به گزارش ایران اکونومیست؛ در حالی‌که بحران کم‌آبی در تهران در حال تبدیل شدن به یکی از چالش‌های اساسی در حوزه منابع طبیعی است، دولت طرح‌هایی نظیر انتقال آب از سد طالقان و منابع آزاد کرج به تهران را در دستور کار قرار داده است. این در حالی‌ست که بسیاری از کارشناسان حوزه آب و محیط زیست هشدار می‌دهند که چنین راهکارهایی، پرهزینه و موقتی هستند و در درازمدت موجب تخریب بیشتر منابع، افزایش هزینه‌های ملی و افزایش نابرابری در توزیع آب خواهند شد.
احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران، با اشاره به مخاطرات طرح انتقال آب از طالقان به تهران، گفت: انتقال آب از سد طالقان شاید در کوتاه‌مدت بخشی از مشکل کمبود آب تهران را پوشش دهد، اما بدون شک موجب بروز نارضایتی در میان جوامعی خواهد شد که پیش از این از آب این حوزه بهره‌مند بودند. این طرح‌ها نه‌تنها راه‌حل دائمی نیستند، بلکه نوعی مُسکن موقتی محسوب می‌شوند که می‌توانند به بروز حساسیت‌های اجتماعی و حتی تغییرات اقلیمی دامن بزنند.
هم‌زمان، فعالان محیط زیست بر این باورند که بحران آب تهران، تنها با پروژه‌های سازه‌ای قابل حل نیست و نیاز به بازنگری بنیادین در سیاست‌گذاری توسعه شهری دارد.
محمد درویش، کارشناس حوزه محیط زیست در گفت‌و گو با ایسکانیوز درباره این بحران هشدارداده و تاکید کرد: راهکار مقابله با کم‌آبی در تهران این است که عدالت را در چیدمان توسعه تهران رعایت کنیم. فاجعه کم‌آبی تهران یک ساله ایجاد نشده که بتوان به سرعت مشکل را حل کرد.
وی در ادامه توضیح داد: یکی از راهکارها این است که در راستای برنامه‌ای بلند مدت پایتخت سیاسی را از تهران بیرون ببریم. از طرفی می‌توان تسهیلاتی را در شهرهای دیگر ایجاد کرد که جمعیت تنها در تهران متمرکز نشوند. اگر بهترین دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مناطق فرهنگی فقط در تهران نباشند، جمعیت هم در تهران متمرکز نمی‌شود.
تجربه‌های قبلی انتقال آب از استان‌ها به خوبی نشانگر ناکارآمدی این طرح است. برای نمونه طرح انتقال آب از اصفهان به یزد با وجود سرمایه گذاری کلان به دلیل کاهش آب نه تنها در اصفهان اعتراضات شدید مردمی را در اصفهان در پی داشت بلکه استان‌های یزد و چهارمحال و بختیاری را نیز درگیر چالش کرد. از سوی دیگر طرح انتقال آب از دریای خزر به سمنان نیز با هشدار کارشناسان محیط زیست روبه رو شد. کارشناسان معتقدند این طرح باعث تخریب جنگل‌های هیرکانی و آسیب به توازن بوم شناختی در خزر می‌شود. این نمونه‌ها به وضوح نشان می‌دهند که مسیر انتقال آب اگر بدون ارزیابی دقیق زیست محیطی انجام شود باعث بروز مشکلات و بحران‌های جدی‌تر خواهد بود.
حمید سینی‌ساز کارشناس حوزه آب، در گفت‌وگو با ایسکانیوز، عنوان کرد: بحران آب بحرانی نیست که به یکباره به وجود آمده باشد. سال‌هاست که کارشناسان بر لزوم کنار گذاشتن مدیریت سطحی و حرکت به‌سوی مدیریت منابع آب زیرزمینی تأکید دارند، اما وزارت نیرو به‌دلایل اقتصادی، همچنان اولویت را به پروژه‌های پرهزینه ساخت سدها، تونل‌ها و انتقال آب داده است.
وی در ادامه با انتقاد از اولویت دهی به طرح‌های موقتی و پرهزینه افزود: این پروژه‌ها به دلیل امکان تأمین درآمد از فروش آب سطحی، همواره جذاب‌تر از پروژه‌های غیرسازه‌ای و اکولوژیکی بوده‌اند. در حالی که با هزینه‌ای بسیار کمتر، می‌توان از طریق تقویت پوشش گیاهی، ظرفیت ذخیره‌سازی آب در خاک را افزایش داد و از تبخیر جلوگیری کرد. در نتیجه، آب به‌جای بخار شدن یا جاری شدن، وارد سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود و در فصل گرم، پاسخگوی نیاز آبی کشور خواهد بود. اما این نوع نگاه، با اولویت‌های فعلی وزارت نیرو همخوانی ندارد.
با نگاهی دقیق به وضعیت فعلی بحران آب در تهران و تجربه‌های مشابه در کشور، روشن است که مسیرهای فعلی همچون انتقال آب و سدسازی، نه‌تنها پاسخگوی نیازهای بلندمدت نیستند، بلکه خود به تشدید بحران‌های زیست‌محیطی و اجتماعی دامن زده‌اند. این اقدامات، راه‌حل نیستند؛ بلکه در بسیاری موارد، به تخریب منابع طبیعی، آسیب به طبیعت و گسترش نارضایتی انجامیده‌اند. طبیعت ایران دیگر توان تحمل سیاست‌های مداخله‌گرانه، پرهزینه و مقطعی را ندارد. راه برون‌رفت از این وضعیت، نه در جابه‌جایی آب بلکه در تغییر نگاه به مدیریت منابع و اصلاح الگوی توسعه شهری است؛ راهکارهایی که که همسو با طبیعت باشند بتوانند بدون هزینه‌های گزاف و تخریب محیط زیست، پایداری منابع آب کشور را تضمین کنند. زمان آن رسیده است که به جای جنگیدن با طبیعت، در هماهنگی با آن حرکت کنیم.
منبع: ایسکانیوز