به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، وقتی سال ۱۳۹۰ شمسی از سوی مقام معظم رهبری «جهاد اقتصادی» نام گرفت، انتظار می رفت، در عرصه ساخت و ساز و انجام طرحهای عمرانی انقلابی رخ دهد.
اما گذشت ۱۰ ماه از سال نشان داد، نه تنها جنب و جوش خاصی در عرصه اقتصاد و سرمایه گذاری و ساخت و ساز رخ نداد، بلکه با پدیده «فساد بانکی» اعتماد عمومی مردم به اقتصاد سالم دچار خدشه شد و همچنین «هجوم سرمایه‌های سرگردان به بازار سکه و سپس ارز» نشان از عدم زمینه سازی برای هدایت پولهای سرگردان به سمت تولید و سرمایه گذاری دارد.
هجوم نقدینگی سرگردان به بازار سکه طلا در حالی بود که بانک مرکزی هم از آن اوضاع بدش نمی آمد، به گونه ای که محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی در اظهار نظری گفت: تعداد شعبه های عرضه سکه در بانک ملی را افزایش می دهیم و اگر لازم باشد، حتی در دریانیها (دریان نام روستایی در آذربایجان است که بسیاری از اهالی آن در تهران سوپرمارکت و بقالی دارند) و سوپر مارکتها هم سکه عرضه می کنیم.
سوال این است که مگر سکه چه کالای ضروری است که بر آتش تقاضای آن دمیده و گفته شده در دریانیها هم عرضه می شود.
برخی کارشناسان معتقدند، بازی در افزایش تقاضا در بازار سکه و ارز به خاطر تامین درآمد برای کسری بودجه دولت یا کسری درآمد هدفمندی یارانه‌ها از سوی خود بانک مرکزی طراحی و اجرا می شود و چون مقامهای بانک مرکزی اعلام کرده اند که ذخایر کافی از سکه و ارز در اختیار دارند، اگر بخواهند با عرضه فراوان آن مانع تقاضای سفته بازانه و حباب در قیمت سکه می شوند، اما با کارهایی مانند دستگیری چند دستفروش ارز باعث افزایش شدید نرخ ارز و سکه شدند.
*اوراق مشارکت نماد حضور مردم در اقتصاد و سازندگی
در سال جهاد اقتصادی انتظار می‌رفت، اگر مردم پول کناره دارند، یا دارایی به شکل سکه و مصنوعات طلا دارند، آن را تبدیل به پول نقد کرده و با سرمایه‌گذاری یا خرید اوراق مشارکت در ساخت و ساز سد و نیروگاه یا پالایشگاه و پتروشیمی در کشور سهیم باشند.
خرید اوراق مشارکت از سوی مردم گام عملی در مشارکت در ساخت و ساز مملکت به شمار می‌رود.
*نقدینگی ۳۴۰ هزار میلیارد تومانی سرگردان و رنج پولی تولید کننده
بسیاری از کارشناسان دلیل اقبال مردم به خرید سکه و دلار را افزایش قیمت این کالا و ارز می دانند که آن هم به دلیل پولهای نقد سرگردان دست مردم است که بنابر آمار اعلامی وزیر اقتصاد به ۳۴۰ هزار میلیارد تومان می رسد.
در حالی که بسیاری از تولید کنندگان از کمبود سرمایه در گردش یا نقدینگی برای خرید کالای واسطه‌ای و مواد اولیه تولید رنج می‌برند و مجبور به مراجعه به بازار ربوی هستند.
اگر شرایط کسب و کار به طور طبیعی فراهم بود و تولید کالا و خدمات دارای سود مکفی بود، آنگاه مردم به جای حرص و ولع در خرید سکه و دلار -به غیر از ضرورت و نیاز- به سرمایه گذاری و تولید یا حداقل خرید اوراق مشارکت اقدام می کردند و به این وسیله باعث رونق کسب و کار و تولید در کشور می شدند.
*مردم را سهامدار تولید کنید نه دلال سکه
مردم در کشورهای پیشرفته به این افتخار می کنند که از سهام فلان کارخانه چند سهم در اختیار دارند و به آن میزان در تولید کالا و ساخت و ساز کشور شریک هستند، اما مردم کشور ما به طور سنتی افتخار خود را در داشتن طلای زیاد یا اخیرا دلار و سکه بیشتر می دانند.البته جای شکرش باقی است که سفته بازان به بازار مواد غذایی مانند برنج و سیب زمینی هجوم نیاورده‌اند که غذای مردم در چرخه سوداگری قرار نگرفته است، حال اگر سکه هم گران شد، کالای ضروری نیست.
آنچه از جهاد اقتصادی به ذهن و نظر می رسد، یک نوع تلاش مضاعف و مقدس را گویند که با هدف جلب رضای خداوند و در جهت مقدسی انجام می‌شود که با توجه به مشکلات اقتصادی کنونی و بیکاری جوانان به ویژه دانش آموختگان دانشگاهها، به نظر می‌رسد جهاد اقتصادی ناظر به ایجاد کار و شغل و کارآفرینی در کشور باشد.
پدیده‌هایی مانند فساد اخیر ۳ هزار میلیارد تومانی بانکی و نیز بازار حباب گونه سکه و ارز مانع جدی در راه جهاد اقتصادی به شمار می‌رود.
*صندوق تولید ملی منبع جهاد اقتصادی
یکی از موارد مهم در انجام جهاد اقتصادی در سال جاری، منابع ذخیره شده از فروش انفال عمومی در صندوق توسعه ملی است که البته این صندوق با استقرار ارکان موسس و ارکان هیات عامل به فعالیت پرداخت تسهیلات ارزی برای سرمایه گذاران بخش خصوصی و تعاونی غیر دولتی از کانال اجرایی بانکها پرداخته است.
بر اساس اعلام قربانی مدیرعامل صندوق توسعه ملی پیش بینی می شود تا پایان سال جاری بیش از ۳۰ میلیارد دلار در این صندوق جمع شود که می‌تواند گام مهمی در توسعه سرمایه‌گذاری در کشور به شمار رود.
یکی از مصادیق جهاد اقتصادی کار و تلاش برای سازندگی کشور در شرایط تحریم اقتصادی و یافتن راهی برای مقابله و دور زدن تحریمها است که معنای جهاد را در میدان اقتصادی معنی می‌کند.
از طرفی با دقت در حرکت مقام معظم رهبری در ابتدای سال ۱۳۹۰ و سفر به منطقه گازی مشترک عسلویه در جنوب ایران و سپس اعلام جهاد اقتصادی و تاکید بر این نکته که سرمایه گذاری در میادین مشترک نقت و گازی در کشور باید در سال جهاد اقتصادی در اولویت قرار گیرد.
رستم قاسمی وزیر نفت در این باره در سالگرد هدفمندی یارانه‌ها به خبرنگاران اعلام کرد: هر هفته یک یا دو قرارداد با شرکتهای خصوصی سرمایه گذار در پروژه‌های نفت و گاز بسته می‌شود.
یکی از مصادیق مهم جهاد اقتصادی، تلاش جهاد گونه برای به دست آوردن و دفاع از حق ملت ایران در میادین مشترک نفتی و گازی است که برخی همسایه‌های ایران منابع نفتی و گازی را به سرعت استفاده می‌کنند، در حالی که ایران به علت بی توجهی به سرمایه‌گذاری در این میادین امکان استفاده از سهم خود را پیدا نکرده یا کمتر استفاده کرده بود.
* سود ۵ سکه بیش از درآمد یکسال کشاورز
جهاد اقتصادی با دمیدن به آتش حرص و ولع عده‌ای تازه به دوران رسیده برای خرید سکه و ارز و سود کلان آنی سازگار نیست، در جهاد معنی فداکاری و از خود گذشتن مطرح است، اما در مسابقه خرید سکه و دلار به نیت سود جویی، فقط سود آنی و زودگذر مطرح است و این سوال در ذهن صنعتگر، کشاورز،کارگر و کارآفرین پدید می‌آید که چرا کار و تلاش کنم، وقتی با خرید چند تکه سکه طلا و نگه داشتن به مدت یک ماه چنان سودی به دست می‌آورد که یک کشاورز در یک سال کار و کشت خود به دست نمی‌آورد، دیگر چه انگیزه‌ای برای کارو تلاش دارد.
دولت و مجلس در قانون بودجه ۱۳۹۰ کل کشور زمینه‌های فراوانی پیش بینی کرده که اولا بخش خصوصی بتواند از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کرده و سرمایه‌گذاری کند، ثانیا اجرای طرحهای نیمه تمام عمرانی را با تسهیلات بانکی و حتی با شریک خارجی به اتمام رسانده و یا تملک کند و امکانات فراوانی از احکام درآمد هزینه در بودجه پیش بینی شده که اگر درآمد محقق شد، هزینه اختصاص یابد.
همچنین وجوه اداره شده در دستگاه‌های دولتی و کمکهای یارانه‌ای دولت در هدفمندی یارانه‌ها برای پرداخت سود تسهیلات و دادن تسهیلات ارزان قیمت به تولید و صنعت همه از امکاناتی در بودجه است که برای فعال کردن بخش خصوصی به شمار می‌آید، با این حال فضای سفته بازی و سودای کسب سود آنی و بدون زحمت، انگیزه‌ای برای استفاده از این امکانات مناسب در بودجه برای تولید و کار باقی نمی گذارد.
اگر فرمان ولی فقیه در مورد جهاد اقتصادی عمل می‌شد، کشور در سال جاری تبدیل به کارگاه گسترده از کار و تولید می شد و انگار جامه خاکی رزم در تن رزمندگان جبهه ها تبدیل به جامه کارگری و کارآفرینی شده و سنگر جهاد مقدس دفاع از مرزهای خاکی و آبی کشور به سنگر ایجاد شغل و درآمد و تولید در کارگاه و مزرعه برای جوانان این کشور تبدیل می‌شود.
اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به عنوان آرزوی دست نیافتنی که بالاخره توسط دولت اجرا شد، انتظار می رفت با اصلاح نسبی قیمت حاملهای انرژی و برقراری رقابت واقعی در قیمت کالا و خدمات به خاطر واقعی شدن قیمت حاملهای انرژی و حذف رانت انرژی ارزان، باید زمینه ایجاد رقابت و افزایش بهره‌وری را فراهم می کرد، اما تمام توجه‌ها در اجرای قانون هدفمندی به پرداخت به موقع یارانه نقدی به مردم معطوف شد و بهره وری و واقعی شدن قیمت برای رقابت در تولید و صرفه‌جویی در مصرف انرژی در تولبد و خانوار و نیز کاهش مصرف در کالای انرژی بر به فراموشی سپرده شد.
