«گفت‌وگوی غیرمستقیم عراقچی و ترامپ»

به گزارش سیاست خارجی ایران اکونومیست، سخنان «سیدعباس عراقچی» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی فاکس‌نیوز با واکنش‌های متفاوتی در سطح سیاسی و البته فضای رسانه ای بین المللی روبه رو شده است. بسیاری از رسانه ها تمرکز خود را بر بخش هایی از سخنان وزیر خارجه قرار دادند که در آن بر ضرورت برخورداری ایران از حق غنی سازی اورانیوم و عدم عقب نشینی تهران از این خط قرمز از پیش اعلام شده تاکید شده بود.

ایران تاسیسات هسته ای خود را بازسازی می‌کند

«دیلی میل» در گزارشی در این خصوص نوشت: وزیر امور خارجه ایران می‌گوید که تهران نمی‌تواند برنامه غنی‌سازی هسته‌ای خود را کنار بگذارد؛ این اظهارنظر به نوعی واکنشی به دونالد ترامپ بود. عراقچی در تازه ترین گفت‌وگوی خود تأیید کرد که تاسیسات هسته ای ایران در جریان جنگ اخیر اسرائیل و ایران که در آن آمریکا تأسیسات هسته‌ای ایران را بمباران کرد، به شدت آسیب دیده است. با این حال، او دوشنبه شب در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز گفت که ایران قصد دارد تأسیسات هسته ای خود را بازسازی کنند و از غنی‌سازی دست نخواهند کشید. وزیر امور خارجه گفت: «این برنامه به دلیل آسیب‌های جدی و شدید متوقف شده است، اما واضح است که نمی‌توانیم غنی‌سازی را کنار بگذاریم چون این یک دستاورد دانشمندان خودمان است. و اکنون، بیشتر از آن، موضوعی مربوط به غرور ملی است.»

عراقچی به نوعی اظهارات ترامپ درباره آسیب‌های جدی وارد شده به تاسیسات هسته ای ایران را تایید کرد اما وارد جزئیات در این خصوص نشد. او گفت: «تأسیسات ما آسیب دیده‌اند، آسیب‌های جدی که میزان آن در حال حاضر توسط سازمان انرژی اتمی ما در حال ارزیابی است، اما تا جایی که می‌دانم، آسیب‌های جدی وارد شده است.»

«دیلی میل» در ادامه این گزارش نوشت: هیچ نشانه‌ای از سوی عراقچی مبنی بر نزدیکی ایران به ازسرگیری مذاکرات با واشنگتن درباره برنامه هسته‌ای این کشور مشاهده نشده است. این رسانه در ادامه نوشته است: وضعیت برنامه هسته‌ای ایران، محل ذخیره اورانیوم غنی‌شده و به اصطلاح کارآیی حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای موضوع بررسی‌های گسترده‌ای است. مقامات آمریکایی و ایرانی ارزیابی‌های کاملاً متفاوتی از پیامدهای دخالت آمریکا در این درگیری ارائه داده‌اند.

ترامپ در سخنان متعدد ادعا کرده که بمب‌ها و موشکهای آمریکایی «کاملاً» تأسیسات هسته‌ای ایران را نابود کرده‌اند و آنچه او شانس آمریکا برای ساخت بمب خوانده را از بین برده‌اند. اما گزارش‌های اولیه اطلاعاتی نشان داده که برنامه هسته‌ای ایران احتمالاً تنها چند ماه به تعویق افتاده است، بنا به گفته چند مقام که این اسناد را دیده‌اند و با CNN و نیویورک تایمز صحبت کرده‌اند. این ارزیابی مستقیماً با اظهارات ترامپ و نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در تضاد است.

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیرا در گفت‌وگویی به رادیو فرانسوی RFI گفت که تأسیسات هسته‌ای ایران باید «آسیب‌های زیادی» دیده باشند، اگرچه او اذعان کرد که بازرسان آژانس نتوانسته‌اند از تاسیسات بازدید کنند تا صحت آن را تأیید کنند. او گفت: «درست است که با ظرفیت‌های کاهش یافته، ادامه روند قبلی برای ایران بسیار دشوارتر خواهد بود.» او در این خصوص گفت: با توجه به شدت حملات می توان تخمین زد که هزاران سانتریفیوژ – ماشین‌های غنی‌سازی اورانیوم – دیگر عملیاتی نیستند.

«دیلی میل» در ادامه این گزارش به سخنان اخیر ترامپ در خصوص ذخایر اورانیوم در اختیار ایران اشاره کرده و می نویسد: رئیس جمهور آمریکا معتقد است که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران اکنون زیر توده‌های سنگ و آوار دفن شده است. وقتی چهارشنبه از او پرسیده شد که آیا فکر می‌کند اورانیوم غنی‌شده قبل از حملات آمریکا از تأسیسات هسته‌ای خارج شده است، ترامپ پاسخ داد: «ما فکر می‌کنیم آن‌قدر سریع و محکم حمله کردیم که آنها فرصت جابه‌جایی نداشتند ...»

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ایران هفته گذشته رای به تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دادند که به نوعی نقض تعهدات ایران در چارچوب معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) است. اما همزمان نگرانی‌هایی وجود دارد که تهران ممکن است به طور کامل در نتیجه شرایط پیش آمده پس از حمله آمریکا و اسرائیل به این کشور از این معاهده خارج شود.

داریا دولزیکوا، پژوهشگر ارشد در زمینه اشاعه و سیاست هسته‌ای در مؤسسه تحقیقاتی RUSI گفت: «معاهده عدم اشاعه اجازه می‌دهد کشورهای عضو (با اطلاع قبلی سه ماهه) از توافق خارج شوند. این کشورها در صورتی که در نتیجه یک رویداد فوق العاده، منافع عالی خود را در خطر ببینند می توانند از این توافق خارج شوند. رویدادهای اخیر می‌تواند به طور قابل بحثی به تهران توجیه لازم برای این کار را بدهد. خروج از معاهده احتمالاً باعث می‌شود جامعه بین‌المللی نظارت خود را بر برنامه هسته‌ای ایران از دست بدهد و ممکن است در بلندمدت محرکی برای گسترش اشاعه هسته‌ای در منطقه شود.»

ایران بر ادامه برنامه غنی سازی در داخل مصر است

الجزیره نیز در گزارشی از سخنان وزیر خارجه ایران نوشت: عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، می‌گوید که تهران نمی‌تواند برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را که ماه گذشته در جریان حملات هوایی آمریکا و اسرائیل «به شدت آسیب دید»، کنار بگذارد. عراقچی در مصاحبه‌ای که روز دوشنبه از شبکه فاکس نیوز پخش شد، گفت: «اکنون این برنامه متوقف شده چون آسیب‌ها جدی و شدید است، اما بدیهی است که نمی‌توانیم غنی‌سازی را کنار بگذاریم چون این دستاورد دانشمندان خودمان است و اکنون بیش از آن، مسئله‌ای مربوط به غرور ملی است.» او در ابتدای مصاحبه افزود که ایران «برای گفتگو» با آمریکا آمادگی دارد اما این گفتگوها «فعلاً مستقیم نخواهند بود.» عراقچی گفت: «اگر آنها (آمریکا) به دنبال راه‌حلی برد-برد باشند، من آماده‌ام با آنها وارد مذاکره شوم.» او اضافه کرد: «ما آماده‌ایم هر اقدام اعتمادساز لازم را انجام دهیم تا ثابت کنیم برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و همیشه صلح‌آمیز خواهد ماند و ایران هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نخواهد رفت، و در مقابل انتظار داریم تحریم‌ها برداشته شود.»

اظهارات عراقچی بخشی از مصاحبه ۱۶ دقیقه‌ای با شبکه فاکس نیوز بود، شبکه‌ای که از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، به دقت دنبال می‌شود.

عراقچی در این مصاحبه گفت که سازمان انرژی اتمی ایران همچنان در حال ارزیابی میزان تأثیر حملات بر مواد غنی‌شده است و به زودی نتایج را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اطلاع خواهند داد. او افزود که هر درخواستی برای ارسال بازرس از سوی آژانس «با دقت بررسی خواهد شد.» او با اشاره به اینکه ایران «همکاری خود را با آژانس متوقف نکرده‌است» تاکید کرد که درخواستهای آژانس برای انجام بازرسی به شکل موردی توسط شورای عالی امنیت ملی پیگیری خواهدشد.

زمینه سازی برای مذاکرات ایران و اروپا

نیوزویک در گزارشی در این باره به بازتاب سخنان رئیس جمهور امریکا در واکنش به مصاحبه وزیر خارجه ایران با فاکس نیوز پرداخته و نوشت: دونالد ترامپ می‌گوید «در صورت لزوم دوباره به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله خواهد کرد و بار دیگر به تهران هشدار داد که باید از برنامه غنی‌سازی اورانیوم دست بردارد.»

ترامپ در این سخنان به اظهارات عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، که در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس نیوز انجام شد و در آن دیپلمات ایرانی از شدت خسارات وارد شده به تأسیسات اصلی هسته‌ای کشورش در جریان حملات آمریکا در ۲۲ ژوئن سخن گفته بود، اشاره کرد.

عراقچی در بخش هایی از این مصاحبه گفته بود که تاسیسات هسته ای ایران آسیب جدی دیده‌اند. ترامپ روز دوشنبه ۲۱ ژوئیه در پلتفرم Truth Social خود نوشت: «البته که آسیب دیده‌اند، همان‌طور که من گفتم، و اگر لازم باشد دوباره انجامش می‌دهیم.»

این نوشته رئیس جمهور آمریکا واکنش به گزارشی از CNN بود که بر اساس ارزیابی اولیه اطلاعاتی آمریکا، حملات هوایی برنامه هسته‌ای ایران را نابود نکرده بلکه تنها آن را چند ماه به تأخیر انداخته است. ترامپ اظهارات عراقچی را نشانه‌ای از این دانست که حملات نظامی آمریکا توانایی ایران برای ساخت بمب هسته‌ای را متوقف کرده است. البته لازم به ذکر است که وزیر خارجه ایران در بخش هایی از سخنان خود تاکید کرد که تهران به غنی‌سازی اورانیوم ادامه خواهد داد، چون این مسئله مربوط به «غرور ملی» ایرانیان است و نشان می‌دهد برنامه اتمی ایران هنوز ادامه دارد.

نیوزویک در پایان این نوشتار ادعا کرد که اظهارات وزیر خارجه ایران و پاسخ رئیس جمهور آمریکا زمینه‌ساز مذاکرات هسته‌ای بعدی بین ایران و سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان (E۳) است که قرار است جمعه ۳ مرداد ماه در استانبول برگزار شود.

ایران می‌گوید غنی سازی در این کشور متوقف شده است

«فرانس ۲۴» در گزارشی در این باره نوشت: وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که کشورش با وجود خسارات «شدید» وارد شده به تأسیسات هسته‌ای‌اش در پی حملات آمریکا، هیچ برنامه‌ای برای کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای خود از جمله غنی‌سازی اورانیوم ندارد. همزمان ایران قرار است روز جمعه در استانبول با نمایندگان بریتانیا، فرانسه و آلمان دیدار کند تا درباره برنامه هسته‌ای‌ خود گفتگو کند. این جلسه نخستین دیدار پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ماه گذشته خواهد بود، جنگی که در آن ایالات متحده حملاتی به تأسیسات هسته‌ای تهران انجام داد.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز دوشنبه در برنامه «گزارش ویژه با برت بایر» شبکه فاکس نیوز گفت: «در حال حاضر غنی‌سازی متوقف شده چون خسارات جدی و شدیدی وارد شده است.»

اما او ادامه داد: «اما واضح است که نمی‌توانیم غنی‌سازی را رها کنیم چون این دستاورد دانشمندان خودمان است» و آن را منبع «غرور ملی» خواند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اسماعیل بقائی، پیش از مذاکرات جمعه در استانبول گفت: «ایران طرف‌های اروپایی را مسئول سهل‌انگاری در اجرای توافق می‌داند.»

ایران همچنین روز سه‌شنبه میزبان جلسه سه‌جانبه با نمایندگان چین و روسیه خواهد بود تا درباره موضوع هسته‌ای و احتمال رفع تحریم‌ها بحث کند.

وزارت خارجه چین پیش از این جلسه اعلام کرد که پکن «به نقش سازنده خود در ترغیب طرف‌های مرتبط برای از سرگیری گفت‌وگوها و مذاکرات ادامه خواهد داد تا راه‌حلی که نگرانی‌های مشروع همه طرف‌ها را در نظر بگیرد، به دست آید.»

در هفته‌های اخیر، سه کشور اروپایی تهدید کرده‌اند که تحریم‌های بین‌المللی را علیه تهران بازگردانند و ایران را به نقض تعهدات هسته‌ای متهم کرده‌اند.

وزارت خارجه آلمان گفته است که مذاکرات استانبول در سطح کارشناسان خواهد بود و گروه E۳ (بریتانیا، فرانسه، آلمان) «به شدت» به دنبال یافتن راه‌حل دیپلماتیک پایدار برای برنامه هسته ای ایران است. این وزارتخانه تاکید کرده که این راهکار باید شامل یک سیستم راستی‌آزمایی قوی بر برنامه هسته ای ایران باشد.