قرار بود شرایطی برای بخش معدن و صنایع معدنی کشور فراهم شود که بتوان آن را جایگزینی برای صنعت نفت کشور دانست که در این میان نقش صنعت فولاد کشور به عنوان یکی از مهم ترین صنایع معدنی کشور بسیار پررنگ به شمار می‌رفت.
اکنون شرایط این صنایع به گونه‌ای شده که فعالان این عرصه بر این باورند که این شعار قابلیت تحقق ندارد، چراکه بسیاری از واحدهای تولیدی صنایع معدنی و در راس آن‌ها صنعت فولاد کشور درگیر رکود شدیدی هستند و با مشکل مواجه شده‌اند.
صنعت فولاد ایران تحت تاثیر بازار جهانی و مشکلات تولید در کشور و رکود داخلی این روزها بیش از سایر کشورها در رکود عمیقی فرو رفته و به گفته مسئولان امر و فعالان این حوزه در حال حاضر بیش از سه میلیون تن فولاد در انبار واحدهای تولیدی دپو شده است.
این در حالی است که به دلیل کاهش رشد اقتصادی چین، مصرف این محصول در دنیا و تقاضا برای آن کاهش یافته است و خود چین نیز برای صادرات محصولات خود دست به دامپینگ‌های زیادی زده که البته سایر کشورها نیز سعی می‌کنند با وضع تعرفه‌های بالا صنایع خود را از این آسیب در امان نگه دارند.
رکود صنعت فولاد کشور باعث شده که میزان تولید این محصول در کشور ما کاهش پیدا کند و گزارش انجمن جهانی آهن و فولاد نیز این موضوع را تایید می‌کند که بر اساس این گزارش، تولید فولاد ایران در نوامبر ۲۰۱۵ برابر با آبان امسال افت ۱۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته و به ۱.۲۸ میلیون تن رسیده است.
انجمن جهانی آهن و فولاد در جدیدترین گزارش خود از افت 0.9 درصدی تولید فولاد ایران در 11 ماهه سال جاری میلادی خبر داده و گفته است که تولید فولاد ایران که در ماه‌های ژانویه تا نوامبر سال 2014 بالغ بر 14.969 میلیون تن گزارش شده بود، در مدت مشابه سال جاری میلادی به 14.835 میلیون تن کاهش یافته است.
این در حالی است که تولید فولاد در ایران طی سال‌های 2013 و 2014 به ترتیب 6.6 درصد و شش درصد رشد داشته است.
کاهش تولید فولاد ایران در حالی اتفاق افتاده است که تولید این محصول در دنیا نیز با کاهش همراه بوده است؛ به طوری که تولید فولاد جهان در 11 ماهه نخست سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل نیز افت 2.8 درصدی داشته و به 1471 میلیون تن رسیده است.
بر اساس این گزارش در نوامبر 2015 تولید فولاد ایران بالغ بر 1.28 میلیون تن بوده است که این رقم با کاهش 12.2 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. ایران در نوامبر سال گذشته 1.459 میلیون تن فولاد تولید کرده بود.
در عین حال بر اساس برنامه توسعه صنعت فولاد کشور برنامه ریزی شده که ایران ظرفیت تولید فولاد خود را تا سال 2020 به 55 میلیون تن در سال افزایش دهد که البته کارشناسان معتقدند که این رقم رویایی و دست نیافتنی است.
طرح توسعه صنعت فولاد در شرایطی مطرح می‌شود که این صنعت اکنون باید سعی کند خود را از رکود که گرفتارش شده نجات دهد، چراکه در حال حاضر بخش مسکن کشور نیز با رکود مواجه شده و همین امر کاهش مصرف فولاد در کشور را سبب شده است، از سوی دیگر صادرات ایران نیز به اندازه‌ای نیست که بتواند مشکل رکود را حل کند.
در هفته‌های گذشته راه‌حل‌هایی برای بهبود وضعیت این صنعت از سوی رییس هیات عامل ایمیدرو ارائه شد که راه‌اندازی بخش ساخت و ساز، ارائه تسهیلات ارزان قیمت و وضع تعرفه روی واردات فولاد از جمله آن‌ها بود.
مهدی کرباسیان همچنین با اشاره به تهیه بسته‌ای در دولت برای خروج از رکود واحدهای صنعتی بزرگ از جمله واحدهای فولادی گفته بود که دولت باید حمایت ویژه‌ای از صنایع فولاد داشته باشد و خوشبختانه جلسه خوبی حدود دو هفته پیش در ریاست جمهوری برگزار شد و ما نیز در این قضیه فکر می‌کنیم یکی از راه‌های برون‌رفت از این مشکل جدا از به راه افتادن ساخت‌وساز و بسته‌های حمایتی دولت افزایش صادرات است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در حال حاضر بیش از سه میلیون تن فولاد در انبار واحدهای تولیدی انباشته شده است، اظهار کرد: براساس قیمت روز میلیارد‌ها تومان سرمایه شرکت‌های فولادی زمین‌گیر شده و در عین حال رکود بر بازار فولاد حاکم است.
وی در عین حال مدعی شده است که با حمایتی که از سوی دولت انجام گرفته، صادرات فولاد در سال جاری رکورد تاریخی‌اش را خواهد زد و امسال بیش از سه میلیون تن صادرات خواهیم داشت.
کرباسیان با بیان اینکه در صادرات فقط بحث کیفیت مطرح نیست، افزود: قیمت هم در صادرات فولاد مطرح و پیشنهاد ما این است که جایزه صادراتی باید برای همه محصولات صادراتی به ویژه فولاد برقرار شود. از سوی دیگر باید روی واردات برخی ورق‌ها و فولاد‌هایی که به اسم فولاد ممزوج به کشور می‌آید، اما در حقیقت حیله بر قانون است تعرفه بیشتری وضع شود.
البته به نظر می‌رسد که برخی از تولیدکنندگان فولاد، دل خوشی از ایمیدرو ندارند، چراکه احمد دنیانور – عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد – معتقد است که پیشنهاداتی که کرباسیان برای خروج از رکود واحدهای فولادی مطرح کرده برای خروج واحدهای ایمیدرو از بحران است.
وی در این باره به ایسنا گفت: ایمیدرو متولی امر فولاد کشور نیست؛ ایمیدرو یک بنگاه اقتصادی است که شرکت‌های خودش را مدیریت می‌کند و ما انتظار نداریم که این راهکارها به نفع مجموعه‌های بخش خصوصی باشد.
به گفته دنیانور، اگر ایمیدرو واحدهای خود را مجاب به اصل عرضه و تقاضا کند، به یقین واحدهای بخش خصوصی بیشتر بهره‌مند خواهند شد.
این عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد با انتقاد از اینکه کشور متولی امر فولاد ندارد، ادامه داد: در گذشته شرکت ملی فولاد متولی این موضوع بود و با ایجاد ایمیدرو این تصور می‌رفت که این سازمان متولی فولاد شود اما این اتفاق نیفتاد.
وی با بیان اینکه ایجاد راهکار مناسب برای افزایش صادرات، گذاشتن مشوق‌ها و بالا بردن تقاضای بازار می تواند به واحدهای تولیدی کمک کند، اظهارکرد: ژاپن و آمریکا برای حمایت از تولید داخل تعرفه‌های سنگین روی واردات فولاد چین وضع کرده‌اند، در حالی که در ایران تعرفه واردات بین 10 تا 20 درصد است.
دنیانور با اشاره به ارائه تسهیلات کم بهره به واحدهای تولیدی فولاد در برخی کشورها و کمک‌های بلاعوض به این واحدها، گفت: در کشور ما واحدهای تولیدی برای به دست آوردن تسهیلات با سود 30 درصد باید تلاش بسیاری کنندو در نهایت آن هم به نتیجه نرسد.
این تولیدکننده فولاد تاکید کرد که تعرفه وارداتی باید روی محصول نهایی گذاشته شود، نه کالاهای میانی و در این صورت است که می‌توان صنعت فولاد کشور را نجات داد.
وی با بیان اینکه واحدهای تولیدی توانایی تامین نیاز فولاد کشور را دارند، درباره دلیل واردات این محصولات گفت: دلیل اول در محصولاتی بسیار جزئی است که در کشور ما تولید نمی‌شود، اما عمده واردات برای این است که بتوانیم ارزمان را به کشور وارد کنیم؛ یعنی کالاهایی را که فروختیم به دلیل تحریم نمی توانیم پول خود را دریافت کنیم و به جای آن فولاد وارد می‌کنیم.
دنیانور با بیان اینکه کاهش قیمت گندله که مصوبه آن ابلاغ شد اما پس از مدتی لغو شد می توانست در بهبود شرایط فولادی‌ها نقش موثری داشته باشد، اظهارکرد: با توجه به اینکه تولید گندله در اختیار یک گروه خاص است، از کاهش قیمت آن جلوگیری شد.
وی با بیان اینکه پیش بینی صادرات سه میلیون تن فولاد در سال جاری خیلی خوش بینانه است، گفت: بر اساس آمار گمرک تاکنون 800 هزار تن فولاد از کشور صادر شده و اینکه در سال جاری به صادرات سه میلیون برسیم خیلی خوش بینانه است.
با تمام این تفاسیر، مهم‌ترین نکته این است که یکی از پراهمیت‌ترین صنایع کشور در رکودی گرفتار شده که مشخص نیست با توجه به بازار جهانی چه زمانی از آن نجات خواهد یافت، هرچند که لغو تحریم‌ها و ممکن است بتواند تا حدودی این مشکل را حل کند اما بهترین راه برای خروج کوتاه مدت این صنایع از رکود را می‌توان رونق بازار مسکن و افزایش بودجه‌های عمرانی کشور دانست که با توجه به رشد بودجه عمرانی در سال آینده ممکن است کمی وضعیت صنعت فولاد کشور بهتر شود.
