سران شرق و جنوب آفریقا در تلاشِ یافتن راه حلی برای بحران کنگو

به گزارش روز شنبه ایران اکونومیست از رویترز، این اولین اجلاس مشترک دو سازمان منطقه‌ای «جامعه توسعه جنوب آفریقا» (SADC) و «جامعه شرق آفریقا» (EAC) است که بیانگر نگرانی عمیق کشورهای منطقه از اوضاع شرق کنگو و رویارویی دو کشور جمهوری دموکراتیک کنگو و رواندا همسایه شرقی آن است.

تصمیم به برگزاری این اجلاس مشترک با توافق «امرسون امنانگاگوا» رئیس جمهوری زیمبابوه -رئیس جامعه توسعه جنوب آفریقا- و «ویلیام روتو» رئیس جمهوری کنیا - رئیس جامعه شرق آفریقا - اتخاذ شد.

(نخست وزیر جمهوری دموکراتیک کنگو)

در اجلاس روز شنبه در «دارالسلام» تانزانیا، «جودیث سامینوا تالاکا» اولین نخست وزیر زن جمهوری دموکراتیک کنگو و «پل کاگامه» رئیس جمهوری رواندا و سران و مقامات ارشد شمار دیگری از کشورهای شرق و جنوب آفریقا شرکت کردند. «فلیکس شیسکدی» رئیس جمهور جمهوری دموکراتیک کنگو از طریق ارتباط ویدئویی در این اجلاس شرکت کرد.

«سامیه صالحو حسن» رئیس جمهوری تانزانیا کشور میزبان، در مراسم گشایش اجلاس گفت: اگر ما دست روی دست بگذاریم و شاهد وخامت روزانه اوضاع باشیم، تاریخ قضاوت سختی درباره ما خواهد کرد.

(رئیس جمهوری رواندا)

کارشناسان و دیپلمات‌ها می‌گویند این دو گروه منطقه‌ای از کشورهای شرق و جنوب آفریقا تا کنون مواضع متفاوتی در خصوص بحران کنگو داشته‌اند بطوری که بلوک شرق آفریقا به موضع رواندا مبنی بر درخواست گفتگوی دولت کنگو با شورشیان نزدیک‌تر است، اما بلوک جنوب آفریقا از کشته شدن نیروهای صلح‌بان آفریقایی خشمگین است و از موضع دولت کینشازا حمایت می‌کند.

سران کشورهای شرق و جنوب آفریقا در اجلاس دارالسلام درصدد رسیدن به پیشرفتی در زمینه حل و فصل مناقشه پس از وقفه در دو روند صلح در «لواندا» (آنگولا) و «نایروبی» (کنیا) و تشدید تنش‌ها در شرق کنگو هستند.

وزیران امور خارجه این کشورها در نشست روز جمعه به اجلاس سران توصیه کردند که درخواست توقف خصومت‌ها و برقراری آتش بس بدون قید و شرط ، و همچنین بازگشایی فرودگاه شهر «گوما» و سایر مسیرهای کلیدی برای انتقال کمک‌های انسانی را مطرح کنند.

این تلاش‌های دیپلماتیک در حالی است که موج تازه تشدید درگیری‌ها در شرق کنگو و سقوط شهر «گوما» مرکز استان «کیوو شمالی» به دست شورشیان گروه «ام -۲۳»، موجب آوارگی صدها هزار نفر در این منطقه شده است.

درخواست آمریکا برای «خروج نیرو و تسلیحات رواندا از شرق کنگو»

پیش از اجلاس سران آفریقایی در دارالسلام، دولت آمریکا هشداری در خصوص تحریم مقامات رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو مطرح کرد که این مساله نیز فوریت یافتن راه حلی برای حل بحران را افزایش داده است.

آمریکا با ارسال یک یادداشت دیپلماتیک به دولت کنیا رئیس «جامعه شرق آفریقا» و میانجی در بحران کنگو، اعلام کرد: ثبات در این منطقه مستلزم این است که ارتش کنگو نیروها و تسلیحات پیشرفته خود را از شرق کنگو خارج سازد. این یادداشت افزود: ما ضمن این درخواست از هر دو طرف، اعمال تحریمهایی علیه مقامات نظامی و دولتی در هر دولت را بررسی خواهیم کرد.

بحران شرق کنگو ریشه در نسل کشی سال ۱۹۹۴ در رواندا و همچنین رقابت‌ها برای چنگ انداختن بر منابع معدنی شرق کنگو دارد. گروه شورشی «ام ۲۳» تازه ترین مورد از شورشهای تحت رهبری گروه قومی «توتسی» در شرق کنگو است. دولت کنگو می‌گوید این شورشیان نیروی نیابتی رواندا هستند اما دولت کیگالی اتهام حمایت از شورشیان «ام ۲۳» با ارسال نیرو و سلاح را تکذیب می‌کند.

هشدار سازمان ملل درباره وخامت اوضاع در شرق کنگو

«فولکر تِرک» کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل روز جمعه در خصوص احتمال وخامت بیشتر اوضاع در شرق کنگو هشدار داد. وی در جلسه اضطراری شورای حقوق بشر سازمان ملل که به درخواست کنگو برگزار شد، گفت: اگر کاری انجام ندهیم ممکن است رویدادهای بدتری برای مردم شرق کنگو و حتی مردم فراتر از مرزهای کنگو در راه باشد. وی افزود: همه کسانی که نفوذی در منطقه دارند باید برای پایان دادن به این وضعیت اسف‌بار اقدام فوری انجام دهند. این مقام سازمان ملل گفت که از گزارشهای مربوط به تجاوز و بردگی جنسی در منطقه هراسان شده است.

در همین حال، سازمان جهانی بهداشت نیز هشدار داد که خطر شیوع بیماری‌های عفونی در شرق کنگو به علت مناقشه نظامی در این منطقه بسیار افزایش یافته است.

ادعای رواندا: کنگو برای یک عملیات بزرگ آماده می‌شود

در همین حال دولت رواندا روز جمعه ضمن رد دوباره اتهام‌های اقدام این کشور در ایجاد بی‌ثباتی در خاک کنگو، ادعا کرد شواهد و مدارکی در دست دارد حاکی از اینکه جمهوری دموکراتیک کنگو در تدارک آغاز یک عملیات نظامی بزرگ است.

«جیمز انگانگو» نماینده رواندا در سازمان ملل در ژنو، در نشست اضطراری شورای حقوق بشر سازمان ملل گفت: ما تلاشهای کنگو برای به تصویر کشیدن رواندا به عنوان مسئول بی‌ثباتی در شرق کنگو را به شدت رد می‌کنیم. وی افزود: آنچه روشن است این که این وضعیت تهدیدی فوری علیه رواندا ایجاد کرده است. در پی سقوط شهر گوما، مدارک جدیدی از یک حمله بزرگ قریب‌الوقوع علیه رواندا به دست آمده است و کینشازا و متحدانش تسلیحاتی در فرودگاه گوما و اطراف آن انباشته‌اند.

سازمان ملل متحد روز دوشنبه هفته گذشته اعلام کرد در درگیری‌های اخیر دستکم ۹۰۰ تن کشته شده اند. سازمانهای امدادی و جامعه بین‌المللی در روزهای اخیر درخواست‌ها برای ایجاد راهروهای امن به منظور انتقال اقلام حیاتی مورد نیاز مردم را تشدید کرده اند. وزیران امور خارجه هفت کشور صنعتی جهان (گروه ۷) نیز از طرف‌های مناقشه خواستند به میز مذاکره بازگردند و همچنین خواستار کمک رسانی ایمن به غیرنظامیان شدند.