تحلیل «نظام سلامت» ایران؛ از تهدیدها تا فرصت‌ها

به تحلیل راهبردی نظام سلامت ایران (SWOT)، اشاره کرد و گفت: ما در جمهوری اسلامی ایران از نظر زیرساخت‌های سلامت، به ویژه در حوزه پیشگیری، تجربه‌ای کم‌نظیر داریم. شبکه بهداشتی و درمانی (PHC) یکی از نمونه‌های موفق منطقه است و پوشش واکسیناسیون ما در بسیاری از سال‌ها جزو بهترین‌ها بوده است.

وی افزود: از سوی دیگر، وجود نیروی انسانی متخصص و فوق تخصص، از نقاط قوت مهم کشور است. دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران در منطقه جایگاه قابل‌قبولی دارند و این سرمایه انسانی، ستون اصلی نظام سلامت محسوب می‌شود.

عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران، تاکید کرد: در حوزه دارو و تجهیزات نیز، به رغم محدودیت‌ها، خودکفایی مناسب در تولید داروهای ژنریک و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از نقاط اتکای مهم کشور است.

سهرابی، در عین حال به مهم‌ترین نقاط ضعف نظام سلامت، گریز زد و گفت: مهم‌ترین ضعف، عدم توازن بین بودجه پیشگیری و درمان است؛ یعنی ما بیشتر هزینه‌ها را در درمان می‌پردازیم در حالی‌که پیشگیری هزینه بسیار کمتر و اثربخشی بیشتری دارد. همچنین نابرابری در توزیع متخصص بین شهرهای بزرگ و مناطق محروم کشور، همچنان ادامه دارد و باعث فشار مضاعف بر مراکز دولتی شده است.

وی افزود: در حوزه مدیریت منابع نیز تعدد بیمه‌ها و نبود یکپارچگی در نظام پرداخت مشکلاتی ایجاد کرده است. در حوزه دارو و تجهیزات، نبود یک نظام تصمیم‌گیری مبتنی بر HTA (ارزیابی فناوری سلامت) می‌تواند منجر به خریدهای غیرهدفمند و پوشش بیمه‌ای نامتوازن شود.

رئیس کمیسیون دارو و تجهیزات نظام پزشکی، در خصوص فرصت‌های پیش روی کشور در این حوزه، گفت: بخش دارو و تجهیزات کشور، ظرفیت بسیار بزرگی دارد. ما امروز شاهد رشد شرکت‌های دانش‌بنیان هستیم، این شرکت‌ها می‌توانند بخش مهمی از نیاز داخلی را تأمین کرده و حتی به صادرات منطقه‌ای کمک کنند.

سهرابی ادامه داد: از نظر فناورانه، پرونده الکترونیک سلامت، نسخه‌نویسی الکترونیک و سامانه‌های اطلاعاتی فرصتی تاریخی برای شفافیت، مدیریت هزینه‌ها و کاهش خطاهای پزشکی ایجاد کرده‌اند.

وی افزود: در حوزه درمان نیز توسعه پزشکی دیجیتال و گردشگری سلامت می‌تواند در کنار ارتقای کیفیت خدمات، منبع درآمد پایدار برای نظام سلامت کشور باشد.

عضو شورای عالی نظام پزشکی، به مهم‌ترین تهدیدهای حوزه سلامت کشور، اشاره کرد و گفت: تهدید اول، رشد بی‌سابقه بیماری‌های غیرواگیر است؛ دیابت، چاقی، بیماری‌های قلبی و سرطان‌ها روزبه‌روز در حال افزایش هستند. تهدید دوم، تحریم‌ها و نوسانات ارزی است که تأمین دارو و تجهیزات را دشوار می‌کند و گاهی باعث افزایش هزینه‌های بیماران می‌شود. همچنین انتشار گسترده اطلاعات غلط در فضای مجازی و فیک نیوزها و انتشار اخبار زرد خصوصاً شبه علم، اعتماد عمومی را تحت‌تأثیر قرار داده و به سلامت مردم آسیب می‌زند.

سهرابی اظهار داشت: در حوزه درمان نیز مهاجرت متخصصان یک چالش جدی است که باید با اصلاح نظام پرداخت، ایجاد انگیزه و تأمین امنیت شغلی مدیریت شود.

وی در واکنش به راهبرد اصلی برای بهبود وضعیت موجود، گفت: راه‌حل، نگاه یکپارچه، بین‌بخشی و مبتنی بر داده است. باید سهم پیشگیری را افزایش دهیم، نظام بیمه را یکپارچه کنیم، داده‌های سلامت را برای سیاست‌گذاری فعال کنیم، از تولید داخلی دارو و تجهیزات با قدرت حمایت کنیم، و برای نگهداشت نیروهای متخصص در داخل کشور، برنامه‌ریزی پایدار داشته باشیم.

سهرابی تاکید کرد: نظام سلامت ایران ظرفیت جهش دارد؛ اگر تصمیم‌گیری علمی، شفافیت اطلاعات و هماهنگی بین دستگاه‌ها تقویت شود، بسیاری از چالش‌ها قابل مدیریت است.

وی در پایان گفت: سلامت مردم سرمایه ملی است، باید همه دستگاه‌های تصمیم ساز و تصمیم گیر، همگرایی و همکاری لازم را داشته باشند. نه فقط وزارت بهداشت را به عنوان اولویت نخست در نظر بگیرند. آینده سلامت کشور وابسته به تصمیماتی است که امروز می‌گیریم.