به گزارش ایران اکونومیست؛ در عصر بحران‌های اقلیمی و فشار فزاینده بر منابع آب، بهره‌گیری از ابزارهای نوین فناورانه برای مدیریت دقیق، مستمر و آینده‌نگر منابع آبی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. سامانه هوشمند مشاهدات ماهواره‌ای (سهم) که توسط شرکت دانش‌بنیان تیزنگر توسعه یافته، بستری پیشرفته برای پایش و تحلیل ماهواره‌ای سدها و منابع آبی کشور فراهم کرده است.

در یکی از پروژه‌های مهم این سامانه، وضعیت ۱۲ سد مهم ایران در بازه‌ هشت‌ساله از سال ۱۳۹۶ تا ابتدای خرداد ۱۴۰۴ به‌صورت مستمر و ماهواره‌ای مورد پایش قرار گرفته است. این پایش شامل بررسی دقیق تغییرات سطح آب سدها، روندهای کاهشی یا افزایشی منابع ذخیره شده و تحلیل مقایسه‌ای در بازه‌های زمانی مختلف بوده است. نتایج حاصل از این پایش مستند، نقش مهمی در تصمیم‌گیری هوشمندانه برای مدیریت منابع آبی کشور ایفا می‌کند.

چرا پایش ماهواره‌ای سدها اهمیت دارد؟

مدیریت بهینه سدها و مخازن آبی، نیازمند اطلاعات دقیق، به‌روز و قابل اتکا درباره میزان ذخیره آب، روند کاهش یا افزایش سطح آب، و تحلیل دوره‌ای تغییرات است. سامانه سهم با پردازش داده‌های ماهواره‌ای چندسازه‌ای و الگوریتم‌های اختصاصی، امکان پایش مداوم و بدون وابستگی به حضور فیزیکی را فراهم می‌سازد. این مزیت‌ها به ویژه در مناطق دورافتاده یا دارای محدودیت‌های دسترسی، بسیار حیاتی هستند.

توانمندی‌های کلیدی سامانه سهم در پایش سدها:

اندازه‌گیری دقیق سطح آب مخازن سدها به صورت سری زمانی و در بازه‌های دلخواه (ماهیانه، فصلی، سالانه)

برآورد تغییرات حجمی و درصد افت یا افزایش ذخایر آبی سدها

مقایسه چندساله‌ی الگوهای تغییرات سدها با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-۱, Sentinel-۲, Landsat و سایر منابع معتبر

ارائه خروجی‌های گرافیکی، تحلیلی و قابل ارائه به مدیران ارشد

امکان پیش‌بینی روند آینده سطح آب سدها با استفاده از تحلیل سری زمانی و هوش مصنوعی

پایش هم‌زمان ده‌ها سد در مقیاس کشوری بدون نیاز به حضور میدانی یا وابستگی به داده‌های محدود محلی

کاربردهای سامانه سهم برای سازمان‌ها و نهادهای اجرایی:

وزارت نیرو و شرکت‌های آب منطقه‌ای: برای پایش سدها، برنامه‌ریزی تخصیص منابع، و واکنش به کاهش ذخایر آبی

سازمان مدیریت بحران کشور: برای ارزیابی ریسک خشکسالی یا سرریز سدها در زمان‌های بحرانی

سازمان حفاظت محیط زیست: برای بررسی اثرات زیست‌محیطی کاهش منابع آبی سدها بر تالاب‌ها و اکوسیستم‌های پیرامونی

پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی: به عنوان یک بستر داده‌ای برای مطالعات اقلیمی، آب‌شناسی و مدل‌سازی منابع آب

صنایع بزرگ و کشاورزی وابسته به سدها: جهت ارزیابی پایداری منابع تأمین آب و برنامه‌ریزی بلندمدت

یک گام جلوتر با تحلیل هوشمند داده‌های ماهواره‌ای

برخلاف روش‌های سنتی مبتنی بر بازدید میدانی یا ایستگاه‌های محلی، سامانه سهم با تحلیل ماهواره‌ای، اطلاعات را در سطح ملی و بدون وقفه ارائه می‌دهد. این فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی، به مسئولین امکان می‌دهد تا با بینش دقیق‌تری نسبت به آینده منابع آبی تصمیم‌گیری کنند.

سامانه سهم، ابزار هوشمند مدیریت منابع طبیعی ایران

سامانه سهم نه تنها برای پایش سدها، بلکه در حوزه‌های گسترده‌ای مانند پایش خشکسالی، تشخیص آتش‌سوزی جنگل‌ها، تغییرات کاربری زمین، کیفیت هوا، لکه‌های نفتی در دریا، و ارزیابی پوشش گیاهی کشاورزی نیز قابل بهره‌برداری است.

شرکت تیزنگر آمادگی دارد تا با ارائه نسخه‌های اختصاصی و خدمات مشاوره‌ای، این سامانه را در اختیار نهادهای مدیریتی، عمرانی، زیست‌محیطی و پژوهشی کشور قرار دهد.