معنای مشارکت‌های جدید ایران و روسیه برای جهان

به گزارش سیاست خارجی ایران اکونومیست، مسکو تایمز در گزارشی ضمن بررسی افقنامه مشارکت راهبردی جامع میان ایران و روسیه، چالش های این توافق در آینده را ارزیابی کرد و نوشت: کلید موفقیت اتحاد تهران و مسکو در نهایت در ایجاد تعادل بین اولویت‌های متنوع و اغلب متضاد، غلبه بر موانع داخلی و خارجی و تمرکز بر اهداف استراتژیک بلندمدت نهفته است. متن کامل این گزارش به شرح زیر است:

ایران و روسیه شراکت خود را در بحبوحه بی‌ثباتی ژئوپلیتیک جهانی مستحکم کرده‌اند که نشان دهنده اهمیت بیش از پیش همکاری آن‌ها در سال های آتی است. توافقنامه مشارکت راهبردی جامع که قرار است در جریان سفر رسمی مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران به مسکو در ۱۷ ژانویه رسمیت یابد، گامی مهم در اتحاد در حال تحول بین دو ملت است.

روابط تهران و مسکو فراتر از مبادلات اقتصادی صرف است زیرا به یک مشارکت استراتژیک جامع تبدیل شده است که نشان دهنده منافع مشترک آنها در ثبات منطقه ای و مقابله با نفوذ غرب است.با توجه به اینکه هر دو کشور با چالش‌های مشترک روبرو می‌شوند، این مشارکت پیامدهای گسترده‌ای به‌ویژه برای دفاع، تجارت و انرژی دارد. زمینه‌های کلیدی همکاری، از جمله حمل و نقل، بخش انرژی، دفاع و امنیت منطقه ای، در مرکز این توافق تاریخی خواهد بود. روابط تهران و مسکو فراتر از مبادلات اقتصادی صرف است زیرا به یک مشارکت استراتژیک جامع تبدیل شده است که نشان دهنده منافع مشترک آنها در ثبات منطقه ای و مقابله با نفوذ غرب است.

چشم انداز اقتصادی ایران و روسیه با وابستگی مشترک آنها به صادرات انرژی و تجربه آنها تحت تحریم‌های بین المللی غرب شکل گرفته است. همسویی رو به رشد بین دو کشور فرصتی کاملاً منحصر به فرد برای غلبه بر این چالش ها و گشودن راه های جدید برای رشد اقتصادی ارائه کرده است. یکی از ارکان مرکزی این مشارکت، کریدور حمل و نقل شمال به جنوب است که یک پروژه زیرساختی حیاتی است که تجارت بین ایران، روسیه و چندین شریک منطقه‌ای و بین‌المللی را تسهیل می‌کند. این سرمایه گذاری استراتژیک در شبکه های حمل و نقل به وضوح نشان دهنده قصد مسکو و تهران برای تقویت روابط تجاری و تامین منافع متقابل در سال های آتی و مقابله موثر با تحریم های غرب است.

علاوه بر حمل و نقل، انرژی هسته اصلی مشارکت ایران و روسیه است. با تحریم ها که دسترسی آنها به بازارهای غربی را محدود کرده است، هر دو کشور به دنبال راه های جایگزین برای تقویت بخش انرژی خود هستند. روسیه با ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی خود، توسعه صنعت انرژی ایران، حمایت از اکتشاف، حفاری و زیرساخت ها را تقویت کرده است. به عنوان بخشی از توافق جدید، انتظار می‌رود چندین شرکت روسی سرمایه‌گذاری هنگفتی در بخش انرژی ایران داشته باشند که به مدرن‌سازی و گسترش قابلیت‌های ایران کمک می‌کند. مقامات ایرانی نسبت به چشم انداز این سرمایه گذاری ها به ویژه در زمینه افزایش تقاضای انرژی در آسیا ابراز خوش بینی کرده اند.

فراتر از نفت و گاز، کشورها برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود از طریق تأمین بازارهای جدید در آسیا - به ویژه هند - همکاری می کنند تا با تقویت یکپارچگی بیشتر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) وابستگی خود را به بازارهای غربی کاهش دهند. موقعیت استراتژیک ایران، این کشور را به مسیر ترانزیتی کالا بین اروپا و آسیای مرکزی و تا چین و هند تبدیل کرده است.

یکی دیگر از ویژگی های تعیین کننده مشارکت ایران و روسیه، همکاری نظامی آنهاست. روسیه و ایران به مهم ترین تامین کنندگان تسلیحات یکدیگر، به ویژه در فناوری های پیشرفته نظامی مانند هواپیماهای بدون سرنشین تبدیل شده اند. عرضه پهپادهای تهران که در داخل جمهوری تاتارستان روسیه تولید می شود، به طور قابل توجهی دو طرف را از نظر مالی و نظامی تقویت کرده است. در نتیجه، ایران خود را به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای قرار داده است که قادر به مقابله با تهدیدات در خاورمیانه، از جمله تهدیدات ناشی از مداخلات نظامی غرب، محدود کردن تلاش‌های ایالات متحده برای محدود کردن توانایی ایران برای به دست آوردن نفوذ ژئوپلیتیکی در منطقه است.

علیرغم وعده تعمیق همکاری، روابط ایران و روسیه بدون چالش نیست. اختلافات سیاسی داخلی در هر دو طرف، مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و جنگ و تفاوت در برنامه های بلندمدت ژئوپلیتیکی موانعی را برای پتانسیل کامل این مشارکت ایجاد کرده است. به عنوان مثال، اقدام موازنه روسیه با قدرت‌های غربی به ویژه ایالات متحده، از نظر تاریخی باعث تنش با ایران، به ویژه در دوره های نزدیک شدن بین مسکو و واشنگتن شده است.

احتمالاً مشارکت نظامی ایران و روسیه با تأکید بر تلاش‌های متقابل ضد تروریسم،تضمین ثبات منطقه‌ای و همکاری بیشتر در زمینه تجارت تسلیحات تقویت خواهد شد. این امر نقشی اساسی در تقویت امنیت هر دو کشور و توانایی آنها برای اعمال نفوذ ژئوپلیتیکی بر خاورمیانه و فراتر از آن ایفا خواهد کرد در گذشته، روابط دو کشور در مواقع چرخش‌های سیاسی، مانند دوران ریاست جمهوری دمیتری مدودف، زمانی که روسیه از تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران حمایت کرد، سرد شد. علاوه بر این، شکست روسیه در تحویل سامانه دفاع موشکی اس-۳۰۰ به ایران، روابط با تهران را تا زمانی که پوتین توافق را در سال ۲۰۱۵ تکمیل کرد، تیره‌تر کرد. این تنش‌های تاریخی نمونه‌های فراوانی را نشان می‌دهد که چرا هر دو دولت و هر دو ملت نسبت به موفقیت‌آمیز بودن چنین مشارکتی محتاط هستند.

علاوه بر این، هر دو کشور با چالش‌های اقتصادی روبرو هستند که می‌تواند پایداری درازمدت مشارکت آنها را مختل کند. تحریم‌های اقتصادی بر توانایی روسیه برای سرمایه‌گذاری کامل از ذخایر انرژی تأثیر گذاشته است، در حالی که اتکای ایران به صادرات انرژی، اقتصاد این کشور را در برابر نوسانات قیمت‌های جهانی نفت آسیب‌پذیر کرده است. علاوه بر این، ایران با تورم نزدیک به یکسانی با نرخ تورم ۳۵ درصد مواجه است که توانایی کشور را برای توسعه قدرت اقتصادی فلج می کند. این چالش ها مستلزم آن است که هر دو کشور به دقت سیاست های اقتصادی و دیپلماتیک خود را دنبال کنند تا از تشدید آسیب پذیری های موجود جلوگیری کنند.

با نگاهی به آینده، احتمالاً مشارکت نظامی ایران و روسیه با تأکید بر تلاش‌های متقابل ضد تروریسم، تضمین ثبات منطقه‌ای و همکاری بیشتر در زمینه تجارت تسلیحات تقویت خواهد شد. این امر نقشی اساسی در تقویت امنیت هر دو کشور و توانایی آنها برای اعمال نفوذ ژئوپلیتیکی بر خاورمیانه و فراتر از آن ایفا خواهد کرد. با این حال، آینده این رابطه در برابر روندهای بین المللی گسترده تر، از جمله پویایی قدرت در حال تحول بین ایالات متحده، روسیه و چین آسیب پذیر است. کلید موفقیت اتحاد آنها در نهایت در ایجاد تعادل بین اولویت‌های متنوع و اغلب متضاد، غلبه بر موانع داخلی و خارجی و تمرکز بر اهداف استراتژیک بلندمدت نهفته است.