به گزارش ایران اکونومیست به نقل از اخباربانک، این اقدام در حالی انجام می‌شود که ایران با نرخ تورم بالا، کاهش ارزش ریال و مشکلات ساختاری در اقتصاد دست به گریبان است. پرسش اصلی این است: آیا حذف صفر از پول ملی، راه‌حلی مؤثر برای بهبود وضعیت اقتصادی است یا صرفاً اقدامی با آثار روانی؟
سابقه تاریخی در ایران و سایر کشورها
ایران نخستین بار در دهه ۱۳۷۰ خورشیدی (دهه ۱۹۹۰ میلادی) به صورت جدی به حذف صفر فکر کرد، اما هیچ‌گاه به مرحله اجرا نرسید. اکنون، با مصوبه مجلس، قرار است چهار صفر از اسکناس‌ها حذف و واحد پول رسمی کشور از «ریال» به «تومان» تغییر یابد، به طوری که هر تومان جدید معادل ۱۰٬۰۰۰ ریال قدیم باشد.
در سطح جهانی، کشورهای مختلفی دست به چنین اقدامی زده‌اند. از جمله ترکیه (2005)شش صفر از پول ملی حذف شد. این اصلاح با موفقیت نسبی همراه بود، زیرا ترکیه پیش‌تر اقدامات اصلاحی اقتصادی گسترده‌ای انجام داده بود.برزیل، زیمبابوه و آرژانتین نیز بارها صفرهایی از پول خود حذف کرده‌اند، اما در برخی موارد به دلیل تداوم تورم، اصلاحات ناکام مانده است و نیاز به حذف مجدد صفرها پیش آمده است.
دلایل و اهداف حذف صفر
سادگی در محاسبات مالی و حسابداری
کاهش هزینه چاپ و توزیع اسکناس
بهبود وجهه ظاهری پول ملی در مبادلات داخلی و خارجی
افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی (جنبه روانی)
اما کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که حذف صفر به تنهایی نمی‌تواند تورم را مهار کند یا ارزش پول را تثبیت نماید. اگر سیاست‌های اقتصادی اصلاح نشوند، ساختار تولید بهبود نیابد و کسری بودجه دولت ادامه یابد، حذف صفر تنها به منزله «تغییر صورت مسئله» تلقی خواهد شد.
آثار روانی و فنی
یکی از مهم‌ترین آثار حذف صفر، تأثیر روانی بر افکار عمومی است. کاهش تعداد صفرها می‌تواند به ظاهر قدرت خرید را بیشتر نشان دهد و در کوتاه‌مدت احساس ثبات ایجاد کند. همچنین برای مبادلات روزمره و سیستم‌های حسابداری، واحد پولی ساده‌تر می‌شود.
اما در بعد فنی، این تغییر نیاز به بازنگری در سامانه‌های بانکی، نرم‌افزارهای مالی، آموزش عمومی، بازطراحی اسکناس‌ها و سکه‌ها، و حتی تابلوهای قیمت‌گذاری دارد. برآوردها نشان می‌دهد اجرای کامل این طرح می‌تواند سال‌ها به طول انجامد و هزینه‌بر باشد.
الزامات موفقیت
*تورم مهار شود و به سطحی پایدار برسد
*اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی دولت تقویت شود
*اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف به مردم صورت گیرد
*هم‌زمان با اصلاحات پولی، اصلاحات ساختاری اقتصادی نیز انجام شود
حذف صفر از پول ملی می‌تواند گامی در جهت اصلاحات مالی و نظام پولی کشور باشد، اما این اقدام باید در قالب یک بسته جامع اقتصادی و با در نظر گرفتن همه جوانب فنی، روانی و ساختاری انجام شود. تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد که اگر این اصلاح بدون کنترل تورم و بهبود زیرساخت‌های اقتصادی انجام شود، ممکن است نه‌تنها بی‌اثر باشد، بلکه حتی اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی را کاهش دهد.