توسعه عدالت آموزشی در دولتِ وفاق؛ «خشتِ نو» از قالبِ دیگر بزن

به گزارش خبرنگار سیاسی ایران اکونومیست، نظام تعلیم و تربیت را مبدأ تحولات جامعه و خاستگاه تشکیل خصوصیات هویتی و فرهنگی جامعه می‌دانند، از این رو عموماً مصلحان جوامع، تغییر و دگرگونی جامعه را از اصلاح و تحوّل نهاد «آموزش و پرورش» پی‌گرفته‌اند. اما متاسفانه باید اذعان داشت که به‌رغم مجاهدت‌های فراوان در مسیر تحول نظام آموزش و پرورش، هم اکنون وضعیت این نهاد با کارکرد مطلوب آن فاصله زیادی دارد و نقایص و کاستی‌های بسیاری در آن مشهود است و برغم پیگیری مجدانه رهبر فرزانه انقلاب، این امر خطیر آن‌چنان که باید از سوی دولت‌ها دنبال نشده و تنها به اصلاحات سطحی بسنده شده است.

«مسعود پزشکیان» از هنگامی که به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم اعلام آمادگی کرد، اهتمام ویژه و خاصی به آموزش و پروش داشت و عنوان کرد که باید سه اصل مهم «توسعه عدالت آموزشی»، «ارتقای کیفیت‌» و «ایجاد تعلق و هویت‌بخشی به دانش‌آموزان» زیربنای توسعه همه جانبه کشور باشد.

سرمایه‌گذاری در آموزش؛ تضمین آینده کشور

رئیس دولت وفاق بارها و بارها بر اهمیت عدالت در دسترسی به فرصت‌های برابر یادگیری و آموزش و ایجاد تغییرات اساسی در فضاهای آموزشی تأکید کرده و آن را گامی مهم برای ساخت آینده‌ای بهتر برای ایران می‌داند اما شاید تجربیات گذشته و فراموشی وعده‌های انتخاباتی توسط گذشتگان، پرداختن به این مساله مهم توسط شخص رئیس‌جمهور را دور از انتظار کرده بود اما پزشکیان پس از پیروزی در انتخابات و در قامت رئیس‌ دولت چهاردهم، در پایتخت، در سفرهای استان تهران و همچنین در سایر سفرهای استانی، ثابت کرد که توجه ویژه‌ای به این مهم دارد.

رئیس‌جمهور ۳ بهمن ۱۴۰۳ در سومین سفر استانی دولت چهاردهم (به استان خوزستان) و در «نهضت توسعه عدالت در فضاهای آموزشی با مشارکت مردم» به عنوان یکی از برنامه های ثابت سفرهای استانی، تصریح کرد: گام اول ساختن مدارس مناسب و رفع کمبود فضاهای آموزشی است، اما در گام بعدی باید شیوه و کیفیت آموزش به شکلی ارتقا یابد که استعدادهای فرزندان ما به بهترین شکل بروز و ظهور یابد.

پزشکیان همچنین در سفر به استان بوشهر، بر تربیت فرزندانی دارای عِرق و تعصب ملی تاکید کرد و گفت: فرزندان ایران سرمایه‌ها و امید واقعی ما هستند و باید باور کنند که می‌توانند مشکلات این کشور را حل کنند، اگر این بچه‌ها نباشند، نخواهند، نتوانند و یا ندانند، همچنان در جهل و بیچارگی خواهیم ماند. پزشکیان معتقد است که آنچه آینده مملکت ما را می‌سازد، انسان‌ها هستند و نه ابزار و امکانات؛ چرا که انسان‌ها هستند که می‌توانند ابزار و راه بسازند و یا راه‌های خوب را با قدرت ادامه دهند.

رئیس دولت چهاردهم همچنین در جلسه «نهضت توسعه عدالت در فضاهای آموزشی با مشارکت مردم» در سفر به شهرستان‌های غرب تهران، با اشاره به اهمیت برنامه‌ریزی بلندمدت در حوزه آموزش اظهار داشت: باید از همین امروز، برای نسل آینده برنامه داشته باشیم، سرمایه‌گذاری در آموزش، هزینه نیست، بلکه تضمین آینده کشور است، هیچ کشوری بدون یک نظام آموزشی قوی و عادلانه، به پیشرفت پایدار نرسیده است.

نگاهی به اظهارات رئیس‌جمهور دراین زمینه نشان می‌دهد که «اصلاحات سخت‌افزاری»، «اصلاحات نرم‌افزاری‌افزاری» و «تغییر رفتار» سه رکن مهم مورد نظر دکتر پزشکیان در توسعه عدالت آموزشی است به گونه‌ای که تمام مدارس از شمال پایتخت گرفته تا گوشه گوشه شهرها و روستاهای دور افتاده ایران از نظر سطح آموزش برابر باشند و سواد یکسانی به دانش‌آموزان انتقال دهند.

نهضت مدرسه‌سازی؛ قدم اول برقراری عدالت آموزشی

«دولتِ وفاقِ ملی» آماده است که در مسیر تحول نظام آموزش و پرورش «خشتی نو» بنا نهد و یکی از مهمترین برنامه‌های عملیاتی خود را «نهضت عدالت آموزشی با مشارکت مردم» اعلام کرده‌ و در همین راستا، رئیس‌جمهور خود آستین بالا زد و «نخستین خشتِ» نهضت عدالت آموزشی را به صورت نمادین گذاشت؛ پزشکیان در سفر به خوزستان در عملیات دیوارچینی یک مدرسه ۱۵ کلاسه در یکی از مناطق محروم و پرجمعیت شهر اهواز که سرانه آموزشی پایینی دارد، مشارکت کرد و به وعده خود که گفته بود حاضر است برای رفع کمبود فضاهای آموزشی حتی شخصا کارگری کند، عمل کرد.

رئیس‌جمهور همچنین بارها و بارها نسبت به تحصیل فرزندان ایران در مدارس کپری ابراز نگرانی کرده اما همچنین تاکید دارد که اگرچه ساخت مدرسه مهم وحیاتی است اما قرار نیست تحول در ساختار تعلیم و تربیت به ساخت مدرسه محدود بماند، چرا که ساخت مدرسه، قدم اول است. باید به گونه‌ای به فرزندان این مرز و بوم آموزش دهیم که استعدادهای آنان بروز و ظهور پیدا کند و بتوانند در مسیر رشد و توسعه این کشور حرکت کنند، تنها در این شرایط است که مملکت ساخته می‌شود و خیال خام تجاوز از سرِ دشمنان این مرزوبوم بین خواهد رفت.

پزشکیان بارها تاکید کرده که «این انسان‌ها هستند که می‌توانند مملکت را بسازند نه پول» و در همین راستا در نخستین سفر استانی دولتِ وفاق به استان سیستان و بلوچستان نیز ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای توسعه فضاهای آموزشی این استان اختصاص یافت که نشان‌دهنده عزم جدی دولت در ارتقای زیرساخت‌های آموزشی منطقه است.

چرا پزشکیان بر نهضت عدالت آموزشی تاکید دارد؟

اساس توسعه‌ پایدار، پیشرفت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر کشور را «آموزش و پرورش» می‌دانند. «تعلیم و تربیت» نه تنها بنیان رشد فردی است، بلکه زیربنای رشد و توسعه‌ کل جامعه را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، کشورهای موفق معمولاً آموزش را به عنوان یکی از مهم‌ترین اولویت‌های خود قرار می‌دهند.

پایه‌گذاری توسعه انسانی، توسعه اقتصادی، کاهش فقر و نابرابری، تقویت مشارکت اجتماعی و سیاسی، تضمین امنیت و ثبات، پیشرفت علمی و تکنولوژیک و پرورش شهروندان آگاه تماما از مسیر «آموزش و پرورش» می‌گذرد.

در ایران، سالهاست که خصوصی‌سازی آموزش و پرورش به عنوان سیاستی برای کاهش هزینه‌های دولت از یک سو و ارتقای کارایی از سوی دیگر مورد توجه قرار گرفته است اما عدم تامین امکانات مناسب و کیفیت آموزش در مدارس دولتی و نابرابری بین مدارس دولتی و خصوصی به معضلی برای نظام تعلم و تربیت کشور تبدیل شده تا جایی که آمارها نیز بر اختلاف فاحش سطح آموزش در مدارس دولتی و غیردولتی صحه می‌گذارند.

از همین روست که دولت وفاق برنامه دارد، این طرح بزرگ ملی را با هدف ارتقای سطح آموزش مدارس دولتی، با حذف بروکراسی اداری، ‌عدم اتکا به بودجه‌های دولتی، جلب مشارکت و مردم‌محور، و همچنین کمک نهادهای حمایتی به سرانجام برساند.

رئیس‌جمهور نابرابری در سرانه فضاهای آموزشی در برخی استان‌های کشور را ناشی از غفلت و عدم نظارت بر طرح‌های توسعه‌ای در دوره‌های گذشته می‌داند و معتقد است در نهضت توسعه عدالت در فضاهای آموزشی هیچ شهر و روستای فاقد مدرسه‌ای در هیچ نقطه‌ای از کشور نباید از دید پنهان بماند و از سوی دیگر، تمهید فضای فرهنگی و ورزشی در احداث مدارس جدید مورد تأکید گیرد.

خشتِ نو از قالب دیگر بزن

رئیس‌جمهور کتاب «خشتِ نو» را خوب خوانده است؛ «خشتِ نو» مجموعه‌ای است از بیانات راقی و راهگشای رهبر انقلاب درباره «آموزش و پرورش» و در واقع نقشه جامعی است که طرح‌ها، راهبردها و سیاست‌ها در امر تحول بنیادین آموزش و پرورش را پیش روی دغدغه‌مندان عرصه تعلیم و تربیت کشور قرار می‌دهد.

پزشکیان آمده است که به این نقشه راه جامع، جامه عمل بپوشاند. به گفته معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، تاکنون بیش از ۲۰ جلسه نهضت توسعه عدالت آموزشی با حضور شخص رئیس‌جمهور برگزار شده و این جلسات جزو برنامه‌های ثابت سفرهای استانی دکتر پزشکیان نیز شده است که این موضوع نشان از اهمیت این مساله برای دولتِ وفاق ملی دارد. نکته مهم این است که آقای رئیس‌جمهور بر این باورند که اگر فضاهای آموزشی بهبود یابد، اما تحولی در روش‌های تدریس و شیوه آموزش در محیط‌های یادگیری صورت نگیرد، تغییرات قابل توجهی نخواهیم دید. لذا دولت تمام تلاش خود را به کار بسته است که به سمت تغییر روش‌های تربیتی و یادگیری حرکت کند.

ویژگی اصلی این برنامه این است که معلمان و مدارس محور اصلی تحول هستند. در این برنامه هیچ‌گونه دیکته‌ای از بالا به پایین وجود ندارد و بر تعامل دو جانبه تاکید دارد تا معلمان به عنوان یادگیرندگان فعال، در نهایت به آموزش‌دهندگان فعال مدارس تبدیل شوند. قطعا با تحول در فضاهای آموزشی و کلاس‌های درس، شاهد تحقق اهداف تحول بنیادین خواهیم بود. جامعه‌ای که در آن همه افراد به فرصت‌های برابر دسترسی داشته باشند و بتوانند از فرصت‌های موفقیت تحصیلی و شغلی بهره‌مند شوند.