خمسه نظامی؛ پلی میان ادبیات، تصویرسازی و فرهنگ ایران

به گزارش خبرنگار کتاب ایران اکونومیست، نشست تخصصی «گرافیک و تصویرسازی» به همت معاونت پژوهشی دانشگاه بین‌المللی سوره و با همکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، در چهارمین دوره بزرگداشت ملی و بین‌المللی حکیم نظامی، شاعر نامدار قرن ششم هجری، یکشنبه (۱۹ اسفند ۱۴۰۳) در دانشگاه سوره برگزار شد.

در این نشست، استادان دانشگاه سوره، سمیه رمضان‌ماهی با موضوع «نسبت میان متن و تصویر در نگارگری خمسه نظامی»، محمد معین‌الدین با موضوع «نظامی و جهان فرهنگ ایرانی»، زهرا عسلی با موضوع «لیلی و مجنون در آیینه تصویر به روایت نظامی» و اسرا صالحی با موضوع «بررسی تذهیب دو صفحه فاتحه خمسه نظامی از منظر نقش و رنگ» به ارائه سخنرانی پرداختند.

در ابتدا کاظم نظری رئیس دانشکده هنر دانشگاه سوره و عقیل سیستانی دبیر علمی نشست، از اهمیت جایگاه حکیم نظامی در هنر و ادبیات ایرانی سخن گفتند.

سپس سمیه رمضان‌ماهی با اشاره به اشعار حکیم نظامی، بیان کرد: هنرمندان ایرانی این گنجینه ارزشمند را در قالب نگارگری تصویر کرده‌اند که از مهم‌ترین نمونه‌های آن، خمسه شاه طهماسبی است.

او توضیح داد که این نسخه با خط زیبای شاه محمود نیشابوری برای شاه طهماسب صفوی کتابت شده و حاوی نگاره‌هایی بی‌نظیر و تأثیرگذار است. این نسخه بیش از ۱۵۰ سال در دربار پادشاهان ایرانی دست‌به‌دست شده و نشان‌دهنده توجه ویژه آنان به تصویرسازی اشعار نظامی است.

حکیم نظامی در قلمرو ایران فرهنگی جایگاه ویژه دارد

در بخش دیگری از نشست، محمد معین‌الدین به بررسی جایگاه حکیم نظامی در گستره ایران فرهنگی پرداخت و گفت: این قلمرو، با وجود مسائل اجتماعی و سیاسی، همواره با عنصر فرهنگ شناخته شده است.

این استاد دانشگاه افزود: زبان فارسی به‌عنوان زبان اول ایران فرهنگی و زبان دوم جهان اسلام، همچنان در عرصه‌های علمی و ادبی نفوذ دارد. حکیم نظامی در قلمرو ایران فرهنگی جایگاه ویژه دارد و به‌عنوان شاعر نخست زبان رمانتیک و عاشقانه فارسی شناخته می‌شود.

سپس زهرا عسلی درباره اهمیت داستان لیلی و مجنون در خمسه نظامی سخن گفت و تاکید کرد: این اثر یکی از محبوب‌ترین و پرارجاع‌ترین داستان‌های نظامی است.

این استاد دانشگاه بیان کرد که در این منظومه، رنج و پایداری در عشق، جدایی از دنیای مادی و عشق آسمانی به زیباترین شکل ممکن روایت شده‌اند.

عسلی افزود: مجنون نماد عشقی خالص و بی‌حدومرز و لیلی چهره‌ای پاک، عفیف و درعین‌حال مقید به قواعد اجتماعی است. داستان لیلی و مجنون همواره یکی از مهم‌ترین مضامین در نگارگری ایرانی بوده و در مکاتب مختلف هنری ایران، بارها تصویرسازی شده است.

در پایان این نشست، رضا هدایت، از استادان برجسته طراحی و گرافیک، درباره اهمیت خمسه نظامی و شاهنامه فردوسی در سپهر تصویرسازی و گرافیک ایرانی سخن گفت و نکاتی را با حاضران به اشتراک گذاشت.