اعتبار با انتساب به رسانه‌های خارجی؛ بلومبرگ فارسی و CNN فارسی، واقعی یا گمراه‌کننده؟

با افزایش توجه کاربران مجازی و تمرکز آنها بر محتوای آنها در بسترهای اجتماعی، روز به روز انتشار محتوای جعلی و بروز رسانه‌های فیک گسترده می‌شود؛ اما یکی از بسترهایی که زمینه باورپذیری اخبار نادرست را فراهم می‌کند، انتساب بی پایه برخی رسانه ها به رسانه های معتبر است؛ چیزی که شاید بتوان آن را «رسانه جعلی» توصیف کرد. این روش در تولید کالاها هم مرسوم است و در مواردی، کارخانه های متفرقه برای این که جنس خود را به مشتری بفروشند، آرم و برند مشهور و معتبری را بر جنس خود می زنند و مشتریان را فریب می دهند. این شیوه فروش جنس «فیک» به ویژه در مناطقی که نطارت مناسب وجود ندارد مرسوم است و حالا این روش به عرصه خبررسانی نیز منتقل شده است.

البته این که رسانه ای اعتبار غیرواقعی برای خود درست کند، لزوما به معنای جعلی بودن اخبار آن نیست. اما اولا نوعی سوء استفاده و گمراه کننده است و ثانیا در بزنگاه‌ها می تواند بستر انتشار اخبار جعلی باشد.

در این گزارش دو رسانه نسبتا فعال در بسترهای اجتماعی به خصوص تلگرام از نظر محتوا، بازخورد مخاطبان و اصالت واکاوی شده است:

الف: بلومبرگ فارسی

بلومبرگ نیوز (Bloomberg News) یک خبرگزاری بین‌المللی مستقر در ایالت نیویورک ایالات متحده است. محتوای تولیدی بلومبرگ نیوز از طریق بلومبرگ تلویژن، بلومبرگ بیزنس‌ویک، Bloomberg.com انتشار می‌یابد. با این وجود، یک رسانه جعلی با نام بلومبرگ فارسی از نام این رسانه آمریکایی سوء استفاده کرده و اخباری را در سایت و صفحات اجتماعی خود منتشر می‌کند که استناد چندانی ندارد و در مواردی فیک‌نیوز در آن یافت می‌شود.

۱. سایت

سایت بلومبرگ فارسی از سال ۱۴۰۳ به روز رسانی نشده و جستجوی bloomberg-fa.ir در موتورهای جستجوگر، وبسایتی نه چندان قابل اعتنا را بالا می‌آورد؛ این در حالی است که صفحات اجتماعی و کانال‌های مجازی این رسانه فعال و به روز هستند.

۲. کانال تلگرام و صفحه اینستاگرام

کانال تلگرامی بلومبرگ فارسی، ۱۰۱ هزار عضو دارد که بررسی پست‌های این کانال از مراوده کاربران مجازی با محتوای این پست‌ها حکایت دارد. میانگین ۲۰ تا ۳۰ هزار بازدید برای کانالی که ۱۰۰ هزار عضو دارد و همچنین تعامل کاربران تلگرامی در قالب گذاشتن ایموجی دلیل دیگری بر فعال بودن این کانال در میان هوادارانش است.

صفحه بلومبرگ فارسی در اینستاگرام نیز فعالیت خاصی ندارد و چند صفحه نامعتبر در این بستر با این نام ثبت شده که فعالیت ندارند.

۳. بازخورد مخاطبان به فعالیت بلومبرگ فارسی

در این بخش چند نمونه از اظهار نظر کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره عملکرد و وضعیت رسانه بلومبرگ فارسی ارائه شده است:

آیا بلومبرگ فارسی، نسخه فارسی بلومبرگ است؟

برای پاسخ به این سوال، به سایت بلومبرگ سر زدیم. همانگونه که دیده می‌شود، بلومبرگ چند نسخه از اروپایی و آمریکایی تا خاور میانه و ژاپنی دارد و نسخه فارسی در edition های خود ندارد.

علاوه بر این، آرم و نشان از موارد مشخص کننده یک برند است و آرم بلومبرگ فارسی (آبی و بنفش) با بلومبرگ اصلی متفاوت است.

همین موارد نشان می‌دهد که بلومبرگ فارسی نسخه بلومبرگ نیست.

ب: CNN فارسی

سی‌ان‌ان (مخفف Cable News Network) نخستین شبکه خبری ۲۴ ساعته در آمریکاست. این شبکه تلویزیونی در سال ۱۹۸۰ آغاز به‌کار کرده و در ۱۹۸۵ تبدیل به نخستین شبکه پخش ۲۴ ساعته برنامه‌های خبری در اروپا شد. یک رسانه با همین نام و پسوند فارسی در فضای وب و شبکه های اجتماعی در حال فعالیت است که اخبار آن در بسیاری موارد غیرقابل استناد و غیرموثق است.

۱. سایت

سایت سی‌ان‌ان فارسی با لوگوی تقلیدی از سی‌ان‌ان آمریکایی، سایتی فعال است که علاوه بر خبرهای روزانه، تولیدات شبکه‌های اجتماعی سی‌ان‌ان فارسی را در صفحات اصلی خود پوشش می‌دهد.

۲. کانال تلگرام و صفحه اینستاگرام

کانال تلگرام سی‌ان‌ان فارسی، تنها ۷ هزار عضو یا دنبال‌کننده دارد و بازدید پست‌های آن نیز عموما بالای ۱۰۰۰ نیست؛ به جز برخی موارد که اخبار تاییدنشده از این صفحه توسط برخی کاربران بی‌اطلاع نشر و باز نشر می‌شود. علاوه بر بازدید و تعامل، میزان انتشار کانال تلگرامی سی‌ان‌ان فارسی نیز زیاد نیست و قابل مقایسه با فعالیت و تعامل کانال تلگرامی بلومبرگ فارسی نیست.

صفحه اینستاگرام سی‌ان‌ان فارسی نیز همانند کانال تلگرامی آن، صفحه‌ای نه چندان فعال با بازدید و کامنت کم است و محتوای آن، از گرایش خاص سلطنت‌طلبی این رسانه حکایت دارد.

بیشتر فعالیت صفحه سی‌ان‌ان فارسی با ۲ هزار و ۳۰۰ فالوئر، در قالب استوری با زبان انگلیسی بوده است!

حساب توئیتری سی‌ان‌ان فارسی با وجود ثبت اما فعالیت چندانی ندارد. در اینجا نیز توئیت اول و پین شده، توئیت ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا است که وابستگی این صفحه و علایق گردانندگان آن را نشان می‌دهد.

۳. نمونه اخبار جعلی و فیک‌نیوز سی‌ان‌ان فارسی

یکی از اخبار جعلی منتسب به سی‌ان‌ان فارسی که بازتاب زیادی در مجازی داشت، این شایعه بود که انفجار در اسکله شهید رجایی بندرعباس یک ضربه کاری از سوی اسراییل است و از سوی فعالان رسانه‌ای راستی‌آزمایی و تکذیب شد.

آیا CNN فارسی نسخه CNN است؟

بررسی سایت سی ان ان نشان می‌دهد این رسانه تنها نسخه های انگلیسی، عربی و اسپانیولی دارد و فارسی در میان نسخه های آن نیست. این نسخه هاز ازجمله نسخه عربی (https://arabic.cnn.com/) نیز در زیردامنه سایت سی ان ان فعالند، در حالی که سایت فارسی چنین ارتباطی ندارد.

همین موارد در کنار نوع فعالیت این کانال نشان می‌دهد ارتباطی با سی ان ان اصلی ندارد.