چرا مشاغل غیررسمی و کاذب در حال گسترش است؟

به گزارش ایران اکونومیست، اقتصاد غیررسمی که از آن با عنوان اقتصاد پنهان، خاکستری یا زیرزمینی هم یاد می‌شود، مجموعه فعالیت هایی را شامل می‌شود که بر خلاف اقتصاد رسمی در حساب‌های ملی ثبت نمی‌شود،مالیاتی نمی‌پردازد و تحت نظارت دولت نیست از این رو اقتصاد غیررسمی در محاسبات مربوط به تولید ناخالص ملی قرار نمی‌گیرد.

به اعتقاد کارشناسان اقتصاد غیررسمی با هدف فرار از محدودیت‌های وضع شده در قوانین و به طور پنهان انجام می‌شود که منحصر به اقتصاد خاصی نیست بلکه در همه کشورهای جهان حتی پیشرفته و توسعه یافته دیده می شود.

یکی از علل رواج اشتغال غیررسمی، بیکاری، بحران‌های اقتصادی، مشکلات معیشتی، عدم پرداخت دستمزد مکفی، مهاجرت و عدم تامین هزینه‌های زندگی است و افراد شاغل در کارهای غیررسمی معمولاً از بیمه‌های اجتماعی،بازنشستگی، و سایر حقوق قانونی برخوردار نیستند.

شکل‌گیری اقتصاد غیر رسمی اثرات منفی و زیانباری روی اقتصاد کشور دارد؛ زیرا موجب هدر رفت منابع،تزریق شوک منفی به اقتصاد و گسترش مشاغل کاذب و غیرمولد می‌شود.

مشاغل غیررسمی در تعریف به مشاغلی گفته می‌شود که افراد شاغل در آن بدون داشتن قرارداد رسمی کار، معمولاً با دستمزد کمتر از حداقل مزد قانونی و بدون برخورداری از حمایت‌های اجتماعی مانند بیمه‌های اجتماعی و چتر حمایتی قانون کار مشغول به کار می‌شوند.

در طول سالهای اخیر با وجود تلاش برای جلوگیری از انعقاد قراردادهای سفید امضا با کارگران و نیروهای کار و رواج قراردادهای موقت سه ماهه و شش ماهه، هستند کارگرانی که همچنان با قراردادهای کوتاه مدت و سفید امضا به کار گرفته می‌شوند.این دسته شغل‌ها بیشتر در کارگاه‌ها و صنوفی مشاهده می‌شود که زیر ۱۰ نفر نیروی کار دارند و در کارگاه‌های بالای ۵۰ نفر به دلیل رعایت الزامات قانون کار کمتر دیده می شود زیرا این کارگاه‌ها عمدتا از سوی بازرسان کار مورد بازرسی محسوس و غیرمحسوس قرار می‌گیرند.

بخش دیگری از شاغلان غیررسمی آنهایی هستند که به صورت خوداشتغالی مشغول فعالیت هستنداین دسته خود به دو بخش تقسیم می‌شوند: عده‌ای که کار با درآمد پایدار وبسیار دارند و ترجیحشان این است که تحت پوشش بیمه قرار نگیرند اما بخش دیگر طیف ضعیف‌تری از نظر رفاهی هستند که احتمالاً نتوانسته‌اند یک کار رسمی پیدا کنند تا درآمدشان کفاف هزینه‌های زندگی را بدهد و لذا به دستفروشی، مسافرکشی، باربری، جمع آوری و بازیافت زباله می‌پردازند.

علی اصلانی کارشناس حوزه کار در گفت وگو با ایران اکونومیست در این باره معتقد است: در شرایط حاضر بسیاری از کارفرمایان با کمبود نیروی کار در کارگاه مواجهند و از طرفی با جمیعت جوان و آماده به کار بسیاری روبه رو هستیم که حاضر به کار در خطوط تولید و کارخانه‌ها نیستند و ترجیح می‌دهند در مشاغل غیر رسمی و کاذب مشغول کار شوند.

یکی از علل رواج اشتغال غیررسمی،بیکاری،مشکلات معیشتی، عدم پرداخت دستمزد مکفی، مهاجرت و عدم تامین هزینه‌های زندگی است.وی از مسافرکشی و کار در تاکسی‌های اینترنتی، دستفروشی و بساطی‌گری به عنوان مشاغل غیر رسمی نام برده و می‌گوید:یکی از مسایلی که باعث شده افراد به کسب و کارهای غیرمولد و کاذب روی بیاورند عدم تامین هزینه‌های زندگی است.فاصله بین خط معیشت و تورم زیاد شده و دریافتی بسیاری از کارگران کفاف هزینه‌های معیشتی آنها را نمی‌دهد از این رو به سمت مشاغل غیرمولد می‌روند تا بتوانند معیشت خود را تامین کنند.

این کارشناس حوزه کار از افزایش آمار اشتغال بخش خدمات خبر داده و می‌گوید: طبق گزارش‌ها حدود ۵۸ درصد کارگران در بخش خدمات مشغول کار هستند در حالی که تا چند سال قبل این آمار نهایتا ۳۸ درصد بود که نشان می‌دهد افراد به سمت مشاغل غیر رسمی کشیده شده‌اند.

اصلانی بر لزوم ساماندهی و اصلاح قراردادهای کار تاکید کرد و از وزارت کار خواست تا در راستای حفظ امنیت شغلی کارگران از انعقاد قراردادهای سفید امضا و گسترش قراردادهای موقت یکماهه و سه ماهه جلوگیری کند.

بسیاری از کارشناسان، شکاف درآمدی، فرارمالیاتی،وجود بروکراسی‌های زاید در اخذ مجوزها، دستمزد پایین و افزایش مهاجرت به کلان‌شهرها را از جمله علل شکل‌گیری اقتصاد غیررسمی و گسترش مشاغل غیرمولد می‌دانند.

مشاغل غیررسمی یکی از آسیب‌های جدی بازار کار به شمار می‌رود و در زمره مشاغلی است که افراد شاغل در آن بدون داشتن قرارداد رسمی کار و برخورداری از حمایت‌های اجتماعی و بیمه‌ای با دستمزی کمتر از مزد قانونی به کار اشتغال دارند.

به گزارش ایران اکونومیست، شکل‌گیری اقتصاد غیر رسمی اثرات منفی و زیانباری روی اقتصاد کشور دارد؛ زیرا این نوع اقتصاد باعث هدر رفت منابع، تزریق شوک منفی به اقتصاد و گسترش مشاغل کاذب و غیرمولد می‌شود.