اروپا اکنون در جنگ تحریم با روسیه به سر می‌برد و هیچ نشانه‌ای از بهبود روابط دو طرف نیست، یکی از دلایل تمایل اروپا به گسترش روابط با ایران جبران بخشی از آسیب‌های تحریم روسیه است، با آزاد شدن بخشی از دارایی‌های ایران در خارج، می‌توان امیدوار بود بخشی از آن به بهبود شرایط تولید داخل کمک کند.
طی سال‌های گذشته بحران اوکراین نه تنها از نظر سیاسی کشورهای اروپایی را به دو دستگی دچار کرده است که در ادامه مناقشه لفظی روسیه و غرب به شکل گیری جنگ تحریم این کشور با اروپا بدل شد.
اروپا صادرات بسیاری از محصولات به روسیه و همکاری شرکت‌های روس را با اعضای اتحادیه ممنوع کرد و روسیه نیز در مقابل واردات بسیاری از محصولات اروپایی به این کشور را تحریم کرد.
این جنگ تحریم و از دست رفتن بازار برای شرکت های آلمانی،فرانسوی، انگلیسی و بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا در حال حاضر به یک بحران تبدیل شده است و به نظر می رسد ایران می تواند بخشی از این آسیب را با دارا بودن جمعیت 80 میلیونی که بنا به ارزیابی بانک جهانی بازاری بزرگ با درآمد بالاتر از متوسط دارد، جبران کند.
تنها با گذشت پنج روز از امضای توافق‌نامه هسته ای ایران با گروه 5+1، وزیر اقتصاد آلمان در صدر هیئت بزرگ تجاری و صنعتی وارد تهران شد و مذاکراتی را در حوزه های گوناگون و در راستای باز کردن جای پای این کشور در بازار ایران با مقامات ایرانی صورت داد.
بعد از این مقام آلمانی، فرانسه حرکت های دیپلماتیک قابل توجهی را برای بازسازی روابط خود با ایران صورت داد طوری که لوران فابیوس، وزیر امور خارجه این کشور، که همزمان مسئول مبادلات بین المللی فرانسه را نیز بر عهده دارد به ایران سفر کرد و دعوت نامه رئیس جمهوری فرانسه برای سفر رئیس جمهور کشورمان به این کشور را نیز تسلیم مقامات ایرانی کرد.
علی رغم ادعاهای فرانسه مبنی بر سیاسی بودن این سفر اما با توجه به دیدار فابیوس با وزرای نفت، صنعت و راه و شهر سازی ایران می توان به ابعاد اقتصادی زیر سایه این سفر نیز پی برد.
از سوی دیگر مقامات اسپانیا نیز که در حال حاضر در حال دست و پنجه نرم کردن با بحران جدی اقتصادی در کنار بالاترین نرخ بیکاری در سطح اروپا هستند، در حال جمع کردن بند و بساط خود برای سفر به ایران هستند تا بخشی از این سود بازار بزرگ ایران را از آن خود کنند.
از سوی دیگر بخش اقتصادی انگلیس طی روزهای گذشته نسبت به انفعال دولت این کشور در بازگشایی سفارتخانه انگلیس در تهران ابراز ناراحتی کرده‌اند که همین امر از نگاه ویژه تجار انگلیسی به بازار ایران حکایت دارد.
اما چرا بازار ایران برای اروپا مهم است؟ چرا فرانسه که تا حدودی نقش هم‌پیمان و حافظ منافع رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی را در مذاکرات ایفا کرد و سهم قابل توجهی در ایجاد اختلاف و طولانی شدن مذاکرات هسته ای داشت حالا ظاهری دوستانه به خود گرفته است؟
در سال 2011 حجم فروش محصولات شرکت خودروسازی پژو در ایران به 450 هزار دستگاه رسید که فروش قابل قبولی برای این شرکت بحران زده محسوب می‌شود.
شرکت خودرو سازی رنوی فرانسه نیز در کنار صادرات 100 هزار دستگاه انواع محصولات وارداتی خود به بازار خودروی ایران، با پایه گذاری خط مونتاژ خودروی لوگان با نام ایرانی تندر 90 در دو گروه خودروسازی ایران خودرو و پارس خودرو کشور، صادرات قابل توجهی را در کنار کسب سهمی از بازار ایران به دست آورده بود.
از سوی دیگر ناوگان هوایی و حمل و نقل جاده ای ایران در حال حاضر با مشکل فرسودگی نسبی مواجه است که همین امر می‌تواند در صورت پایه‌گذاری روابط خوب با ایران نوید سفارش ده‌ها هواپیمای ایرباس و همچنین هزاران دستگاه خودرو سنگین از سوی ایران را به این کشور بدهد.
تا سال گذشته و قبل از بالاگرفتن اختلاف ایران و دیگر کشورها بر سر موضوع هسته‌ای، کشورهای اروپایی یکه تاز بازار ایران محسوب می‌شدند، نه تنها تولید داخل توان رقابت با محصولات اروپایی را نداشت بلکه بازار چین نیز هنوز به این سطح از بلوغ برای ورود گسترده به دیگر کشورها را پیدا نکرده بود.
در آن دوران شرکت‌های اروپایی در تعامل با ایران دست بالا گرفتند چرا که هم رقبای بین المللی کمی داشتند و هم تولید داخلی ایران ضعیف بود.
اما در شرایط کنونی بسیاری از این شرکت ها در پس بحران های اقتصادی اروپا بخش قابل توجهی از توان خود را از دست داده و در کنار ورود چین به بازارهای اروپا با محصولات مشابه با قیمت بسیار پایین‌تر، شرکت های اروپایی، به دنبال بازارهای جدیدی برای محصولات خود هستند.
با در نظر گرفتن همه این شرایط ، از منظر داخلی، ایران در حال حاضر می تواند با وجود رقبای آسیایی این شرکت‌ها، در تعامل با اروپا اگرچه می‌تواند دست بالا را بگیرد اما در هر صورت در شرایط برابر قرار گیرد، چرا که در کنار یافتن منابع جدید خارجی بخش داخلی ایران نیز طی سال های گذشته انعطاف پذیری بیشتری گرفته و توان خود را افزایش داده است.
از منظر خارجی نیز همانطور که اشاره شد شرکت های اروپایی در پس درگیر شدن با دو بحران مشکلات اقتصادی سال های گذشته در کنار تحریم روسیه حجم قابل توجهی از توان خود را از دست داده اند و در حال حاضر نیازمند بازارهای جدید هستند.
با در نظر گرفتن شرایط فوق به نظر می رسد سیاستگذاران بازار داخلی و واردات باید سیاست یک سر سود گذشته در تجارت با اروپا را کنار گذاشته و شرایط جدیدی را برای ورود اروپای بحران‌زده به بازار ایران تعریف کنند.
از سوی دیگر به نظر می رسد با برنامه ریزی منطقی و مناسب می توان تأثیرات باز شدن اقتصاد ایران را بیش از کشورهای خارجی برای شرکت‌های داخلی ملموس‌تر کرد. با باز شدن دست دولت در بازپس‌گیری بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج، این دارایی‌ها می تواند به جای بازگشتن به کشورهای خارجی به عنوان هزینه واردات، با سرمایه‌گذاری درست در بخش‌های مختلف به شکوفایی بخش‌های داخلی اقتصاد ایران منجر شود.
لازم به ذکر است که نگاه حاکمیتی دولت‌ها در هدایت سمت و سوی حضور شرکت‌های خارجی در اقتصاد داخلی و نحوه تعامل آنها با بازار داخلی در کنار حمایت از تولید بومی در راستای تقویت شاخص رقابت پذیری، بسیار حائز اهمیت است.
