۱۴ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۸:۲۸
«شمس‌العماره» منحرف نشده است
مسئول اداره فنی مهندسی کاخ گلستان با استناد به پایش‌ها و فتوگرامتری انجام شده، گفت: شمس‌العماره دچار انحراف، تغییر محور و یا نشست نشده است. البته نمی‌گویم که بنای شمس‌العماره کلا فاقد آسیب است، آنچه دیده می‌شود «سرسفتی» بناست. ضمن آنکه بناهیا تاریخی ما دچار «خستگی سازه» شده‌اند.
علی امیدعلی، مسئول اداره فنی مهندسی کاخ گلستان در پاسخ به ایران اکونومیست درباره مدیریت جمعیت بازدیدکنندگان در شمس‌العماره با توجه به برنامه‌های نوروزی این مجموعه و همچنین هشدارهایی که درباره وضعیت سلامت این عمارت با طرح نگرانی‌هایی درباره تغییر شکل این بنای شاخص کاخ گلستان، داده شده است، گفت: شمس‌العماره از جمله عمارت‌هایی است که از خیلی قبل‌تر محافظت می‌شد. به خاطر نمی‌آورم در ۱۰ سالی که در این مجموعه بودم، مردم توانسته باشند به طبقات بالا تردد کنند. طبقات پایین و شاه‌نشین شمس‌العماره که هیچ مشکلی ندارد، البته نمی‌خواهم بگویم شمس‌العماره مشکل ندارد. به دلیل اهمیت و فاخر بودن این بنا و تاثیری که در بافت تهران دارد، همیشه رفتار سازه‌ای آن را زیرنظر داشته‌ایم و در فتوگرامتری به منظور بررسی تغییر شکل احتمالی، تغییرشکلی را مشاهده نکرده‌ایم. ما آسیب‌هایی را در سطح بنا دیده بودیم که بررسی کردیم و هیچ‌کدام ریشه سازه‌ای نداشت و سازه این بنا در حدود سال ۵۴ خورشیدی توسط اساتید بزرگی همچون مرحوم پیرنیا و میرعمادی تقویت شده است و آسیبی ندیدیم و مگر در لایه سطحی بنا و تزئینات آینه‌کاری.
او تاکید کرد: در شمس‌العماره چون نگرانی مشترک ما بود، از تحمیل بار جمعیت به طبقات بالایی آن همیشه جلوگیری کرده‌ایم.
امیدعلی درباره نتیجه پایش و فتوگرامتری تا کنون و در پاسخ به این سوال که آیا پایش‌ها تمام شده است، توضیح داد: فاز یک فتوگرامتری شمس‌العماره به منظور تغییر شکل احتمالی آن، انجام شده است و باید پایش را در دوره‌های تقریبا سه سال تکرار کنیم تا بفهمیم تغییر شکل داشته است یا خیر. ولی همه نظارت ما به سازه و هندسۀ بنا در سطح فتوگرامتری نیست، بسیاری از رفتارهای بنا را از ظواهر آن متوجه می‌شویم. ما چندین سطح از مراقبت را نه فقط برای شمس‌العماره، بلکه برای تمام بناها اعمال می‌کنیم. مرمت، پروژه نیست و پروسه است، مرمت امری پویاست. حتی مسیر بازدید را در نوروز تغییر می‌دهیم که جمعیت در حرکت باشد و توقف طولانی نداشته باشد.
سرپرست اداره فنی مهندسی کاخ گلستان در پاسخ به اظهارات مطرح شده در مورد انحراف و نشست احتمالی و یا کج‌شدگی در برج‌های شمس‌العماره به ایران اکونومیست گفت: به هر حال اشرافی که ما در بنا داشتیم دیگران نداشتند. حرف‌هایی در این‌باره در رسانه‌ها مطرح شد و ما بررسی کردیم. خیلی‌ها هندسه بنا و سرسفتی آن را نمی‌شناختند و بر این اعتقاد بودند که برج تغییر محور داده و این را در فاز اول فتوگرامتری بررسی کردیم و متوجه شدیم چنین چیزی وجود ندارد. آنچه دیده می‌شود «سرسفتی» بناست که در بناهای مرتفع اتفاق می‌افتد، یعنی بنا هرچه ارتفاع می‌گیرد جمع‌تر می‌شود و در ظاهر طوری دیده می‌شود که شاید برای بعضی‌ها که با معماری سنتی ما آشنا نباشند، چنین چیزی را تغییر محور یا نشست قلمداد می‌کنند.
امیدعلی اضافه کرد: البته نمی‌گویم که بنای شمس العماره کلا فاقد آسیب است. مفهومی در بناهای تاریخی با عنوان «خستگی در سازه» داریم. بناهای ما تاریخی هستند و رفتارهایی نشان می‌دهند که نشان از فرسودگی است. ولی آنچه نگرانی در افکار عمومی و رسانه‌ها ایجاد می‌کند به سازه برمی‌گردد؛ آیا استخوان‌بندی این سازه سالم است؟ با شواهدی که تا امروز داریم می‌توانیم اطمینان دهیم که حداقل در فتوگرامتری و پایش‌های سطحی که هر ماه انجام می‌دهیم، ندیده‌ایم. ضمنان ما آرشیو تصویری از دهه هفتاد به بعد داریم که مدام چک و تصاویر را باهم مقایسه می‌کنیم و خوشبختانه چنین تغییر شکلی را مشاهده نکرده‌ایم.
آفرین امامی، مدیر کاخ گلستان نیز به ایران اکونومیست گفت: طبقات بالای شمس‌العماره تردد ندارد، فقط طبقه اول بازدید دارد. در واقع یکی از دلایلی که اجازه نمی‌دهیم بازدید از طبقات بالای این عمارت انجام شود، حفاظت از این مجموعه هست. آسیب‌شناسی از نظر آسیب رسیدن بنا نیست آسیب شناسی نحوه کنترل هست کجاها جمعیت بیشتری داشتیم و کجاها جمعیت تقص شود.
او با این تاکید که مرمت یک جریان ادامه‌دار است و هیچ‌وقت تمام نمی‌شود، یادآور شد: ما برای مرمت و حفاظت، آسیب‌های خطرآفرین را در اولویت مرمت قرار می‌دهیم. بعضی از آسیب‌ها به سلامت موزه آسیب نمی‌زنند.
امامی تاکید کرد: در فضاهایی که نمی‌خواهیم توقف زیاد شود، نمایشگاه‌هایی را برپا می‌کنیم که تولید بار جمعیت نکند. در شمس‌العماره نیز نمایشگاهی برپا شده که تعداد قالیچه‌های آن حدود ۱۰ قطعه است و بازدید آنها اینجاد توقف نمی‌کند.
شمس‌العماره مرتفع‌ترین بنای تهران در عهد ناصری بوده که به آن لقب «خورشید عمارت‌های سلطنتی» را داده بودند. این ساختمان، شاخص‌ترین و یکی از زیباترین بناهای کاخ گلستان است، که در پنج طبقه به دستور ناصرالدین شاه و با سرمایه و مباشرت دوستعلیخان معیرالممالک (نظام‌الدوله) و معماری جعفرکاشی ساخته شد. گویا ناصرالدین شاه بر اثر دیدن تصاویر بناها و آسمان‌خراش‌های کشورهای اروپایی تمایل پیدا می‌کند بنای مرتفعی نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت خود ایجاد کند تا از بالای آن بتواند منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را تماشا کند. البته در این میان، احداث این بنا را به عنوان یک شاخص مهم شهری هم‌زمان با احداث خیابان ناصریه (ناصرخسرو) نیز نمی‌توان نادیده گرفت. اولین ساعت عمومی تهران، بر فراز عمارت شمس‌العماره نصب شده و اولین تلگراف نیز از این عمارت مخابره شد.
ساخت شمس‌العماره در سال ۱۲۸۰ هجری قمری آغاز شد و پس از سه سال در سال ۱۲۸۳ هجری قمری به پایان رسید. ساختمان دو برج هم‌شکل دارد که آئینه‌کاری‌ها و نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های ازاره‌ها، دیوارها و سقف‌های آن از حیث نمایش شیوه‌های متنوع تزئینات داخلی بناها در ایران بی‌نظیر است. این بنا که با مرمت‌های لازم در سال ۱۳۵۰ خورشیدی به سرپرستی استاد محمدکریم پیرنیا و همچنین مرمت‌های سال‌های اولیه دهه ۸۰ خورشیدی همراه بوده از سال ۱۳۷۸ خورشیدی برای بازدید عموم گشایش یافته است.
منبع: خبرگزاری ایسنا
گزارش خطا
آخرین اخبار