سبقت منتقدان تامین مالی مسکن مهر در پمپاژ پول

 رئیس کل بانک مرکزی مدتی قبل پس از اعلام پرداخت 341 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی در سال گذشته تأکید کرد که بخشی از این تسهیلات، ناشی از رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی بوده است.

آمار و ارقام منتشره بانک مرکزی در مورد دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها به خوبی این جمله سیف را توضیح می‌دهد.

بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و سایر دارایی‌های آنها معمولاً در سه قالب بانک‌های تجاری، بانک‌های تخصصی و بانک‌های غیردولتی و مؤسسات اعتباری منتشر می‌شود.

طبق این ارقام، مجموع بدهی بانک‌های تجاری (دولتی) در پایان بهمن‌ماه سال گذشته نسبت به اسفند 92 با 289.7 درصد رشد به 10 هزار و 380 میلیارد تومان رسیده است.

میزان بدهی بخش دولتی به بانک‌های تجاری در یازده ماهه منتهی به بهمن‌ماه 22 درصد افزایش داشته و به 27 هزار و 176 میلیارد تومان بالغ شده است.

در بخش بانک‌های تخصصی، میزان رشد بدهی بانک‌ها تنها 0.7 درصد و حجم ریالی رشد آن 371 میلیارد تومان بوده است. بنابراین مجموع بدهی بانک‌های تخصصی که بخش عمده آن مربوط به خط اعتباری مسکن مهر از سال‌های گذشته می‌شود، 55 هزار و 138 میلیارد تومان می‌رسد.

* رشد 0.7 درصدی بدهی بانک‌های تخصصی

میزان بدهی بخش دولتی به بانک‌های تخصصی در یازده ماهه منتهی به بهمن‌ 50.3 درصد افزایش داشته و به 30 هزار و 668 میلیارد تومان رسیده است. در این مدت، بدهی دولت 51 درصد رشد داشته، اما بدهی شرکت‌ها و مؤسسات دولتی 22.8 درصد کاهش یافته است. بدهی دولت 30 هزار و 534 میلیارد تومان است که حدود 98 درصد این بدهی را شامل می‌شود.

* رشد 820 درصدی غیردولتی‌ها به بانک مرکزی

در بخش بانک های غیردولتی و مؤسسات اعتباری، وضع متغیر مهم بدهی به بانک مرکزی بسیار نگران‌کننده است، چرا که مجموع بدهی بانک‌های غیردولتی و مؤسسات اعتباری از 2 هزار و 116 میلیارد تومان در پایان اسفند سال 92 به 19 هزار و 449 میلیارد تومان در پایان بهمن 93 رسیده است.

این رشد شدید و وحشتناک به حدی است که در جدول آماری منتشرشده، میزان درصد رشد آن درج نشده است، اما یک حساب ساده نشان می‌دهد رقم رشد بدهی «بانک‌ها و موسسات اعتباری غیردولتی» در 11 ماهه منتهی به بهمن سال گذشته 820 درصد بوده است. اینکه این میزان رشد به چه دلیل بوده، در گزارش آماری بانک مرکزی به آن اشاره‌ای نشده است.

اما طبق خبرهایی که خبرنگار ما به دست آورده، تنها بدهی یکی از بانک‌های خصوصی که مشکلات مالکیتی و مدیریتی متعددی داشته (بدهی به بانک مرکزی)، 9 هزار میلیارد تومان است.

در صورت حذف این رقم، باز هم میزان بدهی بانک‌های غیردولتی، رشد بسیار شدیدی داشته است. بنابراین، مشکل مالی تنها متوجه یک بانک کوچک خصوصی نیست و در یازده ماه منتهی به بهمن، چند بانک دیگر قطعاً با مشکلات نقدینگی و مالی جدی روبه‌رو شده‌اند.

بدهی بخش دولتی به بانک‌ها و مؤسسات غیردولتی 21.6 درصد رشد داشته و به 40 هزار و 373 میلیارد تومان رسیده است. لازم به ذکر است در بخش بانک‌های غیردولتی، بانک‌های دولتی‌ای که در فرایند خصوصی‌سازی بخشی از سهام آنها واگذار شد را نیز شامل می‌شود و بخش عمده بدهی بخش دولتی، به بانک‌های دولتی واگذارشده است.

 در دوره زمانی اسفند 92 تا بهمن ماه 93، بیش از 25 هزار و 420 میلیارد تومان به مجموع بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی اضافه شده که از این میزان سهم بانک‌های تخصصی (توسعه صادرات، مسکن، توسعه تعاون، صنعت و معدن، کشاورزی) 371 میلیارد تومان، بانک‌های تجاری دولتی (ملی و سپه) 7717 میلیارد تومان و سهم بانک‌های غیردولتی 17 هزار و 332 میلیارد تومان است.

بنابراین بیش از 50 درصد منابعی که بانک مرکزی در مدت 4 تا 5 سال برای پرداخت تسهیلات مسکن مهر اختصاص داد و صدها بار وزیر اقتصاد و مسئولان بانک مرکزی از آن به عنوان اقدامی غلط و غیرکارشناسی یاد شد، در مدت 11 ماه پرداخت شد.

با این تفاوت که منابع پرداخت شده برای طرح مسکن مهر تبدیل به واحد مسکونی و سرپناه برای 4.5 میلیون خانوار می‌شود و طی حداکثر 20 سال به طور کامل بازپرداخت می‌شود اما بیش از 17 هزار میلیارد تومان از بدهی ایجاد شده در 11 ماهه منتهی به بهمن متعلق به بانک‌‌ها و موسسات خصوصی و غیردولتی است.