک شکل نباشد و هر خودروساز و هر مدلی از خودرو که تولید می‌شود نقاط ضعف خود را دارد که بسیاری از تعمیرکاران با توجه به دانستن آن‌ها و تجربیات قبلی اقدام به تعویض قطعات می‌کنند.

دود ســـــــفيد
دود سفيدی که هنگام صبح و زماني كه خودرو در شرايط سرد كار می‌کند از اگزوز خارج می‌شود طبيعي است و در حقیقت همان بخارات آبی است که به دلیل پایین بودن دمای موتور به صورت مرطوب دیده می‌شوند و جنس آن‌ها از نوع دود نیست، یکی از محصولات احتراق سالم همان مولکول‌های آب هستند، اما به دلیل دمای بالای محفظه احتراق زمانی که موتور گرم‌تر می‌شود، در همان مسیر خروجی تبخیر می‌شوند و به چشم ما نمی‌آیند .


اما اگر پس از گذشت زمانی از کارکرد موتور، همچنان اين بخارات به صورت ابری و غیر معمول از اگزوز خارج شدند، احتمال وجود خرابي در واشر سرسيلندر اتومبیل شما وجود دارد، البته این مشکل، بد روشن شدن موتور را هم به دنبال دارد و دلیل آن می‌تواند عدم آب بندی مناسب و خوردگی در بین واشر سرسیلندر و سیلندر خودرو باشد که در زمان روشن شدن خودرو مایع سیستم خنک کننده به داخل اتاقک احتراق و به ویژه سر شمع‌ها نفوذ کرده و باعث عدم ترکیب سوخت و هوای مناسب و ایجاد شعله ناقص می‌شود.

دود آبـــــــي
 دود آبی که ممکن است کمی هم متمایل به سیاه باشد. حتي در حد خيلي كم، علامت خوبی نیست. اين ایراد كه معمولا در خودرو‌هايي با كارکرد بالا ديده مي‌شود، بيشتر اوقات به خاطر نشتي روغن در مخلوط سوخت و هوا در اگزوز ظاهر مي‌شود، فقط چند قطره روغن مي‌تواند دود خروجي را به اين رنگ در بياورد.

 اگر روغن سوزي موتور همراه با كم شدن توان موتور به خصوص در سربالايي‌ها و زمانی که اتومبیل تحت بار است، باشد مي‌تواند حاکی از ضعيف شدن رینگ‌های آب‌بندی دور پیستون باشد.

اما به راستي اين روغن‌ريزي از كجا شروع مي‌شود؟ همان‌طور كه مي‌دانيد در موتور خودرو تعداد زيادي واشر آب بندي و اورينگ وجود دارد که وظیفه آن‌ها روغن کاری دیواره سیلندر است و مسوولیت دیگر رینگ‌ها در عین حال جلوگيري از ورود روغن به حریم اتاقک اشتعال سوخت است، اگر ورود اين روغن به محفظه بسيار زياد باشد، جرقه شمع‌ها هم خاموش شده و باعث از دست رفتن احتراق خواهد شد كه در اين صورت شمع‌ها هم بايد تعويض يا تميز شوند.

يكي از نشتي‌هاي شايع، عدم آب بندي در راهنماهاي سوپاپ‌هاي دود و هوا است كه نشانه آن هم قطع شدن روغن سوزی در صورت گاز دادن و شتاب دادن به موتور است با افزایش دور موتور لقی ایجاد شده بین قطعات جبران شده و روغن سوزی کاهش می‌یابد، اما روغن‌سوزی که با کم شدن حجم روغن موتور همراه است،
این مشکل  در موتور‌های دیزلی ممکن است ناشی از خرابی کاسه نمد‌ها و واشر‌ها در توربوشارژر که نوعی افزایش دهنده راندمان حجمی موتور است اتقاق بیفتد، توربو‌ها به دلیل دوران بالایی که در جای خود دارند مجهز به سیستم روغن کاری هستند و با توجه به حضور مستقیم‌شان در مسیر دود‌های خروجی می‌توانند باعث ایجاد دود آبی در اگزوز شوند.

روغن سوزی می‌تواند باعث تجمع هیدروکربن‌های نسوخته در مبدل کاتالیتیکی شود که در اگزوز قرار دارد و وظیفه آن تبدیل گازهای آلاینده به گازهای بی‌ضرر است. محفظه احتراق هم از تجمع روغن‌های سوخته بر روی شمع در امان نخواهد بود و باعث عدم جرقه زنی و کاهش قدرت موتور می‌شود. هم در روغن‌سوزی و هم خام سوزی با تجمع هیدروکرن‌های نسوخته در مسیر‌های تنفسی موتور روبرو هستیم که می‌تواند در اندازه‌گیری مقادیر فیزیکی و شیمیایی توسط حسگرهای خودرو آشفتگی ایجاد کند و باعث تصمیم‌گیری اشتباه توسط ECU یا واحد کنترل الکترونیکی موتور شود.

دود سيــــــاه
از دلايل مهم تولید دود سیاه توسط موتور می‌تواند عدم مخلوط سوخت و هواي صحیح باشد كه يا سوخت در آن بيش از حد است و يا هوا به مقدار كافي وجود ندارد.

مشكلات مختلفي ممكن است در قلب موتور اتفاق افتاده باشد از جمله اين موارد وجود گرفتگي در فيلتر هوا و گذرگاه‌های ورود هوا است و نوعی مقاومت نسبت به ورود هوا به موتور ایجاد می‌کند. بسته به این که موتور شما کاربراتوی باشد و یا انژکتوری نوع عیب‌یابی آن متفاوت است.

درموتور های مجهز به سیستم‌های الکترونیکی، سنسورهايي از قبيل فشار هواي ورودي، جرم هواي ورودي، اكسيژن و دما آب از عوامل تعيين كننده مقدار سوختي هستند كه قرار است توسط انژكتورها در محفظه احتراق تزریق شوند، البته خود انژكتورها هم از دور اورینگ‌های آب بندی پس از کارکرد بالا دچار نشتي شده و ترکیب سوخت و هوا را دچار اختلال کرده و باعث تولید کربن‌های نسوخته و دود سیاه می‌شوند.

اما اگر خودرو كاربراتوري است درصورت تنظيم نبودن مدارهاي شتاب و يا دور آرام و يا دريچه ي ساسات با این حالات روبرو هستیم. در موتور‌های دیزلی قدیمی که مکانیزم پاشش سوخت و رگلاتور در آن‌ها بصورت مکانیکی بودند به راحتی از تنظیم خارج شده و به دلیل فشار بالای تزریق سوخت، نیازمند حساسیت خاصی بودند که در صورت عدم سرویس و فرسودگی بیش از حد، شاهد بروز دود غلیظی در اگزوز آن‌ها بودیم.

دود‌هاي خروجي خودرو از نظر راننده خودرو مي توانند بسيار مهم باشند و هشداري براي تعويض قطعات مصرفي، كه در صورت بي توجهی مي‌توانند تعميرات سنگين‌تري را به دنبال داشته باشند. و امروزه با توجه به وجود تجهیزاتی همچون دستگاه تست پنج گاز سرنخ‌هایی را به ما می‌دهد که با استفاده از آن می‌توان دریافت که چه اتفاقاتی هم اکنون در محفظه احتراق در حال رخ دادن است.

با اندازه‌گیری دقیق مقادیر پنج گاز مهم که محصول احتراق است می‌توانیم هم به کاهش آلودگی هوا کمک کنیم و هم به دردهای خودرو برسیم.
 کم شدن شتاب خودرو، روغن سوزی، خام سوزی، سوختن واشر سرسیلندر و ورود آب به محفظه احتراق، نامنظم بودن جرقه و... از جمله ایراداتی هستند که می‌توان با یک اسکن کامل از دود اگزوز شناسایی و درمان شوند.
همچنین با استفاده از دستگاه دیاگ می‌توان با مشاهده مقادیر به دست آمده توسط سنسورها و به دست گرفتن نبض آن‌ها بسیاری از ایرادات خودرو را یافت.