6 گام آموزش تحلیل بنیادی و روش‌های یادگیری آن

تحلیل بنیادی یا Fundamental Analysis‌ یکی از اصلی‌ترین روش‌های تحلیل و پیش‌بینی قیمت دارایی‌های مالی است. به‌ویژه تحلیلگران بورس از این روش برای ارزش‌گذاری سهام، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و دیگر دارایی‌های این بازار استفاده می‌کنند. با توجه به اهمیت این روش، بسیاری از موسسات اقدام به دوره‌های آموزش تحلیل بنیادی کرده‌اند. این آموزش‌ها همگی حاوی اصول و مراحلی کلی هستند که در ادامه بررسی می‌کنیم.

هدف از آموزش تحلیل فاندامنتال چیست؟

تاکنون ده‌ها کتاب با موضوعاتی نظیر آموزش گام به گام تحلیل بنیادی در بورس و غیره منتشر شده‌اند. تقریبا در همه آنها پیش از شروع آموزش، هدف از این روش شرح داده شده است. به‌طورکلی، تحلیل بنیادی، فرآیندی برای ارزیابی سلامت مالی، قدرت اقتصادی و موقعیت رقابتی ناشر یک دارایی مالی است. به‌عنوان مثال در بازار سهام، این شرکت‌ها هستند که هدف آنالیز به این روش قرار می‌گیرند.

مقصود نهایی از به‌کارگیری تحلیل بنیادی این است که ارزش ذاتی سهام در مقایسه با قیمت فعلی‌اش در بازار ارزیابی شود. تحلیلگر به این وسیله درمی‌یابد که آیا دارایی مورد نظرش در حال حاضر ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر. به‌این‌ترتیب او می‌تواند دارایی‌هایی را پیدا کند که کمتر از ارزش واقعی‌شان قیمت‌گذاری شده و در آینده نزدیک احتمالا سودآور هستند.

پیش نیاز تحلیل بنیادی: آشنایی با اقتصاد کلان

تحلیل بنیادی، پیش از تحلیل وضعیت شرکت‌های حاضر در بازار بورس، شامل ارزیابی وضعیت کلی اقتصادی و نیز وضعیت عرضه و تقاضا در صنعت مربوطه می‌شود. در این مرحله که می‌توان آن را پیش نیاز آموزش تحلیل بنیادی دانست، تاثیر شاخص‌هایی نرخ تورم، نرخ بهره و نرخ بیکاری و نیز سیاست‌های کلان دولت و تحولات ژئوپلیتیک بر بازار مورد نظر نظیر بورس مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ادامه ۶ گام آموزش تحلیل بنیادی را مرور می‌کنیم.

گام اول آموزش تحلیل بنیادی: درک مدل کسب و کار شرکت

در هر دوره آموزش گام به گام تحلیل بنیادی، درک مدل کسب ‌و کار یا بیزینس مدل یک شرکت، مبحث اولیه است. برای این منظور باید به سوالات مهمی  نظیر موارد زیر پاسخ دهید:

·   هدف شرکت چیست و در چه بخشی فعالیت می‌کند؟

·   شرکت چه محصولات و خدماتی تولید می‌کند؟

·   روش‌هایی که شرکت برای درآمدزایی تعریف کرده کدام‌اند؟ به‌عنوان مثال، فروش محصولات یا خدمات، سرمایه‌گذاری و غیره

·   مزایای اختصاصی شرکت در مقایسه با رقبایش چیست؟ به‌عنوان مثال چه نوآوری‌هایی داشته است؟

·   سهم شرکت از بازار در مقایسه با رقبایش چقدر است؟

·   کیفیت محصولات و خدمات شرکت را چطور و چگونه می‌توان ارزیابی کرد؟

·   مدل مدیریت شرکت چگونه است؟

در هر دوره آموزش تحلیل بنیادی، بخش مهمی نیز معرفی روش‌هایی برای ارزیابی عملکرد مدیران و موفقیت مدل‌های مدیریت آنها اختصاص می‌یابد. در این مرحله، مواردی نظیر سوابق مدیران در رهبری دیگر شرکت‌ها، استراتژی‌ها، به‌روز بودن مدل‌های مدیریتی، شفافیت مالی و مالیاتی، میزان ارتباط با سهامداران و غیره بررسی می‌شود.

گام دوم آموزش تحلیل بنیادی: بررسی صورت‌های مالی

مهم‌ترین و اساسی‌ترین مرحله آموزش بنیادی، نحوه بررسی صورت‌های مالی شرکت‌هاست. صورت‌های مالی در بازه‌های زمانی مختلف به ‌ویژه در پایان سال مالی از سوی شرکت منتشر می‌شوند. از طریق آن‌ها می‌توان به داده‌های مهمی مانند میزان بدهی‌ها، درآمدها، سود خالص و ناخالص و سایر اطلاعات مالی مهم دست یافت. صورت‌های مالی خود به انواع متنوعی تقسیم می‌شوند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

·   ترازنامه یا صورت‌وضعیت مالی؛ این سند هر سال یک بار تهیه شده و در آن جزئیاتی نظیر بدهی‌ها، دارایی‌ها و حقوق صاحبان سهام مشخص می‌شود.

·   صورت سود و زیان؛ در این گزارش، شرحی از فعالیت‌های شرکت که به افزایش یا کاهش درآمدها و هزینه‌هایش منجر شده باشند آورده می‌شود. یکی از موارد مهم آن سود خالص و سود هر سهم یا همان EPS‌ است.

·   صورت جریان وجوه نقد؛ شامل گزارشی از جریان‌های نقدی ورودی و خروجی شرکت است.

·   صورت سود و زیان جامع؛ شامل صورت سود و زیان به اضافه مواردی مانند برداشت‌های سهامداران و توزیع سود تقسیمی میان سهامداران است.

·   یادداشت‌های توضیحی؛ این یادداشت‌ها شامل داده‌های مالی تکمیلی که به ضمیمه هریک از موارد بالا یا مستقلا منتشر می‌شوند.

آنچه در آموزش تحلیل بنیادی اهمیت دارد این است که معامله‌گر بتواند از این اسناد، داده‌های مورد نیاز خود را استخراج کند. مهم‌ترین آنها نیز موارد زیر هستند:

·   میزان رشد درآمد شرکت

·   میزان درآمد خالص شرکت

·   حجم جریان نقدی عملیاتی شرکت

·   میزان بدهی‌های شرکت

·   سود نقدی سهام شرکت

·   میزان رشد سود نقدی سهام شرکت

سومین مرحله آموزش تحلیل بنیادی: محاسبه نسبت‌های مالی

نحوه انجام محاسبات مربوط به نسبت‌های مالی، سومین مرحله از هر دوره آموزش گام به گام تحلیل بنیادی است. مهم‌ترین این نسبت‌ها عبارتند از:

• نسبت P/E: شامل محاسبه نسبت قیمت به درآمد هر سهم

• نسبت P/B: نسبت قیمت به فروش شرکت

• حاشیه سود ناخالص: نسبت سود ناخالص به فروش شرکت

• نسبت جاری: شامل محاسبه نقدینگی در دسترس شرکت برای پرداخت تعهدات کوتاه‌مدت

• نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام: شامل اندازه‌گیری نسبت کل بدهی‌ها به ارزش سهام سهامداران

• بازده حقوق سهامداران یا ROE: شامل محاسبه میزان استفاده شرکت از سرمایه سهامداران در جهت افزایش درآمد

چهارمین گام تحلیل بنیادی: ارزیابی پتانسیل رشد قیمت سهام

در چهارمین مرحله از آموزش تحلیل بنیادی به شما آموخته می‌شود که چطور از داده‌هایی که در مراحل قبل به دست آورده‌اید در جهت ارزیابی پتانسیل رشد قیمت سهام شرکت مورد نظر خود استفاده کنید. برای این منظور به پاسخ به سوالات زیر نیاز خواهید داشت:

• پتانسیل رشد درآمد شرکت

• پتانسیل رشد سود سهام شرکت

• احتمال گسترش بازار شرکت

طبیعی است شرکت‌هایی که در دوره‌های گذشته شاهد رشد درآمد و رشد سود سهام خود بوده‌اند، با احتمال بیشتری می‌توانند بازار خود را نیز گسترش دهند. در این مرحله همچنین تاثیر وضعیت کلی صنعت مربوطه مانند پتروشیمی، فناوری، پزشکی، صنایع غذایی و غیره نیز بر قیمت سهام شرکت و درآمدهای آتی‌اش سنجیده می‌شود. در نهایت می‌توان با پیش‌بینی وضعیت سودآوری شرکت در دوره‌های مالی آتی به تحلیل بنیادی شرکت پرداخت.

گام پنجم آموزش تحلیل بنیادی: ارزیابی رقبا

درک وضعیت رقبای یک شرکت از این رو مهم است که حتی در مورد موفق‌ترین شرکت‌ها نیز وجود رقبای قوی، احتمال تغییر موازنه قدرت در آن صنعت را بالا می‌برد. برای این منظور باید تحلیل‌های ذکر شده در بخش‌های قبلی را برای شرکت‌های رقیب اصلی نیز تکرار کرده و آنها را با یکدیگر مقایسه کرد. از طرف دیگر، ارزیابی رقبای نوظهور که احتمالا در بازار فرابورس در حال فعالیت هستند نیز ضروری است. 

سخن آخر؛ مدیریت ریسک

سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هیچ‌گاه خالی از ریسک نیست. یکی از اهداف شما از گذراندن دوره‌های آموزش گام به گام تحلیل بنیادی نیز این است که این ریسک‌ها را شناسایی و مدیریت کنید. در این مرحله یاد می‌گیرید که چطور سیاست‌های دولت‌ها، تحولات ژئوپلیتیک و حتی تغییرات جغرافیایی می‌توانند بر این بازار اثرگذار باشند. به همین دلیل، توصیه می‌شود فعالیت خود در بازار بورس را با همراهی یک مشاور حرفه‌ای و باتجربه آغاز کنید. گذراندن دوره‌های آموزش تحلیل بنیادی پیش از ورود به این بازار نیز می‌تواند تصمیم خوبی باشد.